ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਰਣਦੀਪ ਮੱਦੋਕੇ

ਜੋੜ ਸੋਧੋ
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਰਣਦੀਪ ਮੱਦੋਕੇ
ਜਨਮ
ਰਣਦੀਪ ਸਿੰਘ

(1977-01-10) 10 ਜਨਵਰੀ 1977 (ਉਮਰ 47)
ਮੱਦੋਕੇ,ਪੰਜਾਬ,ਭਾਰਤ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾਭਾਰਤੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਪੇਸ਼ਾPhotographer
ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ2006 –present
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ, ਪਤਰਕਾਰਤਾ ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮLandless (Documentary Film)[1]
ਪਿਤਾਭਾਗ ਸਿੰਘ
ਸਰਪ੍ਰਸਤZindabad Trust, Punjab Lalit Kala Academy

ਰਣਦੀਪ ਮੱਦੋਕੇ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਅਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਬਚਪਨ ਦਾ ਪਿੰਡ ਮੱਦੋਕੇ, ਮੋਗਾ (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਰਣਦੀਪ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵੱਖਰੇਵੇਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕਾ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੈਮਰੇ ਰਾਹੀਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।[2]

ਉਸਨੇ ਗਰਾਫਿਕਸ (ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਿੰਗ) ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਜਾਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।[3] ਸਾਲ 2008 ਵਿੱਚ ਉਹ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਜਤੰਤਰਵਾਦੀ ਨੇਪਾਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਮਹੂਰੀ ਗਣਤੰਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਲਈ ਗਿਆ ਸੀ।[4] ਓਥੇ ਵੀ ਜਾਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਕਣ ਲੱਭੇ।[5] ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਅਧਾਰਤ ਵਿਤਕਰੇ, ਫਿਰਕੂ ਹਿੰਸਾ ਉੱਤੇ ਲੈਡਲੈਸ (ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ) ਨਾਮਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ।[6] [7]

ਜਿੰਦਗੀ

[ਸੋਧੋ]

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ

[ਸੋਧੋ]

ਰਣਦੀਪ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੱਦੋਕੇ ਦੇ ਇੱਕ ਦਲਿਤ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਏ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਕਲਾ ਉਤਸਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਇੰਗ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਭੇਜਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਅਤੇ ਹੌਸਲਾ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਇਆ। ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਵਜੋਂ ਰਣਦੀਪ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਸਾਈਕਲ ਰਾਹੀਂ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਥੀਏਟਰ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾੜੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ ਸਿਰਫ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਅਗਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ 2004 ਵਿੱਚ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ,[3] ਉਸਨੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਾਂਗ ਇੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਿਹਾੜੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਘਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ।[2]

ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਾਰਜ

[ਸੋਧੋ]

ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਕਲਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਰਣਦੀਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਆਫ ਆਰਟਸ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਮਿਲਿਆ। [7] ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਤੀਹ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਪਿਛੋਂ, ਉਸਨੇ ਦਾਖਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਨੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕੋਰਸ ਨਾਲ ਬੀ.ਐੱਫ.ਏ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਅਧਿਐਨ ਦਿੱਤੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਵਿਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ, ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕੈਮਰਾ ਉਧਾਰ ਲਿਆ।[2] ਉਸਨੇ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ, ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੁੱਖ ਦਿਲਚਸਪੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ ਦੇ ਢੰਗ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ[8] (ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਵਿਭਾਗ, ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਰਾਜ ਅਧੀਨ), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ 2014) ਵਿੱਚ ਫੋਟੋ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲੀ। ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ ਰਣਦੀਪ ਨੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ‘ਮੇਰੀ ਪਹਿਚਾਨ’ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਆਫ਼ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਸੰਚਾਲਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ।

ਅਵਾਰਡ

[ਸੋਧੋ]
  • 2007 ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 'ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ' ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਇਨਾਮ। [9]
  • ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਭਵਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ‘ਵਰਲਡ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦਿਵਸ’ ਤੇ 2011 ਸਮੂਹ ਸਮੂਹ।
  • 2012 ਸਲਾਨਾ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ (ਸਟੇਟ ਫਾਈਨ ਆਰਟ ਅਕੈਡਮੀ), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ। [10]

ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ

[ਸੋਧੋ]
  • ਤਾਜ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਪੀਪਲ ਫਾਰ ਐਨੀਮਲਜ਼ (ਪੀ.ਐੱਫ.ਏ.) ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ 2009 ਦਾ ਸਮੂਹ ਸ਼ੋਅ 'ਜੁਗਨੂੰ ਮੇਲਾ'।
  • ਅਲਾਇੰਸ ਫ੍ਰਾਂਸਾਈਜ਼ ਡੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ 2014 ਇਕੋ ਇਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 'ਸਕਲਪਟਡ ਪਲਾਂ'. [11] [12]
  • ਪੈਰਿਸ, ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਕਸਪੋਜਰ ਅਵਾਰਡਜ਼ ਵਿੱਚ 2015 ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਸਪਲੇਅ.
  • 2014 ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਅਤੇ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, ਚੰਡੀਗੜ ਵਿਖੇ ਇਕ ਇਕੱਠੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 'ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਥ੍ਰੋ ਮਾਈ ਦਿਲ'।
  • ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਭਵਨ, ਚੰਡੀਗੜ ਵਿਖੇ 2012 ਗਰੁੱਪ ਸ਼ੋਅ ‘ਬਿਨਾਂ ਸਿਰਲੇਖ’।
  • ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਭਵਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ‘ਵਰਲਡ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦਿਵਸ’ ਤੇ 2011 ਸਮੂਹ ਸਮੂਹ।
  • 2009 ਅਲਾਇੰਸ ਫ੍ਰਾਂਸਾਈਜ਼ ਡੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਇਕ ਇਕੱਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 'ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਥ੍ਰੋ ਮਾਈ ਦਿਲ' ਵਿਚ.
  • ਫਾਈਨ ਆਰਟ ਮਿ Museਜ਼ੀਅਮ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ‘ਫਲੈਕਸ ਏਸ਼ੀਆ’ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ 2006 ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ। [13]

ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ

[ਸੋਧੋ]
  • ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲੋਂ “ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣ ਸਥਾਨ” ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ 2011 ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜੂਨੀਅਰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ। [14]
  • ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ (ਰਾਜ ਦੀ ਵਧੀਆ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ), ਚੰਡੀਗੜ ਦੁਆਰਾ 2013 ਨੂੰ "ਪੈਰਾਡੋਕਸ ਆਫ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ" ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਸੋਹਨ ਕਾਦਰੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ. [15]
  • "ਲੈਂਡਲੈੱਸ", ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਟਰੱਸਟ ਦੁਆਰਾ 2019 ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਗ੍ਰਾਂਟ.

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ "Review: 'Landless' Disrupts the Popular Understanding of Caste and Land Relations". The Wire.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "A Photographer's World: The Art of Randeep Maddoke". Café Dissensus (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2017-04-15. Retrieved 2019-04-02.
  3. ↑ 3.0 3.1 "Landless: A film on Punjab's Dalit farmers gives the community a voice that statisticians often fail to- Entertainment News, Firstpost". Firstpost (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2019-04-08. Retrieved 2019-04-22.
  4. ↑ Babu, K. Sheshu (2017-09-09). "The Dera Sacha Sauda Followers And The Civil Society". Countercurrents (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2019-04-26.
  5. ↑ 20 February, Sukant Deepak; March 2, 2015 ISSUE DATE; February 20, 2015UPDATED; Ist, 2015 13:39. "Life's full circle on 35mm". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-04-17. {{cite web}}: |first4= has numeric name (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  6. ↑ "Return of the Native". The Indian Express (in Indian English). 2019-03-10. Retrieved 2019-04-14.
  7. ↑ 7.0 7.1 "Landless: A film on Punjab's Dalit farmers gives the community a voice that statisticians often fail to" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2019-04-17.
  8. ↑ Singh, Randeep (March 2012). "Haryana Review" (PDF). Haryana Review. 26: 60. Archived from the original (PDF) on 2019-03-30. Retrieved 2020-09-07. {{cite journal}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (help); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  9. ↑ "PHOTOGRAPHY COMPETITION ON THE THEME "CHANDIGARH IN APRIL"" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  10. ↑ "Chandigarh Lalit Kala Akademi rewards artistic talent at Annual Art Exhibition 2012 - Times of India". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-04-15.
  11. ↑ Ch, Alliance Française; igarh. "Instants sculptés / Sculpted moments – Photo Exhibition by Randeep Singh | Alliance Francaise de Chandigarh" (in ਫਰਾਂਸੀਸੀ). Archived from the original on 2019-04-15. Retrieved 2019-04-15.
  12. ↑ "The Tribune, Chandigarh, India - The Tribune Lifestyle". www.tribuneindia.com. Retrieved 2019-04-16.
  13. ↑ "The Tribune, Chandigarh, India - Chandigarh Stories". www.tribuneindia.com.
  14. ↑ "List of Selected Candidates for the Award of Junior and Senior Fellowships for 2011-12" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  15. ↑ "City's artists win Lalit Kala Akademi fellowship". www.pressreader.com. Retrieved 2019-04-15.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਰਣਦੀਪ_ਮੱਦੋਕੇ&oldid=769856" ਤੋਂ ਲਿਆ