ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖ਼ਾਨ
| ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖ਼ਾਨ | |
|---|---|
| ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ
| |
.jpg)
| |
| Silver Tanka of Khizr Khan।NO Muhammad Bin Firoz | |
| ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ | 28 ਮਈ 1414 – 20 ਮਈ 1421 |
| ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ | 28 ਮਈ 1414 |
| ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀ | ਨਾਸਿਰਉੱਦੀਨ ਨੁਸਰਤ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗ਼ਲਕ |
| ਵਾਰਸ | ਮੁਬਾਰਕ ਸ਼ਾਹ |
| ਮੌਤ | 20 ਮਈ 1421 |
| ਦਫ਼ਨ | ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ |
ਸਈਅਦ ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਇਬਨ ਮਲਿਕ ਸੁਲੇਮਾਨ 1414 ਤੋਂ 1421 - ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਹੁਕਮਰਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਬਾਦ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਈਅਦ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਰੱਖੀ।[1] ਉਸ ਦਾ ਬਾਪ ਸਾਹਿਬ ਸਈਅਦ ਮਲਿਕ ਸੁਲੇਮਾਨ ਸੀ ਜੋ ਮਲਕ ਮਰਵਾਨ ਦੌਲਤ ਦਾ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਸੀ। ਮਲਿਕ ਮਰਵਾਨ ਦੌਲਤ, ਸੁਲਤਾਨ ਫ਼ਿਰੋਜ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗ਼ਲਕ ਦੇ ਵਕ਼ਤ ਵਿੱਚ ਮੁਲਤਾਨ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੇਟੇ ਮਲਿਕ ਸ਼ੇਖ ਉੱਤੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਹੁਕੂਮਤ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਆਈ, ਜਿਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਇਯਦ ਮਲਿਕ ਸੁਲੇਮਾਨ ਮੁਲਤਾਨ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਸਈਅਦ ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਗੱਦੀ ਸਾਂਭੀ। ਸਾਰੰਗ ਖ਼ਾਨ ਦੀ 1396 ਵਿੱਚ ਸਇਯਦ ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਹੋਈ। ਮਲਿਕ ਮਰਦਾਨ ਭੱਟੀ ਨੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਗ਼ੁਲਾਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਰੰਗ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਲਸ਼ਕਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਇਖ਼ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਹ ਜ਼ਿਲਾ ਮੁਲਤਾਨ ਉੱਤੇ ਕਾਬਿਜ਼ ਹੋਇਆ।[2]
1398 ਵਿੱਚ ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਸਾਰੰਗ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਹਾਰ ਦੇਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਮੁਲਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿਆਮ ਕੀਤਾ। ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਲੋਕ ਦੀਪਾਲਪੁਰ, ਅੱਜੂ ਝੋਨਾ (ਪਾਕਪਟਨ), ਸਿਰਸਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਭੱਜੇ ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਜਮਨਾ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ, ਅਤੇ ਮਲਿਕ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਿੱਸਾ ਤਬਾਹ ਕੀਤਾ। ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਲੂਨੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਿਆਮ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ 50،000 ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਸਿੰਧ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਲਿਆ ਸੀ, ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ[2]।
ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੌਜ਼ ਖਾਸ ਦੇ ਕੋਲ ਕਿਆਮ ਕੀਤਾ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿਪਹਸਾਲਾਰ ਇਕਬਾਲ ਖ਼ਾਨ ਆਪਣੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਲੇ ਵਲੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ; ਮਗਰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਹੋਈ। ਇਕਬਾਲ ਖ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸੁਲਤਾਨ ਨਾਸਿਰਉੱਦੀਨ ਮਹਿਮੂਦ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗ਼ਲਕ ਦੋਨੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਭੱਜੇ। ਸੁਲਤਾਨ ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਅਤੇ ਇਕਬਾਲ ਖ਼ਾਨ ਬਾਰਾਂ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਰਵਾਨਾ ਹੋਇਆ। ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਉੱਤੇ ਕਬਜੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ, ਸਈਅਦ ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖ਼ਾਨ, ਜੋ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੇਵਾਤ ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਦੇ ਬੁਲਾਉਣ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਿਰ ਹੋਇਆ। ਮੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਦੀਪਾਲਪੂਰ ਸਈਅਦ ਖ਼ਿਜ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਕੇ ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸਮਰਕੰਦ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਿਆ।[2]