ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ
| ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ | |
|---|---|
 ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਟੋਕਰੀ ਡਾਂਸ | |
| ਮਨਾਉਣ ਵਾਲੇ | ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਹਿੰਦੂਆਂ (ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ, ਕਿਰਤ) ਦੁਆਰਾ |
| ਕਿਸਮ | ਧਾਰਮਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਿਕ |
| ਮਹੱਤਵ | ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਅੰਤ |
| ਜਸ਼ਨ | ਇਕੱਠ, ਦਾਵਤ |
| ਮਿਤੀ | 14 ਜਨਵਰੀ (ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ) |
| ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ | ਸਾਲਾਨਾ |
| ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ | ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ |
ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ (Nepali: माघे सङ्क्रान्ति, Maithili: माघि, Nepal Bhasa: घ्यःचाकु संल्हु) ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਰਮ ਸੰਬਤ (ਬੀ.ਐਸ.) ਜਾਂ ਯੇਲੇ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ਮਾਘ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੌਸ਼ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਾਲੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਦਾ ਅੰਤ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਥਰੂ ਲੋਕ ਇਸ ਖਾਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਗਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਐਲਾਨਿਆ ਵੱਡਾ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।[2]
ਪਾਲਕ ਹਿੰਦੂ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਰਸਮੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਟਨ ਨੇੜੇ ਬਾਗਮਤੀ ਉੱਤੇ ਸੰਖਮੁਲ; ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਵਿਖੇ ਗੰਡਕੀ/ਨਰਾਇਣੀ ਨਦੀ ਦੇ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ, ਚਿਤਵਨ ਘਾਟੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇਵਘਾਟ ਅਤੇ ਕਾਲੀਗੰਡਕੀ ਉੱਤੇ ਰਿਡੀ[3]; ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਕੋਸ਼ੀ 'ਤੇ ਡੋਲਾਲਘਾਟ ਵਿਖੇ ਕੋਸ਼ੀ ਨਦੀ ਦੇ ਬੇਸਿਨ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਲੱਡੂ, ਘਿਓ ਅਤੇ ਸ਼ਕਰਕੰਦੀ ਵਰਗੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਤੀਜੀ ਅਤੇ ਭਤੀਜਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਟੀਕਾ ਅਤੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ/ਦਕਸ਼ੀਨਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ[ਸੋਧੋ]
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਘੀ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਜਾਂ ਮਾਘੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਾਢੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਨੂੰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਸੂਰਜ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਪਹਾੜੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਧੇਸੀ ਅਤੇ ਥਾਰੂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਨੇਪਾਲੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਿਤੀ, ਭਾਵ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਤਿਉਹਾਰ ਬਿਕਰਮੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਸੂਰਜੀ ਚੱਕਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਜੋ ਚੰਦਰ ਚੱਕਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। .[4][5]
ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ੁਭ ਪੜਾਅ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ 'ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਪੜਾਅ' ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਸ਼ੁਭ ਪੜਾਅ ਦੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅੱਧ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨੇਪਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਰਸਮ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਦਿਨ ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਗਰਮ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਵਾਢੀ ਜਾਂ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਘੀ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਹਾਂਕਾਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸਮਾਜਿਕ-ਭੂਗੋਲਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਤਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸਦੀਵੀ ਅਰਥ ਹੈ।
ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਅਤੇ ਵਿੰਟਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ[ਸੋਧੋ]
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੇਪਾਲੀ ਲੋਕ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਵਿੰਟਰ ਸੋਲਸਟਿਸ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੂਰਜ ਆਪਣੀ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਯਾਤਰਾ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ਦਕਸ਼ਣਯਨ) ਨੂੰ ਮਕਰ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਖਤਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੌਸ਼ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ, ਮੱਧ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਿਨ ਉੱਤਰ ਵੱਲ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ਉੱਤਰਾਯਣ) ਕਰਕ ਰੇਖਾ ਦੇ ਖੰਡੀ ਵੱਲ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਨੇਪਾਲੀ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਦਾ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੂਰਜੀ ਤਿਉਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵੈਕੁੰਠ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ, ਚੰਦਰ ਕੈਲੰਡਰ 'ਤੇ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੂਰਜ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਦਿਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਿਸਫਾਇਰ ਵਿੱਚ, ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਸੰਕ੍ਰਮਣ 21 ਅਤੇ 22 ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 22 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਦਿਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਧਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਆਪਣੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗਾ ਜੋ ਉੱਤਰਾਯਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[6] ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਧਰਤੀ ਦੀ ਧੁਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਬਦਲਦੀ ਹੈ, ਹਰ 70 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਮਾਘੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਅਸਲ ਤਾਰੀਖ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਾਰੀਖ ਲਗਭਗ 300 ਈਸਵੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ, ਹੇਲੇਨਿਕ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਉੱਚੇ ਦਿਨ, ਜੋ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। .
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Festivals in Nepal - We All Nepali". www.weallnepali.com. Archived from the original on 2023-05-29. Retrieved 2023-02-12.
- ↑ N. P. ManandharSolar cycle (calendar)title=Plants and People of Nepal (2002). Plants and People of Nepal. Timber Press. pp. 39–. ISBN 978-0-88192-527-2.
- ↑ Ridi Bazaar. vegetarian-restaurants.net
- ↑ J. Gordon Melton (2011). Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations. ABC-CLIO. pp. 547–548. ISBN 978-1-59884-205-0.
- ↑ Chaturvedi, B.K. (2004), Diamond Pocket Books (P) Ltd Bhavishya Purana
- ↑ "Sun - in Hindu Mythology by Anindita Basu". consciousevolution.com. Archived from the original on 2002-12-03. Retrieved 2023-02-12.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- Information about festival
- https://web.archive.org/web/20141228094441/http://www.ekantipur.com/the-kathmandu-post/2012/01/15/metro/maghe-sankranti-marked-feasting-on-food-varieties/230436.html
- Maghe Sankranti In Nepal
- Maharjan, S. (2011, January 6). Ghyah-Chāku Salhu (Māgha Sankrānti). NEPÆNGLISH. https://nepaenglish.com/2011/01/06/ghyah-chaku-salhu-magha-sankranti/