ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ
ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ (ਫਾਰਸੀ - تاجیکستان) ਏਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਵਲੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਵਿਘਟਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੰਨ 1991ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਬਣਿਆ ਗ੍ਰਹਿਯੁੱਧ ਦੀ ਮਾਰ ਝੇਲ ਚੁੱਕੇ (1992 - 97) ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਿਆਸਤ - ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਾਨ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ। ਇਹ ਉਜਬੇਕਿਸਤਾਨ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਕਿਰਗਿਜਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਲੋਂ ਇਸਨੂੰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦਾ ਬਦਖਸ਼ਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੀ ਪਤਲੀ ਜਿਹੀ ਪੱਟੀ ਵੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇਸਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੁਸ਼ੰਬੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੋ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਤਾਜਿਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸੀਰੀਲਿਕ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰਭਾਸ਼ਾਵਾਂਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੈ ਤਾਜਕੋਂ ਦਾ ਵਤਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਲੋਂ ਮਲਹਕਾ ਬੀਸ਼ੁਤਰ ਮੁਮਾਲਿਕ ਦੇ ਨਾਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਤਾਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਗ਼ੈਰਾ।
ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਾਜਿਕਿਸਤਾਨ, ਜਿਸਦਾ ਫਾਰਸੀ ਮਤਲੱਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਜਿਕੋਂ ਦੀ ਭੂਮੀ, ਪਾਮੀਰ ਦੀ ਗੰਢ ਨੂੰ ਤਾਜ ਕਹਿਕੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਤਾਜ ਨੂੰ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ (ਜਾਂ ਤਾਜਿਕ ਭਾਸ਼ਾ) ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਤਾਜ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ - ਤਾਜਿਕ ਨਹੀਂ - ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਕ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੁਰਾਣੇ ਕਾਲ ਵਲੋਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਾਜਿਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਈਰਾਨੀਆਂ (ਯਾਨੀ ਆਰਿਆਂ) ਨੂੰ ਤੁਰਕਾਂ ਵਲੋਂ ਵਿਭਕਤ ਕਰਣ ਲਈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਬੋਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਣ ਲਈ ਤਾਜਿਕ - ਓ - ਤੁਰਕ ਪਦ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਤਾਜਿਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ ਉੱਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਸੰਬੋਧਨ ਉੱਤੇ ਵਿਵਾਦ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਆਬਾਦੀ ਤਾਜਿਕ ਨਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉੱਤੇ ਉੱਥੇ ਉਜਬੇਕ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜਿਕ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੈ ਕਿ ਤਾਜਿਕ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਮੰਨਣਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਇੱਥੇ ਮਨੁੱਖ ਬਸਾਵ ਈਸੇ ਦੇ 4000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਲੋਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਮਹਾਜਨਪਦ ਕੰਬੋਜ ਅਤੇ ਪਰਮ ਕੰਬੋਜ ਦਾ ਥਾਂ ਇੱਥੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਦੇ ਹਖਾਮਨੀ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਸਮਿੱਲਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਥੇ ਬੋਧੀ ਧਰਮ ਵੀ ਆਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਬੇਬੀਲੋਨਿਆ ਵਲੋਂ ਕੁੱਝ ਯਹੂਦੀ ਵੀ ਇੱਥੇ ਆਕੇ ਬਸੇ ਸਨ। ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਚਾ ਰਿਹਾ। ਚੀਨ ਦੇ ਹਾਨ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਵਲੋਂ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸਤੀ ਸੰਬੰਧ ਸਨ।
ਸੱਤਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਪਾਈ। ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਾਮਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਅਰਬਾਂ ਨੂੰ ਭਗਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਮਰਕੰਦ ਅਤੇ ਬੁਖਾਰਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਦੋਨਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਹੁਣ ਉਜਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਤੇਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਏਸ਼ਿਆ ਉੱਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਤਾਜਿਕ ਖੇਤਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਰਪਣ ਕਰਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਅਠਾਰਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਦੱਖਣ ਦੇ ਵੱਲ ਖਿਸਕਣਾ ਪਿਆ।
1991 ਵਿੱਚ ਸੋਵਿਅਤ ਰੂਸ ਵਲੋਂ ਸਵਾਇੱਤਤਾ ਮਿਲਦੇ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਉੱਧੋਂ ਦੇ ਦੌਰ ਵਲੋਂ ਗੁਜਰਨਾ ਪਿਆ। 1992 - 97 ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਫਿਤਨੇ (ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ) ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਚੌਪਟ ਹੋ ਗਈ। 2008 ਵਿੱਚ ਆਈ ਭਿਆਨਕ ਸਰਦੀ ਨੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਤਸਵੀਰਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਲੋਕ ਨਹਿਰੂਜ਼ ਦੌਰਾਨ ਡਾਂਸਰਾਂ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੇਖਣ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ
ਇਸ਼ਕੇਸ਼ੀਮ, ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗਾਇਕ
ਤਾਜਿਕ ਰਵਾਇਤੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ
ਨੌਰੂਜ਼ ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ ਬੱਚੀ
ਖੁਜੰਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਰ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਨੂਰੂਜ਼ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰਵਾਇਤੀ ਤਾਜਿਕ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਲੋਕ ਸ਼ੋਅ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਨ।
ਖੁਜੰਦ, ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵਿਆਹੇ ਜੋੜੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀ ਰਵਾਇਤੀ ਗਲੀਚ - ਸੁਜ਼ਾਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਨੌਰੂਜ਼ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੁਜ਼ਾਨ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਨੌਰੂਜ਼ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਜ਼ੋਰਾਸਟ੍ਰੇਟਿਅਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਈਰਾਨੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੂਲ ਹੈ ਇਹ 3000 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 21 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਜੋਂ।
.jpg)
