ਦਲਿਤ ਨਾਰੀਵਾਦ
ਦਲਿਤ ਨਾਰੀਵਾਦ ਇੱਕ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਤ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਮਹਿਲਾ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ, ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ। ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤਿਆਚਾਰੀ ਜਾਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਰੀਬ, ਅਨਪੜ੍ਹ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦਲਿਤ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਲਿੰਗ, ਜਾਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਬਰਾਬਰੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਚੁਣਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਪਿਛੋਕੜ[ਸੋਧੋ]
ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਰੱਖੇ ਸਮੂਹ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਜੋ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਨੇਪਾਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਹਨ।[1][2] ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 13.2% ਹਨ।[3]1998 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।[4] ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ 2% 'ਤੇ "ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ" ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।[5] ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਗਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਜਿਉਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹਨ।[2][6]ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਾਲਮ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਮਰਦਾਂ ਵੱਲੋਂ, ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਦਲਿਤ ਮਰਦਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।[7] ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦਲਿਤ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੜੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚੇ ਹਨ।[8]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਭਾਰਤ[ਸੋਧੋ]
1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਵਿਰੋਧੀ ਅਤੇ ਛੂਤ- ਛਾਤ -ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ। [9] ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ 1930ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[10] ਇਹਨਾਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ, ਦਾਜ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਵਿਧਵਾਤਾ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮਤੇ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।[10]
1942 ਵਿੱਚ, 25,000 ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਨਾਗਪੁਰ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਡਿਪਰੈਸਡ ਕਲਾਸ ਵੂਮੈਨ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ।[11] ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੁਲੋਚਨਾਬਾਈ ਡੋਂਗਰੇ ਨੇ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ।[12] ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੌਰਾਨ, ਮਤੇ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਤਲਾਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਬਹੁ-ਵਿਆਹ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।[12]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ[ਸੋਧੋ]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਔਰਤਾਂ ਜਾਤੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਘੱਟ ਅਧੀਨ ਹਨ, ਪਰ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਧਰਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਤਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [13] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਤ-ਆਧਾਰਿਤ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। [14] ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਦਲਿਤ ਮਹਿਲਾ ਸੈਨੇਟਰ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਕੁਮਾਰੀ ਕੋਹਲੀ, 2018 ਵਿੱਚ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ[15]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਦਲਿਤ
- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਾਰੀਵਾਦ
- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪਹੁੰਚ
- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਲਾਤਕਾਰ
- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਿੰਸਾ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Mehta 2017.
- ↑ 2.0 2.1 Haijer 2007.
- ↑ FEDO 2017.
- ↑ "Dalit women in Pakistan". International Dalit Solidarity Network (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-08-26.
- ↑ Manorama, Ruth. "Background Information on Dalit Women in India" (PDF). Right Livelihood Award. Archived from the original (PDF) on 24 ਦਸੰਬਰ 2020. Retrieved 12 August 2018.
- ↑ "Durga Sob: Nepal's trailblazing Dalit feminist". New Internationalist (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2010-05-01. Retrieved 2018-08-26.
- ↑ Rattanpal, Divyani (8 July 2015). "Indian Feminism Excludes Dalit Women, But the Tide is Turning". The Quint (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2018-08-12.
- ↑ "INDIA: Magida dalit woman hero moves beyond caste and 'untouchability'". Woman News Network (WNN) (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2012-05-15. Archived from the original on 2019-07-01. Retrieved 2018-08-18.
- ↑ Manorama, Ruth. "Background Information on Dalit Women in India" (PDF). Right Livelihood Award. Archived from the original (PDF) on 24 ਦਸੰਬਰ 2020. Retrieved 12 August 2018.
- ↑ 10.0 10.1 Rege 1998.
- ↑ Kumar, Umang (24 May 2015). "Prof Vimal Thorat delivers lecture on Dalit feminist writing at MIT". TwoCircles.net (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-08-12.
- ↑ 12.0 12.1 "Forgotten Lessons – The All India Depressed Classes Women's Conference, Nagpur, 1942". Velivada. 24 March 2017. Retrieved 2018-08-12.
- ↑ Babu, Sheshu (2018-07-29). "Dalit women struggle in Pakistan". Countercurrents (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-08-26.
- ↑ PDSN 2013.
- ↑ Ebrahim, Zofeen. "Pakistan's first Dalit woman senator to champion girls' education". Reuters (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-08-26.