ਐੱਸ ਮਹਿੰਦਰ
ਬਖਸ਼ੀ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਨਾ (24 ਫਰਵਰੀ 1925 – 6 ਸਤੰਬਰ 2020), ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਸ. ਮਹਿੰਦਰ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ। [1]
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 1925 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਰਗੋਧਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸੀਲਾਂਵਾਲੀ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ [2] [3] ਮਹਿੰਦਰ ਦਾ ਪਿਤਾ ਬਖਸ਼ੀ ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ ਪੁਲਿਸ ਵਿੱਚ ਸਬ-ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸਾਹੀਵਾਲ (ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਾਹੀਵਾਲ ਵਿੱਚ ਪੰਡਤ ਰਤਨ ਮੂਰਤੀ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ ਜੋ ਬਾਬੇ ਵਾਲਾ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।
ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਬਖਸ਼ੀ ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਲਾਇਲਪੁਰ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਫੈਸਲਾਬਾਦ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਮਹਿੰਦਰ ਨੇ ਇੱਕ ਨਿਪੁੰਨ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਗਾਇਕ ਸੰਤ ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਾਗਿਰਦੀ ਕਰ ਲਈ।
ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸੰਤ ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੋਲ਼ੋਂ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਿਆ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਗਾਇਕ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ੇਖੂਪੁਰਾ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ), ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ( ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ) ਦੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਭਾਈ ਸਮੁੰਦ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਹੋਰ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਤਬਾਦਲੇ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਚਲਦਾ ਰੱਖਿਆ। ਮਹਿੰਦਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਸਲਈ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕੈਰੋਂ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ। ਸ. ਮਹਿੰਦਰ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖਣ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਲੱਗਾ। [4]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]1947 ਵਿੱਚ, ਉਸਦਾ ਬਾਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਪਿਆਰ ਐਸ. ਮਹਿੰਦਰ ਨੂੰ ਬਨਾਰਸ ਲੈ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਮੱਕਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [5] ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਐਸ. ਮਹਿੰਦਰ ਫ਼ਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਕੇਂਦਰ, ਮੁੰਬਈ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਫਲ ਫ਼ਿਲਮ ਨੀਲੀ (1950) ਸੰਗੀਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਹਿੱਟ ਸੀ ਪਰ ਫ਼ਿਲਮ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ 'ਤੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿਟ ਗਈ ਸੀ। [5]
ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਆਖ਼ਰ ਫ਼ਿਲਮਿਸਤਾਨ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਲਗਭਗ ਅੱਧੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਕੰਪੋਜ਼ ਕੀਤਾ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਅਕਸਰ 1990 ਅਤੇ 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੂਝ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ 2013 ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ, ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ [5]
ਉਸਦੀ ਧੀ ਨਰੀਨ ਚੋਪੜਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੁਰੈਯਾ, ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਕੇ. ਆਸਿਫ, ਐਸ. ਮੁਖਰਜੀ ਅਤੇ ਮਧੂਬਾਲਾ ਨੇ ਉਸਦੇ ਕਰੀਅਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਮਧੂਬਾਲਾ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀਰਾਜ ਕਪੂਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ। [3]
ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]6 ਸਤੰਬਰ 2020 ਨੂੰ 95 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ [5]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Avijit Ghosh (6 September 2020). "Film composer S Mohinder passes away". Times of India (newspaper). Retrieved 17 February 2023.
- ↑ Anuj Kumar (11 September 2020). "Remembering S. Mohinder and his melacholic songs (his obituary)". The Hindu (newspaper). Retrieved 17 February 2023.
- ↑ 3.0 3.1 Avijit Ghosh (6 September 2020). "Film composer S Mohinder passes away". Times of India (newspaper). Retrieved 17 February 2023.Avijit Ghosh (6 September 2020). "Film composer S Mohinder passes away". Times of India (newspaper). Retrieved 17 February 2023.
- ↑ Anuj Kumar (11 September 2020). "Remembering S. Mohinder and his melacholic songs (his obituary)". The Hindu (newspaper). Retrieved 17 February 2023.Anuj Kumar (11 September 2020). "Remembering S. Mohinder and his melacholic songs (his obituary)". The Hindu (newspaper). Retrieved 17 February 2023.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Anuj Kumar (11 September 2020). "Remembering S. Mohinder and his melacholic songs (his obituary)". The Hindu (newspaper). Retrieved 17 February 2023.Anuj Kumar (11 September 2020). "Remembering S. Mohinder and his melacholic songs (his obituary)". The Hindu (newspaper). Retrieved 17 February 2023.