ਪਰੌਂਠਾ

ਪਰੌਂਠਾ
ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਲੂ ਪਰੌਂਠਾ (ਪਰਾਂਠਾ)
ਸਰੋਤ
ਹੋਰ ਨਾਂ	ਪਰਾਥਾ, ਪਰਾਓਂਠਾ, ਪਰੌਂਠਾ, ਪਰਾਂਠਾ, ਪਾਲਾਤਾ, ਪਰੋਟਾ, ਫਰਾਟਾ, ਪਰਾਉਂਟ, ਪ੍ਰੋਤਾ
ਇਲਾਕਾ	ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ
ਖਾਣੇ ਦਾ ਵੇਰਵਾ
ਮੁੱਖ ਸਮੱਗਰੀ	ਆਟਾ, ਮੈਦਾ, ਘਿਓ/ ਮੱਖਣ/ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰੌਂਠੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਨ

ਪਰੌਂਠਾ ਇੱਕ ਫਲੈਟ ਬਰੈਡ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿਚੋਂ ਉਪਜਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਲੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬਰਮਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਕਣਕ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਖੇਤਰ ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਭੋਜਨ ਹੈ। ਪਰੌਂਠਾ, ਪਰਾਂਤ ਅਤੇ ਆਟਾ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਯੋਗ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਗੁੰਨੇ ਹੋਏ ਆਟੇ ਦਾ ਪਕਵਾਨ। ਵਿਕਲਪਿਕ ਸਪੈਲਿੰਗਜ਼ ਅਤੇ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੰੰਥਾ, ਪੈਰਾਉਂਥਾ, ਪ੍ਰਥਾਂ, ਪਰਾਉਂਠੇ (ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ), ਪੋੋਰੋਟਾ (ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ), ਪਲਾਤਾ (ਉਚਾਰਨ: [ਪਾਲੇਲਾ]; ਬਰਮਾ ਵਿੱਚ), ਬਰੋਟਾ (ਸਿਲਲੇਤੀ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਫਾਰਟਾ (ਮੌਰੀਸ਼ੀਅਸ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਅਤੇ ਮਾਲਦੀਵਜ਼) ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਘਿਉ ਲਾ ਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਕਈ ਤਹਿਆਂ ਵਾਲੀ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਦੀ ਤਵੇ ਤੇ ਬਣਾਈ ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਪਰਾਉਠਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰਾਉਠਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਨਭਾਉਂਦੀ ਰੋਟੀ ਹੈ। ਪਰਾਉਠੇ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਕੋਈ ਚਾਰ ਕੋਨਾ ਪਰਾਉਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਪੰਜ ਕੋਨਾ ਪਰਾਉਠਾ ਤੇ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਕੋਨਾ। ਕੋਈ ਪਰਾਉਠਾ ਦੋ ਤਹਿਆਂ ਵਾਲਾ, ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਕੋਈ ਚਾਰ ਤਹਿਆਂ ਵਾਲਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ-ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਇਕੱਲੀ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਦੇ ਹੀ ਪਰਾਉਠੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਫੇਰ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਵਿਚ ਵੇਸਣ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪਰਾਉਠੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਕਈ ਪਰਿਵਾਰ ਜੋ ਦਾਲਾਂ ਖਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਬਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾਲਾਂ ਨੂੰ ਆਟੇ ਵਿਚ ਗੁੰਨ੍ਹ ਕੇ ਵੀ ਪਰਾਉਠੇ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਫੇਰ ਆਲੂਆਂ ਦੇ ਪਰਾਉਠੇ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਪਿਆ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਗੋਭੀ ਨੂੰ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰ ਕੇ, ਮੂਲੀ ਨੂੰ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰ ਕੇ ਪਰਾਉਠੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੇਥੀ ਤੇ ਮੇਥੇ ਵਾਲੇ ਪਰਾਉਠੇ ਵੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਮੂਲੀ, ਸ਼ਲਗਮ ਤੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਜਾਂ ਕੂੰਡੇ ਵਿਚ ਕੁੱਟ ਕੇ ਜਾਂ ਮਿਕਸੀ ਵਿਚ ਪੀਹ ਕੇ ਵੀ ਪਰਾਉਠੇ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਚੱਲ ਪਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪਰਾਉਠੇ ਆਲੂ ਦੇ ਹੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਹੁਣੇ ਆਇਆਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਪਰਾਉਠੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਪਰਾਉਠਿਆਂ ਨੂੰ ਮੱਖਣ ਅਤੇ ਦਹੀ ਨਾਲ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਹਿੰਦੀ ਸ਼ਬਦ ਪਰਾਂਠਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ (S. ਉੱਤੇ, ਜਾਂ ਪਾਰ + ਸਥਾਨ, ਜਾਂ ਸਥਿਤੀ:) ਕਈ ਭਰਪੂਰ ਕਣਕ ਪਰਾਥਾਵਾਂ ਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਨਸੋਲਾਸਾ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜੋ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਹੈ ਜੋ ਸੋਮਸ਼ਵਰਾ III ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕਰਨਾਟਕ ਤੋਂ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਪਰਾਠਾ, ਸਾਰੀ ਕਣਕ, ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ,

ਹਰੇਕ 100 g (3.5 oz) ਵਿਚਲੇ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਗੁਣ
ਊਰਜਾ	327 kcal (1,370 kJ)
ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ	45.36 g
ਸ਼ੱਕਰਾਂ	4.15
Dietary fiber	9.6 g
ਚਰਬੀ	13.20 g
ਪ੍ਰੋਟੀਨ	6.36 g
ਵਿਟਾਮਿਨ
[[ਥਿਆਮਾਈਨ(B1)]]	(10%) 0.11 mg
[[ਰਿਬੋਫਲਾਵਿਨ (B2)]]	(6%) 0.076 mg
[[ਨਿਆਸਿਨ (B3)]]	(12%) 1.830 mg
line-height:1.1em	(0%) 0 mg
[[ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ 6]]	(6%) 0.08 mg
[[ਫਿਲਿਕ ਤੇਜ਼ਾਬ (B9)]]	(0%) 0 μg
ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ	(9%) 1.35 mg
ਵਿਟਾਮਿਨ ਕੇ	(3%) 3.4 μg
ਥੁੜ੍ਹ-ਮਾਤਰੀ ਧਾਤਾਂ
ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ	(3%) 25 mg
ਲੋਹਾ	(12%) 1.61 mg
ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ	(10%) 37 mg
ਫ਼ਾਸਫ਼ੋਰਸ	(17%) 120 mg
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ	(3%) 139 mg
ਸੋਡੀਅਮ	(30%) 452 mg
ਜਿਸਤ	(9%) 0.82 mg
ਵਿਚਲੀਆਂ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ
ਪਾਣੀ	33.5 g
Link to USDA Database entry
ਇਕਾਈਆਂ μg = ਮਾਈਕਰੋਗਰਾਮ • mg = ਮਿਲੀਗਰਾਮ IU = ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਕਾਈ
ਫ਼ੀਸਦੀਆਂ ਦਾ ਮੋਟਾ-ਮੋਟਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਬਾਲਗਾਂ ਵਾਸਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰੋਤ: ਯੂ.ਐੱਸ.ਡੀ.ਏ. ਖੁ਼ਰਾਕੀ ਤੱਤ ਡਾਟਾਬੇਸ

ਕਿਸਮਾਂ

• ਅਜਵਾਇਣ ਪਰੌਂਠਾ (ਅਜਵਾਇਣ ਨਾਲ ਰੰਗਿਆ ਪਰਤਾਰ) 
• ਆਲੂ ਪਰੌਂਠਾ (ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਉਬਾਲੇ ਆਲੂ ਅਤੇ ਪਿਆਜ਼ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨਾਲ ਭਰਿਆ) 
• ਆਲੂ ਪਨੀਰ ਪਰੌਂਠਾ 
• ਆਂਡਾ/ਅੰਡਾ ਪਰੌਂਠਾ (ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਅੰਡੇ ਦੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ) 
• ਬਾਲ ਵਾਲਾ ਪਰੌਂਠਾ
• ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਵਾਲਾ ਪਰੌਂਠਾ / ਪੱਤਾ ਗੋਭੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਗੋਭੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਬਾਥੂ ਪਰੌਂਠਾ (ਲੇਬਰ ਦੇ ਕੁਆਰਟਰ, ਚੇਨੋਪਡੀਅਮ ਐਲਬਮ) 
• ਬੂੰਦੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਖਾਰੇ ਵਾਲੀ ਬੋਉੰਡੀ ਅਤੇ ਘਿਓ ਦੇ ਨਾਲ ਪਕਾਈ ਗਈ) 
• ਸੀਲੋਨ ਪਰੌਂਠਾ (ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਤੋਂ) 
• ਚਨਾ ਪਰੌਂਠਾ (ਮਟਰ) 
• ਚਨਾ ਦਾਲ ਪਰੌਂਠਾ (ਚਨਾ ਦਾਲ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਚਿਕਨ ਪਰੌਂਠਾ
• ਚਿਲੀ ਪਰੌਂਠਾ / ਮਿਰਚੀ ਪਰਤਾ (ਛੋਟੇ, ਮਸਾਲੇ ਵਾਲੇ ਟੁਕੜੇ) 
• ਦਾਲ ਪਰੌਂਠਾ (ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਬਾਲੇ, ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਅਤੇ ਦਬਿਆ ਹੋਇਆ ਦਲੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) 
• ਢਾਕਾਈ ਪਰੌਂਠਾ (ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਰਤ ਮਿਲਿਆ) 
• ਧਨੀਆ ਪਰੌਂਠਾ (ਧਾਲੀ) 
• ਗਾਜਰ ਪਰੌਂਠਾ (ਗਾਜਰ) 
• ਗੋਭੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਸੁਆਦ ਵਾਲਾ ਗੋਭੀ ਵਾਲਾ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਜੈਪੁਰੀ ਪਰੌਂਠਾ 
• ਕੇਰਲਾ ਪਰੌਂਠਾ (ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਰਜ਼ਨ "ਪੋਰੋਟਾ") 
• ਲੱਛਾ ਪਰੌਂਠਾ - ਤੰਦੂਰੀ (ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ, ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਲੇਅਰਾਂ ਨਾਲ ਗੋਲ) 
• ਲੱਛਾ ਪਰੌਂਠਾ - ਤਵਾ ਵਲੀ (ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ, ਘੀ ਦੇ ਨਾਲ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਪਰਤਾਂ ਨਾਲ ਤਿਕੋਣੀ) 
• ਲਸਨੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਲਸਣ ਦਾ ਸੁਆਦ ਵਾਲਾ) 
• ਲਾਕੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਬੋਤਲ) ਮੱਕਾ ਪਰਤਾ (ਮੱਕੀ) 
• ਮਟਰ ਪਰੌਂਠਾ (ਉਬਾਲੇ, ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਸੁਆਦ ਹਰੇ ਮਟਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਮੀਠਾ ਪਰੌਂਠਾ (ਖੰਡ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਮੇਥੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਮੈਥੇ ਪੱਤੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਮੂਲੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਮੂਲ-ਭਰਪੂਰ ਪਰਰਾ, ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ.) 
• ਮੁਘਲਾਈ ਪਰੌਂਠਾ (ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਤਲੇ ਹੋਏ ਭਰਪੂਰ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਅੰਡੇ ਅਤੇ ਬਾਰੀਕ ਮੀਟ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ) 
• ਮੁਰਥਲ ਪਰੌਂਠਾ, ਡੂੰਘੀ ਤ੍ਰਿਪਤ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਧਬਾਸ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰੈਂਡ ਟਰੰਕ ਰੋਡ' ਤੇ ਮੁਰਥਲ ਵਿਖੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। 
• ਮਟਨ ਪਰੌਂਠਾ
• ਪਪੀਤੇ ਕਾ ਪਰੌਂਠਾ (ਪਪਾਈ ਭਰਿਆ ਪਰੌਂਠਾ)
• ਮਿਕਸ ਪਰੌਂਠਾ
• ਪਾਲਕ ਪਰੌਂਠਾ (ਪਾਲਕ) 
• ਪਨੀਰ ਪਰੌਂਠਾ (ਕਾਟੇਜ ਪਨੀਰ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਪਾਪੜ ਪਰੌਂਠਾ 
• ਪਰਤਨ ਵਾਲ ਪਰੌਂਠਾ (ਲੱਛਾ ਪਰੌਂਠਾ) 
• ਪਤਾਈ ਪਰੌਂਠਾ (ਸਮਸ਼ਿਆ ਗਿਆ ਪਰੌਂਠਾ) 
• ਪਲੇਨ ਪਰੌਂਠਾ (ਪੱਧਰੀ ਰੋਟੀ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਘਿਓ ਅਤੇ ਘਿਓ ਨਾਲ ਪਕਾਏ - ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ) 
• ਪੁਦੀਨਾ ਪਰੌਂਠਾ (ਸੁੱਕੇ ਟੁਕੜੇ) 
• ਪੁਠੇ ਤਵੇ ਕਾ ਪਰੌਂਠਾ 
• ਪਿਆਜ਼ ਪਰੌਂਠਾ (ਪਿਆਜ਼ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ) 
• ਕੀਮਾ ਪਰੌਂਠਾ, (ਬਾਰੀਕ ਮੀਟ (ਕਿਮਾ) ਨਾਲ ਭਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਟਨ, ਜੋ ਜਿਆਦਾਤਰ ਪੰਜਾਬ, ਪੰਜਾਬ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ) 
• ਰੋਟੀ ਪਰੌਂਠਾ (ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ) 
• ਸੱਤੂ ਪਰੌਂਠਾ (ਮੱਕੀ ਵਾਲੀ ਸਾਤੂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ - ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਗ੍ਰਾਮ ਆਟੇ) 
• ਕੰਬਣੀ/ਸ਼੍ਰਿੰਪ ਪਰੌਂਠਾ 
• ਸ਼ੂਗਰ/ਖੰਡ ਵਾਲਾ ਪਰੌਂਠਾ (ਕੈਰਮਿਲਾਈਜ਼ਡ ਸ਼ੱਕਰ ਨਾਲ ਸਤਰ, ਭੋਜਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਮਿਠਆਈ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ) 
• ਤੰਦੂਰ ਪਰੌਂਠਾ 
• ਟਮਾਟਰ ਪਰੌਂਠਾ (ਟਮਾਟਰ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ)

• 
  Punjabi Aloo Paratha served with Butter, from India
• 
  Dhakai Paratha, from West Bengal, India
• 
  Mangalorean-style paratha served with other Indian dishes
• 
  Aloo paratha from northern India
• 
  South Indian parotta
• 
  Paratha served with tea in a Pakistani Hotel
• 
  Stuffed Bengali-style paratha served in a restaurant in Mumbai, India
• 
  Trinidadian-style roti paratha
• 
  In Burma, paratha is commonly eaten as a dessert, sprinkled with sugar
• 
  Petai Paratha (Smashed Paratha), a West Bengal variant served with light vegetable curry
• 
  Lachha Paratha
• 
  Kothu Parotta (Chicken) as served in Tamil Nadu, India