ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ
ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ (ਉਰਦੂ ਅਤੇ Punjabi: ہیرا منڈی ' ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ '), ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸ਼ਾਹੀ ਮੁਹੱਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੰਦਰੂਨ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਹੱਲਾ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [1] [2] ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਅਨਾਜ ਮੰਡੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ 'ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੰਡੀ' ਭਾਵ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਨਾਜ ਮੰਡੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਨਾਮ ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਹ ਅੰਦਰੂਨ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਟਕਸਾਲੀ ਗੇਟ ਦੇ ਨੇੜੇ, [3] ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ 15ਵੀਂ ਅਤੇ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸ਼ੁੱਧ ਤਵਾਇਫ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। [4]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ 15ਵੀਂ ਅਤੇ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਮੁਗ਼ਲ ਯੁੱਗ ਦੇ ਕੁਲੀਨ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਤਵਾਇਫ਼ (ਰਖੇਲ) ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। [5] ਇਹ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਸੀ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਨਾਚ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਣ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮੁਗਲਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੱਥਕ ਵਰਗੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਭਾਰਤੀ ਨਾਚਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ।
ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸੀ। [6]
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ ਦੀ ਸਾਖ ਨੂੰ ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਪੱਕਾ ਕੀਤਾ। ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਖਵਾਜਾਸਾਰਾ (ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ) ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਕਾਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਇਹ ਲਾਹੌਰ ਵੇਸ਼ਵਾਗਮਨੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। [7] ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿਜੜੇ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਪੁਰਾਣੇ ਅਨਾਰਕਲੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਵੇਸ਼ਵਾ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਹਾਰੀ ਗੇਟ ਅਤੇ ਫਿਰ ਟਕਸਾਲੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਿਖੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। [8]
ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਬਜ਼ਾਰ ਵਾਂਗ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪਣੇ ਚੰਗੇ ਭੋਜਨ, ਖੁੱਸਾ (ਰਵਾਇਤੀ ਮੁਗਲ ਜੁੱਤੀਆਂ) ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ, ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕ ਸਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਡਾਂਸ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ, ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੇ ਵੇਸ਼ਵਾ-ਘਰ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ 'ਹੀਰਾ ਮੰਡੀ' ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਗੱਲਬਾਤ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ 'ਤੇ ਕਰੈਕਡਾਉਨ[ਸੋਧੋ]
ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਦੌਰਾਨ, ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਨ੍ਰਿਤ ਘਰਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਵੇਸ਼ਵਾਗਮਨੀ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾਕੰਮ ਕੀਤਾ। [8] ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਦੁਬਾਰਾ ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ, [8] ਹਾਲਾਂਕਿ ਔਨਲਾਈਨ ਐਸਕੌਰਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਨਾਲ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਥਾ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। [9]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Jalil, Xari (30 April 2017). "FADE FROM RED: THE DIAMOND OF LAHORE HAS DULLED". Dawn. Retrieved 2022-07-15.
- ↑ Qureshi, Tania (23 April 2017). "Heera Singh's Mandi". Pakistan Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Archived from the original on 2022-07-14. Retrieved 2022-07-14.
- ↑ Butt, Zohaib (2010-08-19). "Heera Mandi: Scarlet secrets of Lahore". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-07-14.
- ↑ "How Facebook is killing Lahore's Heera Mandi". Dawn. Agence France-Presse. 23 August 2016. Retrieved 7 October 2017.
- ↑ "How Facebook is killing Lahore's Heera Mandi". Dawn. Agence France-Presse. 23 August 2016. Retrieved 7 October 2017."How Facebook is killing Lahore's Heera Mandi". Dawn. Agence France-Presse. 23 August 2016. Retrieved 7 October 2017.
- ↑ Kochhar, Aashish (3 March 2021). "Heera Mandi: Red-Light Area with a Royal Past". LivehistoryIndia.com. Retrieved 30 July 2021.
- ↑ Grimes, William (July 20, 2005). "In Shadows of a City of Pleasure, Courtesans Grow Old". The New York Times newspaper. Retrieved 18 February 2017.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Butt, Zohaib (2010-08-19). "Heera Mandi: Scarlet secrets of Lahore". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-07-14.Butt, Zohaib (2010-08-19). "Heera Mandi: Scarlet secrets of Lahore". The Express Tribune. Retrieved 2022-07-14.
- ↑ "How Facebook is killing Lahore's Heera Mandi". Dawn. Agence France-Presse. 23 August 2016. Retrieved 7 October 2017."How Facebook is killing Lahore's Heera Mandi". Dawn. Agence France-Presse. 23 August 2016. Retrieved 7 October 2017.