ਪੂਰਨ ਭਗਤ (ਫ਼ਿਲਮ)
'ਪੂਰਨ ਭਗਤ (ਪੂਰਨ ਭਗਤ) ਨਿਊ ਥੀਏਟਰਸ ਲਿਮਟਿਡ ਕਲਕੱਤਾ ਤੋਂ 1933 ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਭਗਤੀ ਵਾਲੀ ਬਾਇਓਪਿਕ ਫਿਲਮ ਹੈ।[1] ਇਹ ਫਿਲਮ ਦੇਬਾਕੀ ਬੋਸ ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਡਾਇਰੈਕਸ਼ਨ ਸੀ।[2] ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਕੇ .ਐਲ ਸਹਿਗਲ, ਉਮਾ ਸ਼ਸ਼ੀ, ਕੁਮਾਰ, ਮੋਲੀਨਾ ਦੇਵੀ, ਕੇ .ਸੀ ਡੇ ਅਤੇ ਤਾਰਾਬਾਈ ਨੇ ਰੋਲ ਕੀਤਾ ਸੀ।[3] ਇਹ ਫਿਲਮ ਪੂਰਨ ਭਗਤ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਭਗਤੀ ਕਹਾਣੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਬੰਗਾਲੀ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਨਾਵਲਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਿਯਮਤ ਫਿਲਮਾਂ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਥੀਏਟਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ ਸੀ। ਇਹ "ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸਫਲਤਾ" ਸੀ।[4]
ਸੰਖੇਪ[ਸੋਧੋ]
ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਆਲਕੋਟ ਦੇ ਰਾਜਾ ਸਲਵਾਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਰਾਣੀ ਇੱਛਰਾ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਰਾਜ ਗੁਰੂ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਮਰ ਜਾਵੇਗਾ। ਬੱਚਾ, ਪੂਰਨ, ਰਾਜ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਸੌੰਪ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹੀਪਤ ਸੈਨਾਪਤੀ (ਰਾਜੇ ਦਾ ਜਰਨੈਲ), ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਾਜਾ ਬਣਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਜੇ ਦਾ ਕੋਈ ਪੁੱਤਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਪੂਰਨ ਦਾ ਜਨਮ ਉਸ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸਫਲ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਪੂਰਨ ਦੀਆਂ ਜੰਗਲੀ ਹਰਕਤਾਂ ਬਾਰੇ ਅਫਵਾਹਾਂ ਫੈਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਰਾਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੂਰਨ ਦੇ ਘਰ ਪਰਤਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਪਤਨੀ ਲੂਣਾ ਵੀ ਹੈ।
ਲੂਣਾ ਪੂਰਨ ਤੇ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਇਕਦਮ ਘਬਰਾਇਆ ਅਤੇ ਡਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਲੁਣਾ ਨੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੂਰਨ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਕ੍ਰੋਧਿਤ ਰਾਜੇ ਨੇ ਪੂਰਨ ਦੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵੱਢਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਚਮਤਕਾਰ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੰਤ, ਗੁਰੂ ਗੋਰਖਨਾਥ, ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਦੇ ਹੱਥ ਠੀਕ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਚੇਲਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਗੋਰਖਨਾਥ ਨੇ ਪੂਰਨ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਨੂੰ ਅਮੇਜ਼ਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਕੇ ਪਰਖਿਆ। ਰਾਣੀ ਸੁੰਦਰਾ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਰਾਜ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੈਨਾਪਤੀ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਸਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜਾ ਸਿਲਵਾਨ ਨੇ ਰਾਣੀ ਸੁੰਦਰਾ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਗੋਰਖਨਾਥ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁੰਦਰਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰਨ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜਾਵੇ। ਉਹ ਰਾਜਾ ਸਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਏ। ਸੁੰਦਰਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤਪੱਸਿਆ ਦੀ ਸਹੁੰ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਗੱਦੀ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਕਾਸਟ[ਸੋਧੋ]
- ਕੇਐਲ ਸਹਿਗਲ
- ਉਮਾਸਾਸ਼ੀ
- ਕੁਮਾਰ
- ਮੋਲੀਨਾ ਦੇਵੀ
- ਕੇਸੀ ਡੇ
- ਤਾਰਾਬਾਈ
- ਬਿਕਰਮ ਕਪੂਰ
- ਅਨਵਰੀ ਬੇਗਮ
- ਅੰਸਾਰੀ
ਜਾਰੀ ਕਰੋ[ਸੋਧੋ]
ਬੀ .ਐਨ ਸਿਰਕਾਰ, ਨਿਊ ਥੀਏਟਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੰਡੀਦਾਸ (ਬੰਗਾਲੀ) (1932) ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਸੰਤ ਪੂਰਨ ਭਗਤ ਦੀ ਕਥਾ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ "ਮਨੋਦਿੱਤ ਸੰਗੀਤ" ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਫਿਲਮ ਬਾਕਸ-ਆਫਿਸ 'ਤੇ ਹਿੱਟ ਰਹੀ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਆਰਟ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ "ਮਾਸਟਰਪੀਸ" ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ। ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਈ।[5]
ਸੰਗੀਤ[ਸੋਧੋ]
ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਆਰਸੀ ਬੋਰਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹਿੱਟ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[6] ਬੋਰਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਤੱਤ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਇੱਕ ਰੁਝਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਬਹੁਤ ਆਏ ਸਨ।[7]
ਗੀਤ[ਸੋਧੋ]
| # | ਸਿਰਲੇਖ | ਗਾਇਕ | ਘੱਟੋ-ਘੱਟ |
|---|---|---|---|
| 1 | "ਦੀਨ ਨੀਕੇ ਬੀਤੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ" | ਕੇ ਐਲ ਸਹਿਗਲ | 3.13 |
| 2 | "ਅਵਸਰ ਬੀਤੋ ਜਾਤ ਪ੍ਰਾਣੀ" | ਕੇ ਐਲ ਸਹਿਗਲ | 3.01 |
| 3 | "ਰਾਧੇ ਰਾਣੀ ਦੀ ਦਾਰੋ ਨਾ ਬੰਸਰੀ ਮੋਰੀ ਰੇ" | ਕੇ ਐਲ ਸਹਿਗਲ | 3.31 |
| 4 | "ਭਜੁ ਮੈਂ ਤੋ ਭਾਵ ਸੇ ਸ਼ਿਰਿ ਗਿਰਧਾਰੀ" | ਕੇ ਐਲ ਸਹਿਗਲ | 2.58 |
| 5 | "ਜਾਵਉ ਜਾਵਉ ਏ ਮੇਰੇ ਸਾਧੂ" | ਕੇਸੀ ਡੇ | 3.09 |
| 6 | "ਕਿਆ ਕਰਨ ਹੈ ਅਬ ਰੋਣ ਕਾ" | ਕੇਸੀ ਡੇ |
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Gulazāra, Nihalani, Chatterjee, Govind, Saibal (2003). Encyclopaedia of Hindi Cinema. India: Popular Prakashan. p. 648. ISBN 9788179910665. Retrieved 26 Aug 2014.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Gokulsing, Dissanayake, K. Moti,Wimal (2013). Routledge Handbook of Indian Cinemas. Routledge. ISBN 9781136772917.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ "Puran Bhagat 1933". citwf.com. Alan Goble. Retrieved 26 Aug 2014.
- ↑ Dwyer, Rachel (2006). Filming the Gods: Religion and Indian Cinema. Routledge. ISBN 9781134380701. Retrieved 26 Aug 2014.
- ↑ Nevile, Pran (2011). K. L. Saigal A Definitive Biography. India: Penguin Books India Pvt Ltd. p. 12. ISBN 9780143414063.
- ↑ 'Hamraaz', Raghuwanshi, Har Mandir Singh, Harish. "Kundan Lal Saigal - A profile". members.tripod.com. Retrieved 26 Aug 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ K. L. Saigal A Definitive Biography. p. 13.