ਸੱਤਿਆਵਤੀ
| ਸੱਤਿਆਵਤੀ | |
|---|---|
 Shantanu woos Satyavati, the fisherwoman (Painting by Raja Ravi Varma) | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਪਰਿਵਾਰ | Uparichara Vasu (father) Dusharaj (adoptive father) |
| ਪਤੀ/ਪਤਨੀ(ਆਂ} | Shantanu |
| ਬੱਚੇ | Vyasa with Parashara, Chitrangada and Vichitravirya with Shantanu |
ਸੱਤਿਆਵਤੀ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: सत्यवती) ਕੁਰੁ ਬਾਦਸ਼ਾਹ,ਹਸਿਤਨਾਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤਨੂੰ, ਦੀ ਰਾਣੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਂਡਵ ਅਤੇ ਕੌਰਵ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ (ਹਿੰਦੂ ਸੂਰਬੀਰਤਾ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ) ਦੀ ਪੜ-ਦਾਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਦੇ ਲੇਖਕ ਰਿਸ਼ੀਵਿਆਸ ਦੀ ਮਾਂ ਵੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਮਹਾਭਾਰਤ, ਹਰਿਵਮਸਾ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਚੇਦੀ ਰਾਜੇ ਦੀ ਧੀ, ਵਾਸੂ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਪਰੀਚਾਰਾ ਵਾਸੂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਸਰਾਪੀ ਅਪਸਰਾ (ਸਵਰਗੀ ਅਪਸਰਾ) ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਅਦ੍ਰਿਕਾ ਨਾਮੀ ਮੱਛੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਦੀ ਇੱਕ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਹੋਈ। ਉਹ ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਮਛੇਰੇ, ਦੁਸ਼ਰਾਜ (ਇੱਕ ਕਿਸ਼ਤੀ) ਦੀ ਗੋਦ ਲਈ ਧੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਗੰਧ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਮੱਤਸਿਆਗੰਧ ("ਉਹ ਜਿਹੜੀ ਮੱਛੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ") ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਛੇਰੇ ਵਾਂਗ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਇੱਕ ਜਵਾਨ ਔਰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਭਟਕ ਰਹੇ ਰਿਸ਼ੀ (ਰਿਸ਼ੀ) ਪਰਾਸ਼ਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪੁੱਤਰ ਵਿਆਸ ਸੀ। ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਸਤੂਰੀ ਸੁਗੰਧ ਵੀ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰਯੋਜਨਗੰਧ ("ਉਹ ਜਿਸਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਇੱਕ ਯੋਜਨ ਤੱਕ ਫੈਲਦੀ ਹੈ") ਅਤੇ ਗੰਧਵਤੀ ("ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ") ਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੁ, ਉਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਲੁਭਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਨਾਲ ਇਸ ਸ਼ਰਤ 'ਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਕਿ ਭੀਸ਼ਮ ਦੇ ਜਨਮ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ (ਅਤੇ ਤਾਜ ਰਾਜਕੁਮਾਰ) ਗੱਦੀ ਦੇ ਵਾਰਸ ਹੋਣਗੇ। ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਚਿਤਰਾਂਗਦਾ ਅਤੇ ਵਿਚਿੱਤਰਾਵਿਆ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਾਂਤਨੂੰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਭੀਸ਼ਮ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।
ਸਾਹਿਤਿਕ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਨਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜ਼ਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਾਲੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ- ਹਰਿਵਮਸਾ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ - ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਕਥਾ ਨੂੰ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।[1]
ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਨੂੰ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦਾਸੇਈ, ਗੰਧਕਲੀ, ਗੰਧਵਤੀ, ਕਾਲੀ, ਮਤੀਸਿਆਗੰਧਾ, ਸੱਤਿਆ, ਵਾਸਵੀ ਅਤੇ ਯੋਜਨਗੰਧਾ ਹਨ।[2] thumb| ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੁ ਅਤੇ ਮੱਤਸਿਆਗਾਂਧੀ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Bhattacharya, Pradip (May–June 2004). "Of Kunti and Satyawati: Sexually Assertive Women of the Mahabharata" (PDF). Manushi (142): 21–25. Archived from the original (PDF) on 2020-09-23. Retrieved 2019-08-22.
{{cite journal}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ For Satyavati: Mani p. 709
ਨੋਟਸ
[ਸੋਧੋ]- Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary With Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 0-8426-0822-2.
- Meyer, Johann Jakob (1989) [1971]. Sexual life in ancient India. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 81-208-0638-7.