ਮਹਾਵੰਸ਼

   ਮਹਾਵੰਸ਼ ( ਸ਼ਾ.ਅ. 'Great Chronicle' ਗ੍ਰੇਟ ਕ੍ਰੋਨਿਕਲ ', ਸਿੰਹਲਾ: මහාවංශය, ਪਾਲੀ : මහාවංස (ਮਹਾਵੰਸ) - 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ) ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀ ਕਾਵਿਕ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਨੁਰਾਧਾਪੁਰਾ ਦੇ ਮਹਾਸੇਨਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ (302 ਈਸਵੀ) ਤੱਕ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 543 ਈਸਵੀ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਵਿਜਯਾ ਦੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਉਣ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ (277-304 ਸੀਈ) ਤੱਕ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਕਾਂ ਵਲੋਂ ਅਪਡੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅਨੁਰਾਧਾਪੁਰਾ ਦੇ ਮਹਾਵਿਹਾਰ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ, ਅਸਲ ਪੱਤਾ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਸੀ ਵਿਰਾਸਤ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਸਮੱਗਰੀ

ਮਹਾਵੰਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਾਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:

• ਬੁੱਧ ਦੀਆਂ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ: ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਬੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੌਰਿਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਬੁੱਧ ਨੇ ਯੱਕਾ (ਯਕਸ਼ਾਂ) ਅਤੇ ਨਾਗਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਵੱਸ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੋਧੀ ਕੇਂਦਰ ਬਣੇਗਾ। ਪਾਲੀ ਕੈਨਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
• ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ: ਇਸ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸੂਚੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹਨ।
• ਬੋਧੀ ਸੰਘ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: ਮਹਾਵੰਸ਼ ਦਾ ਇਹ ਭਾਗ ਸਮਰਾਟ ਅਸ਼ੋਕ ਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਗਏ ਮਿਸ਼ਨ, ਬੋਧੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮਹਾਵਿਹਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਨਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬੋਧੀ ਸਭਾਵਾਂ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਅਤੇ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਲੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬੋਧੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਗਏ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
• ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਇਤਹਾਸ: ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਵਿਜਯਾ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਮਹਾਸੇਨਾ ਦੇ ਰਾਜ, ਯੁੱਧਾਂ, ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ ਦੇ ਵਿਵਾਦਾਂ, ਸਟੂਪਾਂ ਅਤੇ ਰਿਲੀਕੁਰੀਆਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸਿੰਹਾਲਾ ਰਾਜਾ ਦੱਤਾਗਮਣੀ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲ ਹਮਲਾਵਰ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਰਾਜਾ, ਏਲਾਰਾ ( ਦੀਪਵੰਸਾ ਵਿੱਚ 13 ਛੰਦਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਮਹਾਵੰਸ਼ ਵਿੱਚ 861 ਆਇਤਾਂ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਯੁੱਧ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਇਤਹਾਸ ਸਥਾਨਕ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਹਾਵੰਸ਼ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀਪਵੰਸਾ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਗਈ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਅਭਯਾਗਿਰੀ ਵਿਹਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਈ ਅੰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਹਾਵੰਸਾ ਮਹਾਵਿਹਾਰ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਅਨੁਰਾਧਾਪੁਰਾ ਮਹਾਂ ਵਿਹਾਰਿਆ ਦੇ ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਨੇ ਤੀਸਰੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਟਾਪੂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਤਿਹਾਸਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਰਾਜਾ ਧਾਤੁਸੇਨਾ ਅਨੁਰਾਧਾਪੁਰਾ ਰਾਜ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਪੁਰਾਣੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੰਕਲਨ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਥਕਥਾ (ਕਈ ਵਾਰ ਸਿਨਹਾਲਥਕਥਾ ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਸਿੰਹਲਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਸਨ। ਦੀਪਵੰਸਾ (ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ) "ਆਈਲੈਂਡ ਕ੍ਰੋਨਿਕਲਜ਼" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਬਹੁਤ ਸਰਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਹਾਵੰਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹਾਵੰਸਾ 'ਤੇ ਅੱਥਕਥਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਹਾਵੰਸ਼ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮਹਾਵੰਸਾ-ਟਿਕਾ ਦੁਆਰਾ ਮਹਾਨਨਾਮ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਅਣਜਾਣ ਭਿਕਸ਼ੂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮਹਾਨਮਾ ਨੂੰ ਆਮ ਦੀਘਾਸੰਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਮੱਠ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਮਹਾਂਵਿਹਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਮਹਾਨਮਾ ਨੇ ਮਹਾਵੰਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਦੁਹਰਾਓ ਅਤੇ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਪੁਰਾਤਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਇਤਹਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ- ਇਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਦੀਪਵੰਸਾ ਜਾਂ ਸਿਨਹਾਲੀ ਅੱਥਕਥਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸਿੰਹਲਾ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਵਾਲੀਅਮ, ਕੁਲਾਵਮਸਾ "ਲੇਸਰ ਕ੍ਰੋਨਿਕਲ", ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1815 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਬਜ਼ੇ ਤੱਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁਲਵੰਸਾ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕਈ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

• ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
• ਅਨੁਰਾਧਾਪੁਰਾ

ਹਵਾਲੇ

ਪੁਸਤਕ-ਸੂਚੀ

• Tripathi, Sridhara (2008). Encyclopaedia of Pali Literature. Vol. 1.
• Malalasekera, Gunapala Piyasena (2003). Dictionary of Pali Proper Names. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-1823-7.
• Oldenberg, Hermann (1879). Dipavamsa. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0217-5.
• von Hinüber, Oskar (1997). A Handbook of Palic Literature (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). India. ISBN 81-215-0778-2.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
• Murphey, Rhodes (February 1957). "The Ruin of Ancient Ceylon". The Journal of Asian Studies. 16 (2). Association for Asian Studies: 181–200. doi:10.2307/2941377. JSTOR 2941377.
• Kosuta, Matthews (2019). "King Naresuan's Victory in Elephant Duel". Sojourn: Journal of Social Issues in Southeast Asia. 34 (3). ISEAS - Yusof Ishak Institute: 578–606. doi:10.1355/sj34-3d. JSTOR 26798885.
• Matthews, Bruce (1979). "The Problem of Communalism in Contemporary Burma and Sri Lanka". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
• MacLaughlin, Raul. "Ancient Contacts: The Roman Emperor and the Sinhalese King". Classics Ireland.
• Shtrathern, Alan (2014). "Vijaya and Romulus: Interpreting the Origin myths of Sri Lanka and Rome". Journal of the Royal Asiatic Society. 24 (1): 51–73. JSTOR 43307281.
• Blackburn, M. (2015). "Buddhist Connections in the Indian Ocean: Changes in Monastic Mobility, 1000-1500". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 58 (3): 237–266. doi:10.1163/15685209-12341374.

ਸੰਸਕਰਨ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ

• Geiger, Wilhelm; Bode, Mabel Haynes (transl.); Frowde, H. (ed.): The Mahavamsa or, the great chronicle of Ceylon, London: Pali Text Society 1912.
• Guruge, Ananda W.P.: Mahavamsa. Calcutta: M. P. Birla Foundation 1990 (Classics of the East).
• Guruge, Ananda W. P. Mahavamsa: The Great Chronicle of Sri Lanka, A New Annotated Translation with Prolegomena, ANCL Colombo 1989
• Ruwan Rajapakse, Concise Mahavamsa, Colombo, Sri Lanka, 2001
• Sumangala, H.; Silva Batuwantudawa, Don Andris de: The Mahawansha from first to thirty-sixth Chapter. Revised and edited, under Orders of the Ceylon Government by H. Sumangala, High Priest of Adam's Peak, and Don Andris de Silva Batuwantudawa, Pandit. Colombo 1883.
• Turnour, George (C.C.S.): The Mahawanso in Roman Characters with the Translation Subjoined, and an Introductory Essay on Pali Buddhistical Literature. Vol. I containing the first thirty eight Chapters. Cotto 1837.

ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸਿੰਹਲੀ ਸੰਸਕਰਣ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਨੁਵਾਦ

• Upham, Edward (ed.): The Mahavansi, the Raja-ratnacari, and the Raja-vali : forming the sacred and historical books of Ceylon; also, a collection of tracts illustrative of the doctrines and literature of Buddhism: translated from the Singhalese. London : Parbury, Allen, and Co. 1833; vol. 1, vol. 2, vol. 3

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• ਮਹਾਵੰਸ਼ ਦਾ ਗੀਗਰ/ਬੋਡ ਅਨੁਵਾਦ
• ਮਹਾਵੰਸਾ : ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦਾ ਮਹਾਨ ਇਤਿਹਾਸ Archived 2010-02-24 at the Wayback Machine.
• "ਸੰਖੇਪ ਮਹਾਵੰਸਾ " ਦਾ ਔਨਲਾਈਨ ਸੰਸਕਰਣ: ਰੁਵਾਨ ਰਾਜਪਕਸੇ, PE (2003)। ਸੰਖੇਪ ਮਹਾਵੰਸਾ: ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ । ਮੈਪਲਵੁੱਡ, ਐਨ.ਜੇ : ਰੁਵਾਨ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ।ISBN 0-9728657-0-5ISBN 0-9728657-0-5 .
• ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
• ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਪਾਲੀ ਪਾਠ (अन्य > महावंस > पथमपरिच्छेद ਤੋਂ तिसट्ठीम परिच्छेद )