ਹਕੀਮ (ਖ਼ਿਤਾਬ)
ਹਕੀਮ ਅਤੇ ਹਾਕਿਮ ਦੋ ਅਰਬੀ ਖ਼ਿਤਾਬ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕੋ ਤਿੱਕੜੀ ਮੂਲ ਹੇ-ਕਾਫ਼-ਮੀਮ "ਨਿਯੁਕਤ ਕਰੋ, ਚੁਣੋ, ਜੱਜ" ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਹਨ।
ਹਕੀਮ (حكيم)
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਦੇ 99 ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਹਕੀਮ ਇੱਕ "ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਆਦਮੀ" ਜਾਂ "ਡਾਕਟਰ" ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਹੈ, ਜਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਯੂਨਾਨੀ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ਼ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਕੀਮ ਅਜਮਲ ਖਾਨ, ਹਕੀਮ ਸੈਦ, ਹਕੀਮ ਸਈਦ ਜ਼ਿਲੁਰ ਰਹਿਮਾਨ, ਆਦਿ।
ਹਕੀਮ ਜਾਂ ਹਕੀਮ ( Urdu: حکیم , ਹਿੰਦੀ:हकीम
) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੂਰਬੀ ਦਵਾਦਾਰੂ ਦੇ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਦੇਸੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮਾਹਰ ਹਨ। [1]
ਇਸਲਾਮੀ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹਕੀਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੌਲੀਮੈਥ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਜੋ ਧਰਮ, ਦਵਾਈ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਪੱਕ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਹਕੀਮ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ:
ਵਰਤੋਂ
[ਸੋਧੋ]- ਪੁਰਾਣੇ ਐਬੀਸੀਨੀਆ ਜਾਂ ਇਥੋਪੀਆ ਵਿੱਚ, ਹਕੀਮ ਦਾ ਮਤਲਬ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ। ਇਸ ਲਈ ਹਕੀਮ-ਬੇਤ ਡਾਕਟਰ ਦਾ ਘਰ ਜਾਂ ਹਸਪਤਾਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
- ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ, ਹਕੀਮ ਇੱਕ ਹਰਬਲ ਦਵਾਈਆਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ, ਹੇਕਿਮ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਕੀਮ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। (ਹੇਠਾਂ ਜੱਜ ਲਈ ਸਮਰੂਪ ਸ਼ਬਦ ਹਾਕਿਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਦੇਖੋ। )
ਹਾਕਿਮ (حاكم)
[ਸੋਧੋ]ਹਾਕਿਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਇੱਕ ਹੁਕਮਰਾਨ, ਗਵਰਨਰ ਜਾਂ ਜੱਜ । ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਹਨ। ਕਈ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਬੜਾ ਆਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]- ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ, ਓਟੋਮੈਨ (ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਮਿਸਰੀ) ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਅਮੀਰਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਖ਼ਿਤਾਬ [ਅਲ-ਅਮੀਰ ਅਲ-ਹਕੀਮ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ( الأمير الحكيم ), (1516-1842) ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
- ਤਿੰਨ ਭਵਿੱਖੀ ਫ਼ਾਰਸੀ ਖਾੜੀ ਅਮੀਰਾਤ ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ੈਲੀ [ਹਕੀਮ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ਸੀ :
- 1783 ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਬਹਿਰੀਨ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਅਲ-ਖਲੀਫਾ ਵੰਸ਼ 16 ਅਗਸਤ 1971 ਤੱਕ ਸੈਟਲ ਹੋਇਆ, ਇਸਦੀ ਸ਼ੈਲੀ [ਹਕੀਮ ਅਲ-ਬਹਿਰੀਨ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ਸੀ ( حكيم البحرين , ' ਬਹਿਰੀਨ ਦਾ ਹੁਕਮਰਾਨ'), ਫਿਰ [ਅਮੀਰ ਦੌਲਤ ਅਲ-ਬਹਿਰੀਨ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ( أمير دولة البحرين , 'ਬਹਿਰੀਨ ਰਾਜ ਦਾ ਅਮੀਰ'); 14 ਫਰਵਰੀ 2002 ਤੋਂ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[[ਮਲਿਕ]] ਅਲ-ਬਹਿਰੀਨ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ( ملك البحرين , 'ਬਹਿਰੀਨ ਦੇ ਮਾਲਕ')।
- ਕੁਵੈਤ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੀ 1752 ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੁਕਮਰਾਨ ਅਲ ਸਬਾਹ ਵੰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ [ਹਕੀਮ ਅਲ-ਕਵੈਤ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ( حكيم الكويت , 'ਕੁਵੈਤ ਦਾ ਹੁਕਮਰਾਨ'), 1871 ਤੋਂ ਵੀ [[[ਕਾਯਮਾਕਮ]]] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ( قایمقام ): ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ, ਓਟੋਮੈਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ (ਬਗਦਾਦ ਦਾ ਕਜ਼ਨ [ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵਜੋਂ ] ਅਤੇ 1875 ਤੋਂ ਬਸਰਾ <span typeof="mw:Transclusion" data-mw="{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Lang","href":"./ਫਰਮਾ:Lang"},"params":{"1":{"wt":"ota-Latn"},"2":{"wt":"ਵਿਲਾਇਤ"},"nocat":{"wt":"y"}},"i":0}}]}" data-cx="[{"adapted":true,"partial":false,"targetExists":true,"mandatoryTargetParams":["1","2"],"optionalTargetParams":["rtl","italic","size","cat","nocat"]}]" id="mwbw"></span> ( ولایت , ਗਵਰਨਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ, ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਵਲੀ, ) 3 ਨਵੰਬਰ 1914 ਤੱਕ, ਫਿਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰੋਟੈਕਟੋਰੇਟ ਅਧੀਨ) 19 ਜੂਨ 1961 ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੱਕ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ [ਅਮੀਰ ਦ-ਦੌਲਤ ਅਲ-ਕੁਵੈਤ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ਹੈ ( أمير الدولة الكويت , 'ਕੁਵੈਤ ਰਾਜ ਦਾ ਅਮੀਰ');
- ਮੁਹੰਮਦ ਇਬਨ ਥਾਨੀ ਦੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਲ 12 ਸਤੰਬਰ 1868 ਦੀ ਸੰਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਤਰ (ਪਹਿਲਾਂ ਬਹਿਰੀਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ) ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਜ (ਦੋਹਾ ਅਤੇ ਵਕਰਾਹ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਤੱਕ ਫੈਲਾਇਆ ਗਿਆ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਅਲ-ਥਾਨੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ [ਹਕੀਮ ਕ਼ਤਰ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ਸੀ ( حكيم قطر , 'ਕਤਰ ਦਾ ਹੁਕਮਰਾਨ')। 1871 ਤੋਂ, ਉਹ [ਕਾਯਮਾਕਮ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ਵੀ ਸਨ , ਓਟੋਮੈਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਕੁਵੈਤ ਦੇ ਨਾਲ, 3 ਨਵੰਬਰ 1916 ਤੱਕ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਧੀਨ। 3 ਸਤੰਬਰ 1971 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ੈਲੀ [ਅਮੀਰ ਦੌਲਤ-ਏ ਕ਼ਤਰ] Error: {{Lang}}: Non-latn text/Latn script subtag mismatch (help) ਰਹੀ ਹੈ। ( أمير دولة قطر , 'ਕਤਰ ਰਾਜ ਦਾ ਅਮੀਰ')।
- ਲੀਬੀਆ ਵਿੱਚ, 1946 - 12 ਫਰਵਰੀ 1950 ਫੇਜ਼ਾਨ ( فزان ) ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਸਲਤਨਤ ਦੇ "ਹੁਕਮਰਾਨ" ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਹਕੀਮ ਸੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ (ਫਰਾਂਸ ਦੁਆਰਾ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੇ ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀ ਫੌਜੀ ਗਵਰਨਰ ਦੇ ਨਾਲ); ਇਕੋ-ਇਕ ਅਹੁਦੇਦਾਰ, ਅਹਿਮਦ ਸੈਫ ਐਨ-ਨਸਰ (ਜਨਮ ਅੰ. 1876, ਮੌਤ 1954), ਖੇਤਰੀ ਵਲੀ (ਗਵਰਨਰ; ਫ੍ਰੈਂਚ Chef du territoire ਵਿੱਚ) ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। 'ਖੇਤਰ ਦਾ ਮੁਖੀ') ਸੰਯੁਕਤ ਲੀਬੀਆ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 24 ਦਸੰਬਰ 1951 ਤੱਕ, ਇੱਕ ਫ੍ਰੈਂਚ ਨਿਵਾਸੀ ਉਸਦੇ ਨਾਲ, ਅਤੇ ਫਿਰ, ਅਜਿਹੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਪਰਛਾਵੇਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਾਹੀ ਗਵਰਨਰ ਵਜੋਂ (1954 ਤੱਕ)।
- ਯਮਨ ਵਿੱਚ 1902 ਤੱਕ (ਸੁਲਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ਼ ਦੇਣ ਤੱਕ) ਸ਼ੀਰ ਅਤੇ ਮੁਕੱਲਾ ਦੇ ਕਾਇਤੀ ਰਾਜ ਦੇ ਹਾਕਮ, ਅਸ਼-ਸ਼ਿਹਰ ਵਾਲ ਮੁਕੱਲਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1866 ਵਿੱਚ ਓਟੋਮੈਨਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ।10 ਨਵੰਬਰ 1881 ਨੂੰ ਮੁਕੱਲਾ ਰਾਜ ਦੇ ਨਕੀਬ ਨਾਲ ਰਲੇਵੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਐਸ਼-ਸ਼ੈਹਰ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਰਹੀ ਹੈ।