ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੀ | |
|---|---|
| ਨਸਲੀਅਤ | ਅਵਧੀ,ਬਘੇਲੀ,ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹੀ |
| ਭੂਗੋਲਿਕ ਵੰਡ | ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ, ਬਘੇਲਖੰਡ, ਅਵਧ |
| ਭਾਸ਼ਾਈ ਵਰਗੀਕਰਨ |
|
Early forms | ਅਰਧਮਾਗਧੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ
|
 ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਵੰਡ | |
ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਿੰਦ-ਆਰੀਆ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਹਨ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਵਧ ਖੇਤਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਘੇਲਖੰਡ ਖੇਤਰ, ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਰਧਮਾਗਧੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਤੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ।[1]
ਭੂਗੋਲਿਕ ਹੱਦ
[ਸੋਧੋ]ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਪਰਵਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੈਰੇਬੀਆ, ਫ਼ਿਜੀ, ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰਬੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਵਧ ਖੇਤਰ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਘੇਲਖੰਡ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]- ਅਵਧੀ (38.5 ਮੀਟਰ),[2][3][4][5] ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਮੱਧ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੈਰੇਬੀਅਨ, ਫਿਜੀ, ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਬਘੇਲੀ (8 ਮੀਟਰ), ਉੱਤਰ-ਮੱਧ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹੀ (18 ਮੀਟਰ), ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਸੁਰਗੁਜੀਆ (1.7 ਮੀਟਰ), ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Zograph, G.A. Languages of South Asia: A guide. ISBN 9781000831658.
Numerically, the content of the Central Group of the Indo-Aryan languages has been very variously assessed by different researchers: Chatterji sees in it one language while Grierson enumerated six. Strictly speaking, the core of this group is represented not by languages at all, but by a number of closely related dialects-Braj, Kanauji and Bundell, which together with Khari Boli and Hariani, can be lumped under the common title 'Western Hindi'. The last-mentioned two dialects which occupy the north-western corner of the area covered by Hindi, display a number of common features with Panjabi, which in its turn can be seen as a transitional link with the most typical representative of the North Western group – Lahnda.
Closely connected with the dialects of the 'Western Hindi' group are Awadhi, Bagheli and Chattisgarhi, which come under the heading of 'Eastern Hindi". Linguistically, these can be regarded as a transitional stage between the Central and the Eastern groups of languages. The 'intermediate' character of this group of dialects seems to have taken shape as far back as the Old Indo-Aryan period. The Middle Indo-Aryan forerunner of the contemporary Eastern Hindi dialects was the Ardhamagadhi Prakrit, which was a transitional form between Sauraseni and Magadhi; the present-day Central dialects go back to Sauraseni, while the languages of the Eastern group derive from Magadhi - ↑ "The Slow Death of Awadhi and Bhojpuri".
- ↑ "Omniglot — Awadhi (अवधी)".
- ↑ "'Awadhi language is grouped as mother tongue under Hindi' says Minister of State for Home Affairs".
- ↑ "Going Native: Ghalib goes to Awadh…".