ਕਣਕ
| ਕਣਕ "ਟ੍ਰੀਟੀਕਮ ਐਸਟੀਵਮ" | |
|---|---|
| |
| ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ | |
| ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਰਗੀਕਰਨ | |
| ਜਗਤ: | ਬੂਟਾ |
| (unranked): | ਫੁੱਲਦਾਰ ਬੂਟਾ |
| (unranked): | ਮੋਨੋਕੋਟੋਸ |
| (unranked): | ਕੌਮਿਲੀਨਿਡਸ |
| ਤਬਕਾ: | ਪੋਆਲਸ |
| ਪਰਿਵਾਰ: | ਪੋਆਸੀਈ |
| ਉੱਪ-ਪਰਿਵਾਰ: | ਪੋਈਡੀਆਈ |
| Tribe: | ਟਰੀਟੀਸੇਅ |
| ਜਿਣਸ: | ਟਰੀਟੀਕਮ |
ਕਣਕ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨਾਮ: Wheat), ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਾਹ ਜਾਤੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਬੀਜ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੁੱਖ ਭੋਜਨ ਹੈ।[1][2][3] ਮੱਕੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਦੂਸਰੀ ਵੱਡੀ ਅਨਾਜ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ। ਤੀਸਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਚੌਲ (ਝੋਨੇ) ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।[4] ਕਣਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਖੁਰਾਕੀ ਫਸਲ (220.4 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈਕਟੇਅਰ ਜਾਂ 545 ਮਿਲੀਅਨ ਏਕੜ, 2014) ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਮੀਨੀ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[5] ਕਣਕ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਕਣਕ ਆਟਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਮਨਭਾਉਂਦਾ ਖਾਣਾ ਹੈ, ਜਾਨਵਰ ਖੁਰਾਕ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੀਅਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਛਿਲਕਾ ਵਖਰਾ ਕਰਕੇ ਛਾਣਬੂਰਾ ਪੀਹ ਕੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਹਰੇ ਜਾਂ ਸੁੱਕੇ ਚਾਰੇ (forage crop) ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਮਿਲ ਕੇ ਟ੍ਰਾਈਟਿਕਮ ਜੀਨਸ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਆਮ ਕਣਕ (ਟ੍ਰੀਟੀਕਮ ਐਸਟੀਵਮ) ਹੈ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਰਿਕਾਰਡ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਣਕ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 9600 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਉਪਜਾਊ ਕ੍ਰੇਸੈਂਟ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਕਣਕ ਦਾ ਦਾਣਾ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਫਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕੈਰੀਓਪਸਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਣਕ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫਸਲ ਦਾ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੇ ਮੁੱਖ ਅਨਾਜ ਹੈ। ਕਣਕ ਨੂੰ ਗੰਦਮ, ਗੇਹੂੰ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਣਕ ਦੇ ਨਾੜ ਦੇ ਉਤਲੇ ਸਿਰੇ ਉੱਤੇ ਦਾਣਿਆਂ ਵਾਲਾ ਸਿੱਟਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕਸੀਰਾ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਣਕ ਦਾ ਅੰਨ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਬਤ ਕਣਕ ਨੂੰ ਭੁੰਨਾ ਵਿਚ ਗੁੜ ਰਲਾ वे ਕੇ ਭੂਤ ਪਿੰਨੇ/ਮਰੂੰਡੇ ਬਣਾ ਕੇ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਣਕ ਨੂੰ ਉਬਾਲ ਕੇ ਵਿਚ ਗੁੜ/ਸ਼ੱਕਰ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਣਕ ਦਾ ਦਲੀਆ ਬਣਾ ਕੇ ਵੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਦੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਖਾਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ ਬਣਾ ਕੇ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰੋਟ ਬਣਾ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰਾਉਂਠੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੂਰੀ, ਕੜਾਹ, ਗੁਲਗੁਲੇ, ਪੂੜੇ, ਮਾਲ ਪੂੜੇ, ਸੇਵੀਆਂ, ਬਿਸਕੁਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖਾਣ ਪਦਾਰਥ ਕਣਕ ਦੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਣਕ ਤੋਂ ਸੂਜੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੈਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਣਕ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਦਾਣੇ (ਫੀਡ) ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਣਕ ਦੀ ਹੁਣ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[6]
ਕਣਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੱਡੇ ਕੇਂਦਰ[ਸੋਧੋ]
2005 ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ 629.5 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਹੋਈ। ਹੇਠਾਂ ਦਰਜ ਟੇਬਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਕਣਕ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਦਰਸਾਂਦਾ ਹੈ:-
| ਰੈਂਕ | ਦੇਸ਼ | ਮਿਕਦਾਰ (ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ. ਟਨ (ਇਕਾਈ)) |
ਰੈਂਕ | ਦੇਸ਼ | ਮਿਕਦਾਰ (ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ. t) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ਚੀਨ | 96.340 | 9 | ਪਾਕ | 21.591 | |
| 2 | ਭਾਰਤ | 72.000 | 10 | ਤੁਰਕੀ | 21.000 | |
| 3 | ਯੂ.ਐਸ.ਏ. | 57.106 | 11 | ਯੂਕਰੇਨ | 18.700 | |
| 4 | ਰੂਸ | 47.608 | 12 | ਅਰਜਨਟਾਈਨਾ | 16.000 | |
| 5 | ਫਰਾਂਸ | 36.922 | 13 | ਯੂ.ਕੇ. | 14.950 | |
| 6 | ਕੈਨੇਡਾ | 25.547 | 14 | ਇਰਾਨ | 14.500 | |
| 7 | ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ | 24.067 | 15 | ਕਜ਼ਾਖਸਤਾਨ | 11.070 | |
| 8 | ਜਰਮਨੀ | 23.578 | ||||
| ਦੁਨੀਆ | 629.566 | |||||
ਕਲੇਲ: ਐਫ਼ ਓ.ਸੀ.,ਫ਼ੋਸੋਸਟ, 2006[7]
ਕਣਕ ਦਾ ਅਤੀਤ[ਸੋਧੋ]
ਕਣਕ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਲੇਵਾਂਤ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੈ। ਕਣਕ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸਬੂਤ ਸੀਰੀਆ, ਜਾਰਡਨ, ਤੁਰਕੀ, ਆਰਮੇਨੀਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਗਪਗ 9000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਜੰਗਲੀ ਇਨਕੋਰਨ ਕਣਕ ਦੀ ਵਾਢੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਏਸ਼ੀਆ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ। ਲਗਪਗ 8,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਣਕ ਦਾ ਦੋਗਲਾਕਰਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਵੱਡੇ ਦਾਣਿਆਂ ਵਾਲਾ ਕਣਕ ਦਾ ਪੌਦਾ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਇਹ ਦਾਣੇ ਹਵਾ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੀਜ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਇਹ ਪੌਦਾ ਜੰਗਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਨਸਲ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤੋਰ ਸਕਦਾ ਪਰ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਅਨਾਜ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀ ਕਣਕ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੀਆਂ ਨਿੱਕੇ ਬੀਜਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਦੂਜਿਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਤ ਪਾ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਪੂਰਵਜ ਬਣੀ।
ਸਪੀਸਿਜ਼ਸ(ਜੈਵਿਕ ਬਦਲਾਵ) ਕਿਸਮਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਇਸ ਸਪੀਸਿਜ਼ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ,
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਆਸਟੀਵਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਅਇਥਿਉਪੀਕਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਅਰਾਟੀਕਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਬੋਏਟੀਕਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਕਾਰਥੀਲੀਕੁ
- ਟਰੀਟੀਅਮ ਕੌਮਪੈਕਟਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਡਿਸਕੋਆਈਡਸ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਡੀਕੋਕਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਡੁਰੂਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਇਸਪਾਹਾਨੀਕਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਕਾਰਾਮੀਸਕੀਵੀ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਮਾਕਾ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਮਿਲੀਟੀਨਾਏ
- ਟਰੀਟੀਅਮ ਮੋਨੋਕੋਕੁਅਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਪੋਲੋਨੀਕਮ
- ਟੀਰੀਟੀਕਮ ਸਪੈਲਟਾ
- ਟੀਰੀਟੀਕਮ ਸਪਾਈਰੋਕੋਕੁਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਟੀਮੋਫ਼ੇਵੀ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਟੁਰਾਨੀਕਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਪਟੁਰਗੀਡੀਅਮ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਉਰਾਰਤੂ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਵਾਬੀਲੋਵੀ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਯਹੂਕੋਵਸਕੀ
- ਟਰੀਟੀਕਮ ਯਹੂਕੋਵਸਕੀ
ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ[ਸੋਧੋ]
ਕਣਕ ਦਾ ਅਨਾਜ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਮਾਰਕੀਟ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ (ਹੇਠਾਂ ਦੇਖੋ) ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਣਕ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਣਕ ਨੂੰ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਹੈ, ਹਰ ਵਰਗ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਣਕ ਦੇ ਉਤਪਾਦਕ ਇਹ ਤੈਅ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਣਕ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਵਰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹਨ।
ਕਣਕ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਨਕਦ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਤੌਰ' ਤੇ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਖੇਤਰ ਪ੍ਰਤੀ ਚੰਗਾ ਉਪਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਆਟੇ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਕਾਉਣਾ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਰੋਟੀਆਂ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਨਾਲ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਰਾਅ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਾਕੀ ਅਨਾਜ ਲਈ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਾਈ ਅਤੇ ਜੌਏ ਦੀਆਂ ਬਰੈੱਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭੋਜਨ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਨਾਲ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਅਨਾਜ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮੰਗ ਨਾਲ ਅਨਾਜ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੋਜਨ ਵਾਧੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਖਪਤ ਦੇ ਅੰਕੜੇ[ਸੋਧੋ]
2004 ਦੇ ਫਸਲੀ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿੱਚ, ਗਲੋਬਲ ਕਣਕ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 624 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਕਣਕ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕਣਕ ਉਤਪਾਦਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ:
- ਚੀਨ ਲੋਕ ਗਣਰਾਜ: 91.3 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
- ਭਾਰਤ: 72 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
- ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ: 58.8 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
- ਰੂਸ: 42.2 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
- ਫ਼ਰਾਂਸ: 39 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
- ਜਰਮਨੀ: 25.3 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
- ਆਸਟਰੇਲੀਆ: 22.5 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
1997 ਈ: ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ ਕਣਕ ਦੀ ਖਪਤ 101 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਅਗਵਾਈ ਡੈਨਮਾਰਕ 623 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੀ।
ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨ[ਸੋਧੋ]
ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਕਣਕ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੈ।
ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਵਿਕਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਫ਼ਸਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਲਈ ਫਸਲ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ, ਬਸੰਤ ਖਾਦ ਕਾਰਜਾਂ, ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ, ਉੱਲੀਮਾਰ, ਵਿਕਾਸ ਰੇਗੂਲੇਟਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਖਾਸ ਪੜਾਅ' ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਮੌਜੂਦਾ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਅਕਸਰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੰਨ (ਇਸ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ) ਲਗਭਗ 1 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਆਕਾਰ (ਜ਼ੈਡਸਕੌਰ ਤੇ ਜ਼ੈਡੋਕਸ ਸਕੇਲ) ਹੈ। ਮਾਹੌਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਪੜਾਅ ਦਾ ਗਿਆਨ ਉੱਚ ਜੋਖਮ ਦੇ ਦੌਰ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਮੈਮੋਸੌਸ ਪੜਾਅ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨਾਂ (4 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੋਂ ਘੱਟ) ਜਾਂ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ (25 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ) ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸੁਚੇਤ ਹੈ। ਫਲਦਾਰ ਪੱਤਾ (ਆਖਰੀ ਪੱਤਾ) ਦਿਸਣ ਵੇਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦਾ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੱਤੀ ਅਨਾਜ ਭਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ 75% ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਚਲੇ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੰਗੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰੋਗ ਜਾਂ ਕੀੜੇ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫੈਕਟ ਪੜਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਫੀਕਸ ਅਤੇ ਸਾਦੋਕ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਪੈਮਾਨੇ ਇੱਕ ਮਿਆਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਫਸਲ ਦੁਆਰਾ ਪਹੁਚਿਆ ਗਿਆ ਲਗਾਤਾਰ ਪੜਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕਣਕ ਦੇ ਪੜਾਅ[ਸੋਧੋ]
- ਐਂਥਸਿਸੀਸ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਕਣਕ (ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਝਲਕ)
ਕੀੜੇ[ਸੋਧੋ]
ਕਣਕ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੀੜੇ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ,
- ਸਿਉਂਕ
- ਚੇਪਾ
- ਸੈਨਿਕ ਸੁੰਡੀ
- ਅਮਰੀਕਣ ਸੁੰਡੀ
- ਤਣੇ ਦੀ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ
- ਭੂਰੀ ਜੂੰ[8]
ਰੋਗ/ਬਿਮਾਰੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਕਣਕ ਹੋਰ ਅਨਾਜ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਲੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਹੋਰ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਿਮਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਣਕ ਰੂਟ 'ਤੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਝੁਲਸ ਰੋਗ ਤੋਂ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਤਾ ਜਾਂ ਤਣੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ 'ਤੇ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਤੋਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ੇਡਜ਼ ਦੇ ਗੱਮ ਤੋਂ, ਜੋ ਅਨਾਜ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਣ 'ਤੇ ਤੂੜੀ ਜਾਂ ਕੱਪਾਂ' ਤੇ ਲੌਂਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: 1)ਬੈਕਟੇਰੀਆ ਬਿਮਾਰੀਆਂ
- ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਲੀਫ਼ ਬ੍ਰਾਈਟ।
- ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਸੀਥ ਰੂਟ
- ਬਾਸਲ ਗਰਖਮ ਰੂਟ।
- ਕਾਲੀ ਚਫ਼=ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਸਟੱਫ਼।
- ਐਰਵਿਨਾ ਰਹਾਪੋਨੀਟਿਕੀ।
2)ਉੱਲੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ
- ਅਲਟਰਨੀਆ ਲੀਫ਼ ਬ੍ਰਾਈਟ।
- ਕੋਲਰਟੋਟ੍ਰੀਟਕਮ ਗ੍ਰਾਮੀਨੀਕੋਲਾ।
- ਅਸੋਸੀਟਾ ਟ੍ਰੀਟੀਸੀ।
- ਬਲੈਕ ਹੈੱਡ ਮੋਲਡਜ਼।
- ਕਾੱਮਨ ਬੰਟ।
- ਡਾਉਨੀ ਮੈਲਡਿਉ।
- ਡਵਾਰਫ਼ ਬੰਟ।
- ਈਗੋਰਟ।
- ਜੜ੍ਹ ਕੁੰਗੀ।
- ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ।
- ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ।
- ਗੁਲਾਬੀ ਸਨੋਅ ਮੋਲਡ।
- ਪੋਡੇਰੀ ਮੈਲਡਿਉ।
- ਸਿੱਟਿਆਂ ਦਾ ਝੁਲਸ ਰੋਗ।
- ਸੈਪਟੋਰੀਆ ਬਲੋਚ।
- ਅਸਪੈਜੀਲਸ।
- ਨੇਮੇਟੌਡਜ਼, ਪੈਰਾਸਿਟਿਕ।
- ਗਰਾਸ ਕਾੱਸਟ ਨੀਮਾਟੋਡ।
- ਰੂਟ ਗਾੱਲ ਨੀਮਾਟੋਡ।
3)ਵਾਇਰਲ ਰੋਗ ਅਤੇ ਵਾਇਰਸ ਵਰਗੇ ਏਜੰਟ
- ਅਗਰੋਲੀਰਨ ਮੌਆਸਿਕ ਵਾਇਰਸ।
- ਹਾਰਡਿਉ ਵਾਇਰਸ (ਬਾੱਰਲੇ ਸਟਰਾਈਪ ਵਾਈਰਸ)।
- ਫਿਜੀ ਵਾਇਰਸ (ਓਟ ਸਟਰਾਈਲ ਡਵਾਰਫ਼ ਵਾਇਰਸ)।
- ਤੋਬਾਮੋ ਵਾਇਰਸ (ਤੰਬਾਕੂ ਮੋਆਸਿਕ ਵਾਇਰਸ)।
- ਵ੍ਹੀਟ(ਫ਼ਸਲ) ਡਵਾਰਫ਼ ਵਾਇਰਸ।
- ਵ੍ਹੀਟ ਯੈਲੋ ਮੋਆਸਿਕ ਬਾਈ-ਵਾਇਰਸ।
4)ਫਾਇਟੋਪਲਾਸਮਲ ਰੋਗ
- ਅਸਟਰ ਯੈਲੋਜ਼ ਸਾਈਟੋਪਲਾਸਮਾ।
5)ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸੇਪਰੋਰਸਿਆ ਬਲੌਚ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੇ 1843 ਤੱਕ ਦੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਕਣਕ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਹਰ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਮੂਨੇ ਵਿੱਚ ਪਾਇਓਫੈਕਸਰਿਆ ਨੋਡੋਰਮ ਅਤੇ ਮਾਈਕੋਸਫੇਰੇਲਾ ਗ੍ਰਾਮਿਨਿੋਲਾ ਡੀਐਨਏ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ। ਵਧਣ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਢੰਗ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਡੀਐਨਏ ਡਾਟਾ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੋ ਫੰਜੀਆਂ ਦੀ ਭਰਪੂਰਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਪੀ. ਨਡ੍ਰਮ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ। "ਐੱਮ. ਗਰੈਨੀਨੇਕੋਲਾ" 1870 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਸਫਲਤਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਨਿਕਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਹੈ[9]
ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਕੁਝ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ:[10]
1. ਠੀਕ ਸਮੇਂ ਤੇ ਬਿਜਾਈ ਲਈ-
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 677
- ਐਚ ਡੀ 3086
- ਡਬਲਯੂ ਐਚ 1105
- ਐਚ ਡੀ 2967
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 621
- ਡੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 17
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 550
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 502
- ਡਬਲਯੂ ਐਚ ਡੀ 943
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 291
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 233
- ਟੀ ਐਲ 2908
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 725
- ਉੱਨਤ ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 343
- ਉੱਨਤ ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 550
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 1 ਜ਼ਿੰਕ
2. ਪਿਛੇਤੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ-
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 658
- ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 590
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕਣਕ[ਸੋਧੋ]
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਕਿਸਮਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ,
- ਡਰੂਮ - ਪੱਠੇ ਲਈ ਰਾਈਲੀਨ ਆਟਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ, ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦਾ ਅਨਾਜ।
- ਹਾਰਡ ਰੈੱਡ ਸਪਰਿੰਗ - ਸਖਤ, ਭੂਰੀ, ਉੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਕਣਕ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਹਾਰਡ ਪਕਾਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਹਾਰਡ ਰੈੱਡ ਵਿੰਟਰ - ਹਾਰਡ, ਭੂਰੀ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਕਣਕ ਜੋ ਰੋਟੀ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਰਡ ਬੇਕ ਮਿਕਦਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਆਟੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਸੌਫਟ ਰੈੱਡ ਵਿੰਟਰ - ਨਰਮ, ਭੂਰੀ, ਮੱਧਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਕਣਕ ਰੋਟੀ ਲਈ ਵਰਤੀ।
- ਹਾਰਡ ਵਾਈਟ - ਸੁੱਕੇ, ਧੁੰਦਲੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਲਕੇ, ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ, ਅਪਾਰਦਰਸ਼ੀ, ਚਾਕਲੇ, ਮੱਧਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਕਣਕ. ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਸਾਫਟ ਵਾਈਟ - ਨਰਮ, ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਕਣਕ, ਸਮਸ਼ੀਨ ਵਾਲੇ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ. ਰੋਟੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਾਰਡ ਵਹਾਟਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਲ ਵਹਾਟਸ ਨੂੰ ਵਿਲੀਨਿੰਗ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਨਰਮ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਮੋਡਿਟੀਜ਼ ਮਾਰਕੀਟ ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਲਾਲ ਵ੍ਹੇਟਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਭਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
- ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਪਾਠ 1881 ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਤੋਂ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ:
ਕਣਕ ਨੂੰ ਦੋ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਕਈ ਉਪ-ਮੰਡਲੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਲ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਚਿੱਟੇ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਫਿਰ ਦੋ ਵੱਖਰੇ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵਿਵਸਥਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ, ਗਿੱਲੇ-ਭਰਿਆ ਅਤੇ ਪਤਲੇ-ਚਾਫੀਆਂ। 1799 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਟੇ-ਘਾਹ ਦੀਆਂ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੀਆ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦਾ ਆਟਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ, ਪਤਲੇ ਜਿਹੇ ਚਾਵਲਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੋਟੇ-ਪੀਲੇ ਕਿਸਮ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਲਈ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਤਲੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਫਫ਼ੂੰਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਰੋਧਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, 1799 ਵਿੱਚ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਫੈਲਣ ਨਾਲ ਮੋਟੇ-ਘਾਹ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰਤਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਗਿਰਾਵਟ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਵੰਡ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸੰਬੰਧੀ ਮੋਬਾਇਲ ਦੂਰ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ[ਸੋਧੋ]
ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਵਕਤਾ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਣਕ ਅਤੇ ਦਾਲ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇੱਕ ਵੰਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹਰੇਕ ਮਹੀਨੇ ਦੋ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਕੰਟ੍ਰੋਲਰ ਜਿਲੇ ਦੇ ਹਰੇਕ ਡਿਪੋ ਦੇ ਲਈ ਸਟਾਕ ਵੰਡੇਗਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਗੋਦਾਮਾਂ ਵਿੱਕ ਸਟਾਕ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਹਰੇਕ ਡਿਪੋ ਮਾਲਿਕ, ਫੂਡ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਨੂੰ ਏਸ.ਏਮ.ਏਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਫੂਡ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਉਸ ਦਿਨ ਦੇ ਸਟਾਕ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕੇ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Shewry, Peter R (2009), "Wheat", Journal of Experimental Botany, 60 (6): 1537–53, doi:10.1093/jxb/erp058, PMID 19386614
- ↑ Belderok, Bob & Hans Mesdag & Dingena A. Donner. (2000) Bread-Making Quality of Wheat. Springer. p.3. ISBN 0-7923-6383-3.
- ↑ James D. Mauseth (2014). Botany. Jones & Bartlett Publishers. p. 223. ISBN 978-1-4496-4884-8.
Perhaps the simplest of fruits are those of grasses (all cereals such as corn and wheat)...These fruits are caryopses.
- ↑ U. S. Department of Agriculture (2003), Annual World Production Summary, Grains, archived from the original on 2009-04-11, retrieved 2013-04-06
{{citation}}:|first3=missing|last3=(help) - ↑ "Crops/World Total/Wheat/Area Harvested/2014 (pick list)". United Nations, Food and Agriculture Organization, Statistics Division. 2014. Archived from the original on 6 September 2015. Retrieved 8 December 2016.
- ↑ ਕਹਿਲ, ਹਰਕੇਸ਼ ਸਿੰਘ (2013). ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: Unistar books pvt.ltd. ISBN 978-93-82246-99-2.
- ↑ Food and Agriculture Organization, Faostat [1], Statistik der FAO 2006
- ↑ "Rabi Package - PAU" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2017-06-18.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help) - ↑ (ਬੇਅਰਚੇਲ, ਐਟ ਅਲ., 2005)
- ↑ "PACKAGE OF PRACTICE _ PAU" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2017-06-18.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help)
- {{Author=Sarah J. Bearchell, Bart A. Fraaije, Michae, W. Shaw and Bruce D. L. Fitt, Title=Wheat archive links long-term fungal pathogen population dynamics to air pollution. Journal=Proceedings of the National Academy of Sciences,Volume=102,Issue=April 12 Year=2005,Pages=5438-5442 Abstract}}
- Bonjean, A.P., and W.J. Angus (editors). The World Wheat Book: a history of wheat breeding. Lavoisier Publ., Paris. 1131 pp. (2001). ISBN 2-7430-0402-9.