ਜੀ ਵੀ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਛੋ added Category:ਮੌਤ 1918 using HotCat |
ਵਿਅਾਕਰਣਿਕ ਪੱਖੋਂ ਸਫ਼ਾ 'ਚ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨਵੇਂ ਸਫ਼ਿਅਾਂ ਦੇ ਲਿੰਕ ਦਿੱਤੇ। |
||
ਲਾਈਨ 5: | ਲਾਈਨ 5: | ||
| ਤਸਵੀਰ_ਸਿਰਲੇਖ = |
| ਤਸਵੀਰ_ਸਿਰਲੇਖ = |
||
| ਉਪਨਾਮ = |
| ਉਪਨਾਮ = |
||
| ਜਨਮ_ਤਾਰੀਖ = 29 ਨਵੰਬਰ 1856 |
| ਜਨਮ_ਤਾਰੀਖ = [[ਨਵੰਬਰ|29 ਨਵੰਬਰ]] 1856 |
||
| ਜਨਮ_ਥਾਂ = ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਰੂਸ |
| ਜਨਮ_ਥਾਂ = [[ਰੂਸ|ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਰੂਸ]] |
||
| ਮੌਤ_ਤਾਰੀਖ = 30 ਮਈ 1918 (ਉਮਰ 61 ਸਾਲ) |
| ਮੌਤ_ਤਾਰੀਖ = [[ਮਈ|30 ਮਈ]] [[1918]] (ਉਮਰ 61 ਸਾਲ) |
||
| ਮੌਤ_ਥਾਂ = ਫ਼ਿਨਲੈਂਡ |
| ਮੌਤ_ਥਾਂ = [[ਫ਼ਿਨਲੈਂਡ]] |
||
| ਕਾਰਜ_ਖੇਤਰ = |
| ਕਾਰਜ_ਖੇਤਰ = |
||
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ = [[ਰੂਸੀ ਲੋਕ|ਰੂਸੀ]] |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ = [[ਰੂਸੀ ਲੋਕ|ਰੂਸੀ]] |
||
| ਭਾਸ਼ਾ = ਰੂਸੀ |
| ਭਾਸ਼ਾ = [[ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] |
||
| ਕਿੱਤਾ =ਸਿਧਾਂਤਕ ਲੇਖਣੀ |
| ਕਿੱਤਾ =ਸਿਧਾਂਤਕ ਲੇਖਣੀ |
||
| ਕਾਲ = |
| ਕਾਲ = |
||
| ਧਰਮ = |
| ਧਰਮ = |
||
| ਵਿਸ਼ਾ = |
| ਵਿਸ਼ਾ = |
||
| ਮੁੱਖ ਕੰਮ = ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਅਦਵੈਤਵਾਦੀ ਵਿਆਖਿਆ |
| ਮੁੱਖ ਕੰਮ = [[ਇਤਿਹਾਸ]] ਦੀ [[ਅਦਵੈਤਵਾਦ|ਅਦਵੈਤਵਾਦੀ]] ਵਿਆਖਿਆ |
||
| ਅੰਦੋਲਨ = ਸਮਾਜਵਾਦੀ |
| ਅੰਦੋਲਨ = [[ਸਮਾਜਵਾਦ|ਸਮਾਜਵਾਦੀ]] |
||
| ਇਨਾਮ = |
| ਇਨਾਮ = |
||
| ਪ੍ਰਭਾਵ = <!--ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ--> |
| ਪ੍ਰਭਾਵ = <!--ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ--> |
||
ਲਾਈਨ 25: | ਲਾਈਨ 25: | ||
| ਟੀਕਾ-ਟਿੱਪਣੀ = |
| ਟੀਕਾ-ਟਿੱਪਣੀ = |
||
}} |
}} |
||
'''ਜਿਆਰਜੀ ਵੈਲੇਂਤੀਨੋਵਿਚ |
'''ਜੀ ਵੀ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ''' ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ''''ਜਿਆਰਜੀ ਵੈਲੇਂਤੀਨੋਵਿਚ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ'''([[ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਰੂਸੀ]] 'ਚ : '''Георгий Валентинович Плеханов,'''<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/464622/Georgy-Valentinovich-Plekhanov</ref> ਸੀ। ਇੱਕ [[ਰੂਸੀ ਇਨਕਲਾਬ (1905)|ਰੂਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ]] ਅਤੇ [[ਰੂਸ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ|ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ]] [[ਚਿੰਤਕ]] ਸਨ। ਉਹ ਰੂਸ ਵਿੱਚ [[ਸੋਸ਼ਲ ਡੈਮੋਕਰੇਸੀ|ਸੋਸ਼ਲ ਡੈਮੋਕ੍ਰੈਟਿਕ]] ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ। [[1880]] ਅਤੇ [[1890]] ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ|ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ]] [[ਸਿਧਾਂਤ]] ਅਤੇ ਉਸਦੇ [[ਇਤਿਹਾਸ]] ਦੇ ਬਾਰੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ]] ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ [[ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ]] ਅਤੇ [[ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼]] ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਕਸਿਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰ ਕੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਬਣਾਇਆ। ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਏਂਗਲਜ [[ਜਰਮਨੀ]] ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਰਾਜਨੀਤਕ ਦਰਸ਼ਨ|ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ]], [[ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ]] ਅਤੇ [[ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਸਤਰ]] ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਦਾ ਪੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ [[ਸੰਸਾਰ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ, ਸੰਘਰਸ਼, ਅਧਿਅੈਨ, ਬਹਿਸ-ਮੁਬਾਹਸਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਵਿਕਸਤ ਇਹੀ ਯੁਗਾਂਤਰਕਾਰੀ ਸਿੱਧਾਂਤ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ]], [[ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਾਜਵਾਦ]], [[ਸਾਮਵਾਦ]] (ਕਮਿਊਨਿਜਮ) ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। |
||
==ਇਤਿਹਾਸਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ== |
==ਇਤਿਹਾਸਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ== |
||
ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ (ਆਦਿਮ ਸਾਮਵਾਦ, ਦਾਸ ਸਮਾਜ, ਸਾਮੰਤੀ ਸਮਾਜ, ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜ) ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ [[ਵਿਗਿਆਨ]] ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਾ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ|ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ]] ਹੀ ''''ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ'''' ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਆਮ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਆਦਮੀਆਂ (ਨੇਤਾਵਾਂ) ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅਧਿਰਚਨਾ ([[ਰਾਜਨੀਤੀ]], [[ਕਾਨੂੰਨ]], [[ਸਾਹਿਤ]], [[ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ|ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ]], [[ਸਦਾਚਾਰ|ਨੈਤਿਕਤਾ]], ਰੀਤੀਆਂ...) ਦੇ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ। ਸਮਾਜਕ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ ਨੇ ਲਿਖਿਆ। |
|||
ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਸਤਰ, [[ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ]], ਸਾਮਾਜਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ |
ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਸਤਰ, [[ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ]], ਸਾਮਾਜਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰ [[ਰੂਸ]] ਵਿੱਚ [[ਭੌਤਿਕਵਾਦ]] ਅਤੇ [[ਦਰਸ਼ਨ|ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਸਤਰ]] ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਵਡਮੁੱਲਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹਨ। |
||
==ਹਵਾਲੇ== |
==ਹਵਾਲੇ== |
06:09, 25 ਮਈ 2018 ਦਾ ਦੁਹਰਾਅ
ਜੀ ਵੀ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ |
---|
ਜੀ ਵੀ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ 'ਜਿਆਰਜੀ ਵੈਲੇਂਤੀਨੋਵਿਚ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ(ਰੂਸੀ 'ਚ : Георгий Валентинович Плеханов,[1] ਸੀ। ਇੱਕ ਰੂਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਚਿੰਤਕ ਸਨ। ਉਹ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਡੈਮੋਕ੍ਰੈਟਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ। 1880 ਅਤੇ 1890 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਕਸਿਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰ ਕੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਬਣਾਇਆ। ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਏਂਗਲਜ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਦਾ ਪੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ, ਸੰਘਰਸ਼, ਅਧਿਅੈਨ, ਬਹਿਸ-ਮੁਬਾਹਸਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਵਿਕਸਤ ਇਹੀ ਯੁਗਾਂਤਰਕਾਰੀ ਸਿੱਧਾਂਤ ਮਾਰਕਸਵਾਦ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਾਜਵਾਦ, ਸਾਮਵਾਦ (ਕਮਿਊਨਿਜਮ) ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ
ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ (ਆਦਿਮ ਸਾਮਵਾਦ, ਦਾਸ ਸਮਾਜ, ਸਾਮੰਤੀ ਸਮਾਜ, ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜ) ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਾ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਹੀ 'ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ' ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਆਮ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਆਦਮੀਆਂ (ਨੇਤਾਵਾਂ) ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅਧਿਰਚਨਾ (ਰਾਜਨੀਤੀ, ਕਾਨੂੰਨ, ਸਾਹਿਤ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ, ਨੈਤਿਕਤਾ, ਰੀਤੀਆਂ...) ਦੇ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ। ਸਮਾਜਕ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪਲੈਖ਼ਾਨੋਵ ਨੇ ਲਿਖਿਆ। ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਸਾਮਾਜਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਵਡਮੁੱਲਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |