ਕਥਕ ਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ-ਕਥਾਵਾਂ
ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਕਥਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿਚ ਨ੍ਰਿਤ ਸ਼ੈਲੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਕਥਾ ਨਾਲ ਅਟੁੱਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। [1] ਕਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਥਾ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਕਹਾਣੀ"। [2]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਕਥਕ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਥਕ ਦਾ ਇਕ ਕਲਾ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਆਦਿ-ਪਰਵ ਦੇ ਅਰਜੁਨ-ਵਨਵਾਸ ਅਧਿਆਇ ਵਿਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿਚ ਕਥਕ ਨੂੰ ਨਾਚ ਦੇ ਨਾਲ ਪੁਰਾਣਿਕ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਇਕ ਨਕਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਥਾਕਾਰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨਾਲ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ-ਆਧਾਰਿਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਮਥੁਰਾ ਖੇਤਰ ਦੀ ਅਮੀਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਥੀਏਟਰ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਅਮੀਰ ਸੰਗੀਤਕ ਥੀਏਟਰ ਰੂਪ ਉੱਭਰਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਥਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਰੂਪ ਕਥਾ-ਵਚਨ ਕੇਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਕਥਾ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ।
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਗਤੀ ਦੇ ਰੂਪ[ਸੋਧੋ]
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਭਗਤੀ ਦੋ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਹੈ:
ਥੀਮ[ਸੋਧੋ]
ਕਥਕ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਥੀਮ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ:
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਹਾਰੇ ਹੋਏ ਸੱਪ ਕਾਲੀਆ ਦੇ ਛੱਤਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਦੈਵੀ ਨਾਚ ਨੱਚਿਆ, ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਤਾ, ਥਾਈ, ਤਤ, ਆਦਿ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨਿਕਲੀਆਂ, ਜੋ ਕਥਕ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਬਲਾਕ ਬਣੀਆਂ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ "ਨਟਵਰ" ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਧੁਨਾਂ ਨੂੰ ਨਟਵਾਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [3]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "KATHAK KENDRA: National Institute of Kathak Dance". Archived from the original on 29 ਸਤੰਬਰ 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ "What is Kathak Dance?". Archived from the original on 3 December 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ Kothari, Sunil (1989). Kathak, Indian classical dance art (1. publ. in India. ed.). New Delhi: Abhinav Publications. ISBN 8170172233.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- "Krishna at close quarters". Retrieved 29 September 2014.