ਇਥੋਪੀਆ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
Jump to navigation Jump to search
ਇਥੋਪੀਆ ਦਾ ਸੰਘੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ
የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ
ਯੇ-ਇਤਯੋਪਿਆ ਫ਼ੇਦੇਰਲਵੀ ਦੀਮੋਕ੍ਰਾਸਿਆਵੀ ਰੀਪੇਬਲਿਕ
ਝੰਡਾ Emblem
ਐਨਥਮ: Wodefit Gesgeshi, Widd Innat Ityopp'ya
("ਅੱਗੇ ਵੱਧ, ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਇਥੋਪੀਆ")
ਰਾਜਧਾਨੀਆਦਿਸ ਆਬਬਾ
9°1.8′N 38°44.4′E / 9.0300°N 38.7400°E / 9.0300; 38.7400
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਜਧਾਨੀ
ਐਲਾਨੀਆ ਬੋਲੀਆਂ ਅਮਹਾਰੀ[1]
ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਖੇਤਰੀ ਬੋਲੀਆਂ ਬਾਕੀ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਕ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
ਜਾਤਾਂ
  • ਓਰੋਮੋ 34.5%
  • ਅਮਹਾਰਾ 26.9%
  • ਸੋਮਾਲੀ 6.2%
  • ਤੀਗਰੇ 6.1%
  • ਸਿਦਮਾ 4.0%
  • ਗੁਰਾਜ 2.5%
  • ਵੇਲਾਇਤਾ 2.3%
  • ਹਾਦਿਆ 1.7%
  • ਅਫ਼ਰ 1.7%
  • ਗਾਮੋ 1.5%
  • ਜੇਡਿਓ 1.3%
  • ਹੋਰ 11.3%[2]
    		•
    ਡੇਮਾਨਿਮ ਇਥੋਪੀਆਈ
    ਸਰਕਾਰ ਸੰਘੀ ਸੰਸਦੀ ਗਣਰਾਜ1
     •  ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਿਰਮਾ ਵੋਲਡ-ਜਿਆਰਜਿਸ
     •  ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੇਲੇਮਰੀਅਮ ਡੇਸਾਲੇਨੀ
    ਵਿਧਾਨਕ ਢਾਂਚਾ ਸੰਘੀ ਸੰਸਦੀ ਸਭਾ
     •  ਉੱਚ ਸਦਨ ਸੰਘ ਦਾ ਸਦਨ
     •  ਹੇਠਲਾ ਸਦਨ ਲੋਕ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧੀਆਂ ਦਾ ਸਦਨ
    ਸਥਾਪਨਾ
     •  ਦ'ਮਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ 980 ਈ.ਪੂ. 
     •  ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਸਲਤਨਤ 1137 
     •  ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਗਸਤ 1995 
    ਖੇਤਰਫਲ
     •  ਕੁੱਲ 1 km2 (27ਵਾਂ)
    426 sq mi
     •  ਪਾਣੀ (%) 0.7
    ਅਬਾਦੀ
     •  2012 ਅੰਦਾਜਾ 84,320,987[3] (14ਵਾਂ)
     •  2007 ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ 73,918,505
     •  ਸੰਘਣਾਪਣ 76.4/km2 (123ਵਾਂ)
    194/sq mi
    GDP (PPP) 2011 ਅੰਦਾਜਾ
     •  ਕੁੱਲ $94.878 ਬਿਲੀਅਨ[4]
     •  ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ $1,092[4]
    GDP (ਨਾਂ-ਮਾਤਰ) 2011 ਅੰਦਾਜਾ
     •  ਕੁੱਲ $31.256 ਬਿਲੀਅਨ[4]
     •  ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ $360[4]
    ਜੀਨੀ (1999–00)30
    ਅੱਧ
    HDI (2010)ਵਾਧਾ 0.328
    Error: Invalid HDI value · 157ਵਾਂ
    ਕਰੰਸੀ ਬਿਰਰ (ETB)
    ਟਾਈਮ ਖੇਤਰ EAT (UTC+3)
     •  ਗਰਮੀਆਂ (DST) ਨਿਰੀਖਤ ਨਹੀਂ (UTC+3)
    ਡਰਾਈਵ ਕਰਨ ਦਾ ਪਾਸਾ right
    ਕੌਲਿੰਗ ਕੋਡ +251
    ਇੰਟਰਨੈਟ TLD .et
    1. ਦ ਇਕਾਨੋਮਿਸਟ ਦੇ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਸੂਚਕ ਮੁਤਾਬਕ ਇਥੋਪੀਆ ਇੱਕ ਦੋਗਲਾ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਾਵੀ-ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮੁਖੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ "ਇਥੋਪੀਅਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਡੈਮੋਕ੍ਰੈਟਿਕ ਫ਼ਰੰਟ।
    2. ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ 2005 ਦੇ ਅਬਾਦੀ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸਥਾਨ।

    ਇਥੋਪੀਆ (ਗੇ'ਏਜ਼: ኢትዮጵያ ਇਤਯੋਪਿਆ), ਦਫ਼ਤਰੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਥੋਪੀਆ ਦਾ ਸੰਘੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ, ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਏਰੀਟਰੀਆ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜੀਬੂਤੀ ਅਤੇ ਸੋਮਾਲੀਆ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੂਡਾਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਸੂਡਾਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਕੀਨੀਆ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਮਹਾਂਦੀਪ ਉੱਤੇ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਬਾਦੀ[3] (84,320,000) ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਦਸਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੇਤਰਫਲ (1,100,000 ਵਰਗ ਕਿ.ਮੀ.) ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਦਿਸ ਅਬਬਾ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

    ਇਥੋਪੀਆ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਜਾਣੀਆਂ-ਪਛਾਣੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।[5] ਇਹ ਉਹ ਖੇਤਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਮਾਨਵ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ-ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਉਸਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਜਾਣ ਲਈ ਕਦਮ ਪੁੱਟੇ।[6][7][8] ਇਹ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਲਈ 1974 ਵਿੱਚ ਹੇਲ ਸੇਲਾਸੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਰਾਜਕੁੱਲ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਇੱਕ ਰਾਜਤੰਤਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਥੋਪੀਆਈ ਰਾਜਕੁੱਲ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ 2 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੱਕ ਉਲੀਕਦਾ ਹੈ।[9] ਰੋਮ, ਇਰਾਨ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ[10], ਆਕਸੁਮ ਦਾ ਰਾਜ ਤੀਜੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੀ ਮਹਾਨ ਤਾਕਤਾਂ 'ਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਸਦੀ 'ਚ ਇਸਾਈਅਤ ਨੂੰ ਮੁਲਕੀ ਧਰਮ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਲਤਨਤ ਸੀ।[11][12][13]

    ਖੇਤਰ, ਜ਼ੋਨਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ[ਸੋਧੋ]

    Addis AbabaAfar RegionAmhara RegionBenishangul-Gumuz RegionDire DawaGambela RegionHarari RegionHarari RegionOromia RegionSomali RegionSouthern Nations Nationalities and People's RegionTigray RegionA clickable map of Ethiopia exhibiting its nine regions and two cities.
    About this image
    ਇਲਾਕਾ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰਫਲ (ਵਰਗ ਕਿ.ਮੀ.) ਅਬਾਦੀ
    11 ਅਕਤੂਬਰ 1994
    ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵੇਲੇ    		 ਅਬਾਦੀ
    28 ਮਈ 2007
    ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵੇਲੇ    		 ਅਬਾਦੀ
    1 ਜੁਲਾਈ 2012
    ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ
    ਅਦਿਸ ਅਬਬਾ (ਅਸਤੇਦਾਦੇਰ) ਅਦਿਸ ਅਬਬਾ 526.99 2,100,031 2,738,248 3,041,002
    ਅੱਫ਼ਰ (ਕਿਲਿਲ) ਅੱਯਸਾ'ਈਤਾ 72,052.78 1,051,641 1,411,092 1,602,995
    ਅਮਹਾਰਾ (ਕਿਲਿਲ) ਬਹੀਰ ਦਰ 154,708.96 13,270,898 17,214,056 18,866,002
    ਬੇਨੀਸ਼ੰਗੁਲ-ਗੁਮੁਜ਼ (ਕਿਲਿਲ) ਅਸੋਸ 50,698.68 460,325 670,847 982,004
    ਦੀਰੇ ਦਵ (ਅਸਤੇਦਾਦੇਰ) ਦੀਰੇ ਦਵ 1,558.61 248,549 342,827 387,000
    ਗੰਬੇਲਾ (ਕਿਲਿਲ) ਗੰਬੇਲਾ 29,782.82 162,271 306,916 385,997
    ਹਰਾਰੀ (ਕਿਲਿਲ) ਹਰਰ 333.94 130,691 183,344 210,000
    ਓਰੋਮੀਆ (ਕਿਲਿਲ) ਫ਼ਿਨਫ਼ਿਨੇ 298,164.29 18,465,449 27,158,471 31,294,992
    ਸੋਮਾਲੀ (ਕਿਲਿਲ) ਜਿਜਿਗਾ 327,068.00 3,144,963 4,439,147 5,148,989
    ਦੱਖਣੀ ਮੁਲਕਾਂ, ਕੌਮਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰ (ਕਿਲਿਲ) ਅਵੱਸਾ 105,887.18 10,377,028 15,042,531 17,359,008
    ਤੀਗਰੇ (ਕਿਲਿਲ) ਮੇਕੇਲੇ 85,366.53 3,134,470 4,314,456 4,929,999
    ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗਿਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਜੋਨਾਂ 96,570 112,999
    ਕੁਲ 1,127,127.00 51,766,239 73,918,505 84,320,987

    ਸਰੋਤ: CSA, ਇਥੋਪੀਆ

    ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

    1. ↑ "Ethiopian Constitution". Article 5 Ethiopian constitution. APAP. Retrieved 3 December 2011. 
    2. ↑ CIA – Ethiopia – Ethnic groups. Cia.gov. Retrieved on 2012-03-03.
    3. ↑ 3.0 3.1 Central Statistical Agency of Ethiopia. Central Statistical Agency of Ethiopia
    4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "Ethiopia". International Monetary Fund. Retrieved 2012-04-18. 
    5. ↑ Michael Hopkin (16 February 2005). "Ethiopia is top choice for cradle of Homo sapiens". Nature. doi:10.1038/news050214-10. 
    6. ↑ Li, J. Z.; Absher, DM; Tang, H; Southwick, AM; Casto, AM; Ramachandran, S; Cann, HM; Barsh, GS; Feldman, M (2008). "Worldwide Human Relationships Inferred from Genome-Wide Patterns of Variation". Science. 319 (5866): 1100–1104. Bibcode:2008Sci...319.1100L. PMID 18292342. doi:10.1126/science.1153717. 
    7. ↑ "Humans Moved From Africa Across Globe, DNA Study Says". Bloomberg.com. 2008-02-21. Retrieved 2009-03-16. 
    8. ↑ Karen Kaplan (2008-02-21). "Around the world from Addis Ababa". Los Angeles Times. Startribune.com. Retrieved 2009-03-16. 
    9. ↑ Speaking after his signing the disputed treaty between Ethiopia and Italy in 1889, Emperor Menelik II made clear his position: "We cannot permit our integrity as a Christian and civilized nation to be questioned, nor the right to govern our empire in absolute independence. The Emperor of Ethiopia is a descendant of a dynasty that is 3,000 years old – a dynasty that during all that time has never submitted to an outsider. Ethiopia has never been conquered and she never shall be conquered by anyone." J.E.C. Hayford, Ethiopia Unbound: Studies In Race Emancipation, Taylor & Francis, 1969, ISBN 0714617539, p. xxv
    10. ↑ Ancient India, A History Textbook for Class XI, Ram Sharan Sharma, National Council of Educational Research and Training, India
    11. ↑ Stuart Munro-Hay, Aksum: An African Civilization of Late Antiquity. Edinburgh: University Press, 1991, p. 57 ISBN 0-7486-0106-6.
    12. ↑ Aksumite Ethiopia. Workmall.com (2007-03-24). Retrieved on 2012-03-03.
    13. ↑ Paul B. Henze, Layers of Time: A History of Ethiopia, 2005 ISBN 1-85065-522-7.
    "https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਇਥੋਪੀਆ&oldid=274878" ਤੋਂ ਲਿਆ