ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਤਿੱਚ ਨਹੱਤ ਹਾਨ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਤਿੱਚ ਨਹੱਤ ਹਾਨ (11 ਅਕਤੂਬਰ 1926 – 22 ਜਨਵਰੀ 2022) ਇੱਕ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਥੀਨ ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾਰਕੁਨ, ਉੱਘੇ ਲੇਖਕ, ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ,[1] ਜਿਸਨੇ ਪਲਮ ਵਿਲੇਜ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਐਂਗੇਜਡ ਬੁੱਧੀਜ਼ਮ" ਲਈ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[2] " ਮਾਇੰਡਫੁਲਨੇਸ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,[3] ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਦਾ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਅਭਿਆਸਾਂ 'ਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਿਹਾ।[1]

1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ, ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਯੂਥ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਇੰਟਰਬਿੰਗ ਬਣਾਇਆ।[2] ਯੁੱਧ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੋਈ ਪੱਖ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ 1966 ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਤੋਂ ਜਲਾਵਤਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1][4][5] ਸੰਨ1967 ਵਿੱਚ, ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਕਿੰਗ ਜੂਨੀਅਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ।[6][1] ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਨੇ ਦਰਜਨਾਂ ਮੱਠਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ[1] ਅਤੇ ਪਲਮ ਵਿਲੇਜ ਮੱਠ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ, ਜਿਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਉਸਨੇ 1982 ਵਿੱਚ ਥੈਨਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ,[7] ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਪਸੀ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਨਹਤ ਹਾਨ ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਅਹਿੰਸਕ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਝ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਮਾਜਿਕ, ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ, ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਹੌਲ) ਪਰਸਪਰ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਸਬੰਧ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।[8] ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿਅਤਨਾਮ: ਲੋਟਸ ਇਨ ਏ ਸੀ ਆਫ਼ ਫਾਇਰ ਵਿੱਚ "ਐਂਗੇਜਡ ਬੁੱਧੀਜ਼ਮ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।[9]

39 ਸਾਲ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਨਕਾਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਨੂੰ 2005 ਵਿੱਚ ਵੀਅਤਨਾਮ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ[4] 2018 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਹੂਏ ਦੇ ਨਜਦੀਕ ਸਥਿਤ ਆਪਣੇ "ਮੂਲ ਮੰਦਰ" 'ਤੇ ਹਿਉ' ਮੰਦਰ,[10] ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ 95 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 2022 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਰਹੇ।[11]

ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ

[ਸੋਧੋ]

ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 1926 ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੂਏ ਵਿੱਚ 'ਨਗੁਏਨ ਜ਼ੁਆਨ ਬਾਓ' ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।[6][12] ਉਹ 15ਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਨਗੁਏਨ ਡਿੰਹ ਹੈ; ਕਵੀ ਨਗੁਏਨ ਡਿੰਹ ਚੀਓ, ਲੁਕ ਵਨ ਟੀਅਨ ਦਾ ਲੇਖਕ, ਉਸਦਾ ਪੂਰਵਜ ਸੀ।[13] ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਨਗੁਏਨ ਡਿੰਹ ਫੂਕ, ਥਿਆ ਥਿਏਨ, ਹੁਏ ਦੇ ਥਾਨ ਟਰੰਗ ਪਿੰਡ ਤੋਂ, ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਨ।[13] ਉਸਦੀ ਮਾਂ, ਤ੍ਰਾਨ ਥੂ ਡੀ, ਜੀਓ ਲਿਨਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ[6] ਸੀ। ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਛੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਵਾਂ ਸੀ।[13] ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦੇ ਘਰ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।[13] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੱਤ ਜਾਂ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘਾਹ 'ਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਬੁੱਧ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਵੇਖਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਸੀ।[12][6] ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ, ਉਹ ਇੱਕ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧ ਵਾਂਗ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਬਣਨ ਲਈ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਚੁੱਪਚਾਪ ਬੈਠਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਖੂਹ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਨੇ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬੋਧ ਭਿਕਸ਼ੂ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।[5] 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਬਣਨ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਵਧਾਨ ਕੀਤਾ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।[12]

ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਮ

[ਸੋਧੋ]

ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਮ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਸਕੂਲ ਲਈ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਨਾਮ (ਨਗੁਏਨ ਡਿੰਹ ਲਾਂਗ) ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਉਪਨਾਮ (ਬੇ ਐਮ) ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਨਾਮ (ਡੀਊ ਸੰਗ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਨਾਮ (ਟਰੰਗ ਕੁਆਂਗ) ਜਦੋਂ ਉਹ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਆਮ ਬੋਧੀ ਬਣ ਗਿਆ; ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਾਮ (ਫੂਂਗ ਜ਼ੁਆਨ) ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ 1949 ਵਿੱਚ ਸੈਗੋਨ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਧਰਮ ਸਿਰਲੇਖ ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਰੱਖ ਲਿਆ[14]

ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਨਾਮ "ਤਿੱਚ ਕਾ " ਜਾਂ "ਤਿੱਚ ਜੀਆ" ("ਸ਼ਾਕਿਆ ਕਬੀਲੇ ਦਾ") ਤੋਂ ਹੈ।[15] ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਬੋਧੀ ਮੱਠ ਇਸ ਨਾਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉਪਨਾਮ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬੋਧੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬੋਧੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਉੱਨਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਤਿੰਨ ਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਨਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਨਾਮ 'ਤ੍ਰੰਗ ਕੁਆਂਗ' ਹੈ। ਦੂਜਾ ਧਰਮ ਨਾਮ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੰਨਿਆਸ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਦੇ ਧਰਮ ਦਾ ਨਾਮ ਫੂੰਗ ਜ਼ੁਆਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਧਰਮ ਸਿਰਲੇਖ ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਹੈ।[15]

ਨਹੱਤ ਅਤੇ ਹਾਨ ਨਾਮ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਨਹੱਤ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਇੱਕ", ਭਾਵ "ਪਹਿਲੀ-ਸ਼੍ਰੇਣੀ", ਜਾਂ "ਉੱਤਮ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲਾ"; ਹਾਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਕਿਰਿਆ", "ਸਹੀ ਆਚਰਣ", "ਚੰਗਾ ਸੁਭਾਅ", ਜਾਂ "ਗੁਣ"। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ "ਇੱਕ" (ਨਹੱਤ) ਅਤੇ "ਐਕਸ਼ਨ" (ਹਾਨ) ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ। ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰਕ ਨਾਮ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਨਾਮ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਨਾਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।[16]

ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਉਸਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਮਾਸਟਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਯਾਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਿਕਸ਼ੂ ਨੂੰ "ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਮਾਸਟਰ" ਵਜੋਂ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ "ਭਿਕਸ਼ੂ" ਅਤੇ ਭਿਕਸ਼ੂਨੀਆਂ ਨੂੰ "ਵੱਡੀ ਭੈਣ" ਵਜੋਂ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਜ਼ੇਨ ਮਾਸਟਰ ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[17]

ਸਿੱਖਿਆ

[ਸੋਧੋ]
Buddha hall of the Từ Hiếu Temple
Thích Nhất Hạnh was the forty-second heir of the Linji school of Zen Buddhism in Vietnam

16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਨੇ ਤਾਈ ਹਿਯੁ ਮੰਦਰ ਦੇ ਮੱਠ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਧਿਆਪਕ ਜ਼ੇਨ ਮਾਸਟਰ ਥਾਨ ਕੁਈ ਚੈਨ ਥਟ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਲਾਮ ਟੇ ਜ਼ੇਨ ਸਕੂਲ ਦੀ 43ਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਲਿਉ ਕੁਆਨ ਸਕੂਲ ਦੀ ਨੌਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ।[18][12] ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਵੇਕਲੇ ਵਜੋਂ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਹਾਯਾਨ ਅਤੇ ਥਰਵਾਦਾ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[19] ਇੱਥੇ ਉਸਨੇ ਚੀਨੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਫਰੈਂਚ ਵੀ ਸਿੱਖੀ।[5] ਨਹੱਤ ਹਾਨ ਨੇ ਬਾਓ ਕੁਓਕ ਬੋਧੀ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ।[19][1] ਬਾਓ ਕੁਓਕ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਫੋਕਸ ਤੋਂ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ, ਨਹਤ ਹਾਨ ਨੇ 1950[19] ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸੈਗੋਨ ਵਿੱਚ ਆਨ ਕੁਆਂਗ ਪਗੋਡਾ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਭਿਕਸ਼ੂ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1951[12] ਉਸਨੇ ਸੈਗੋਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੇ ਕਿਤਾਬਾ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾ ਵੇਚ ਕੇ ਆਪਣਾ ਗੁਜਾਰਾ ਕੀਤਾ,[19] ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।[20]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Mydans, Seth (21 January 2022). "Thich Nhat Hanh, Monk, Zen Master and Activist, Dies at 95". The New York Times. Archived from the original on 21 January 2022. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2.0 2.1 . Oxford.  ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "Gleig 2021" defined multiple times with different content
  3. ↑ Bryant, Miranda (22 January 2022). "From MLK to Silicon Valley, how the world fell for 'father of mindfulness'". The Guardian. Archived from the original on 22 January 2022. Retrieved 24 January 2022.
  4. ↑ 4.0 4.1 Johnson, Kay (16 January 2005). "A Long Journey Home". Time Asia (online version). Archived from the original on 11 March 2007. Retrieved 13 September 2010.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 "Thich Nhat Hanh obituary". The Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 25 January 2022. ISSN 0140-0460. Archived from the original on 26 January 2022. Retrieved 25 January 2022. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name ":9" defined multiple times with different content
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 Schudel, Matt (22 January 2022). "Thich Nhat Hanh, Buddhist monk who sought peace and mindfulness, dies at 95". The Washington Post. Archived from the original on 30 January 2022. Retrieved 25 January 2022.
  7. ↑ "Religion & Ethics – Thich Nhat Hanh". BBC. 4 April 2006. Archived from the original on 3 March 2021. Retrieved 16 June 2013.
  8. ↑ Samar Farah (4 April 2002). "An advocate for peace starts with listening". The Christian Science Monitor. Archived from the original on 11 June 2002. Retrieved 13 September 2010.
  9. ↑ Nhu, Quan (2002). "Nhat Hanh's Peace Activities" in "Vietnamese Engaged Buddhism: The Struggle Movement of 1963–66"". Reprinted on the Giao Diem si. Archived from the original on 25 February 2021. Retrieved 13 September 2010. (2002)
  10. ↑ "Thich Nhat Hanh Returns Home". Plum Village (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2 November 2018. Archived from the original on 2 November 2018. Retrieved 2 November 2018.
  11. ↑ Joan Duncan Oliver (21 January 2022). "Thich Nhat Hanh, Vietnamese Zen Master, Dies at 95". Tricycle. Archived from the original on 21 January 2022. Retrieved 21 January 2022.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 Miller, Andrea (30 September 2016) [1 July 2010]. "Peace in Every Step". Lion's Roar. Archived from the original on 20 October 2014. Retrieved 2 October 2016. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "lionsroar" defined multiple times with different content
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 "Thich Nhat Hanh: 20-page Biography". Plum Village. Archived from the original on 21 January 2022. Retrieved 22 January 2022.
  14. ↑ "Thich Nhat Hanh full biography". Plum Village. 22 January 2022. Archived from the original on 21 January 2022. Retrieved 21 January 2022.
  15. ↑ 15.0 15.1 Dung, Thay Phap (2006). "A Letter to Friends about our Lineage" (PDF). PDF file on the Order of Interbeing website. Archived (PDF) from the original on 29 August 2017. Retrieved 23 November 2014.
  16. ↑ Geotravel Research Center, Kissimmee, Florida (1995). "Vietnamese Names". Excerpted from "Culture Briefing: Vietnam". Things Asian website. Archived from the original on 21 August 2010. Retrieved 13 September 2010.{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  17. ↑ "Title attributed to TNH on the Vietnamese Plum Village site" (in ਵੀਅਤਨਾਮੀ). Langmai.org. 31 December 2011. Archived from the original on 6 May 2021. Retrieved 16 June 2013.
  18. ↑ Cordova, Nathaniel (2005). "The Tu Hieu Lineage of Thien (Zen) Buddhism". Blog entry on the Woodmore Village website. Archived from the original on 12 January 2013. Retrieved 13 September 2010.
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Taylor2007
  20. ↑ Fitzpatrick, Aidyn (24 January 2019). "The Father of Mindfulness Awaits the End of This Life". Time. Archived from the original on 9 December 2021. Retrieved 24 January 2022.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਤਿੱਚ_ਨਹੱਤ_ਹਾਨ&oldid=779144" ਤੋਂ ਲਿਆ