ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ
ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ | |
|---|---|
.jpg) | |
| 11ਵੀਂ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਦੀ ਚਾਂਸਲਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਭਾਲਿਆ 26 ਮਈ 2017[1][2] | |
| ਵਾਇਸ ਚਾਂਸਲਰ | ਤਲਤ ਅਹਿਮਦ ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ |
| ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮਹੁੰਮਦ ਅਹਿਮਦ ਜ਼ਕੀ |
| 16ਵੀਂ ਮਨੀਪੁਰ ਗਵਰਨਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 21 ਅਗਸਤ 2016 – 29 ਜੂਨ 2019 | |
| ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ |
| ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ | ਓਕ੍ਰਮ ਇਬੋਬੀ ਸਿੰਘ ਨੋਂਗਥੋਮਬਮ ਬਿਰੇਨ ਸਿੰਘ |
| ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਵੀ. ਸ਼ੰਮੁਗੰਥਨ |
| ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਪਦਮਨਾਭਾ ਅਚਾਰਿਆ |
| ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 26 ਮਈ 2014 – 12 ਜੁਲਾਈ 2016 | |
| ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ |
| ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਕੇ. ਰਹਿਮਾਨ ਖਾਨ |
| ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਮੁਖਤਰ ਅੱਬਾਸ ਨਕ਼ਵੀ |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 ਭੋਪਾਲ, ਭੋਪਾਲ ਰਾਜ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ |
| ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ | ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (2004 ਤੋਂ) |
| ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ | ਭਾਰਤੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ (1960s–2004) |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ |
ਅਕਬਰ ਅਲੀ ਅਖਤਰ ਹੈਪਤੁੱਲਾ
(ਵਿ. 1966; ਮੌਤ 2007) |
| ਬੱਚੇ | 3 |
| ਰਿਹਾਇਸ਼ | ਰਾਜ ਭਵਨ, ਇੰਫਾਲ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਵਿਕਰਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
ਨਜਮਾ ਅਕਬਰ ਅਲੀ ਹੈਪਤੁੱਲਾ (13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 ਦਾ ਜਨਮ) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮਨੀਪੁਰ ਦੀ ਗਵਰਨਰ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਦੀ ਚਾਂਸਲਰ ਹੈ।[3] ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਬੀਜੇਪੀ) ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਛੇ ਵਾਰ ਮੈਂਬਰ, 1980 ਤੋਂ 2016 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਉੱਪਰੀ ਸਦਨ ਅਤੇ ਸੋਲ੍ਹਾ ਸਾਲ ਲਈ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਜੁਲਾਈ 2004 ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2010 ਤਕ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 2012 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2012 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਸੀ।[4]
ਉਹ ਅਭਿਨੇਤਾ ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਦੀ ਦੂਜੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬਦੁੱਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਹੈ।[5][6][7] ਉਸ ਨੇ ਅਗਸਤ 2007 ਵਿੱਚ, 13ਵੀਂ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ ਪਰ ਹਾਮਿਦ ਅੰਸਾਰੀ ਤੋਂ 233 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹਾਰ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 26 ਮਈ 2014 ਨੂੰ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੈਬਿਨੇਟ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ 2016 ਵਿੱਚ ਮੁਖਤਾਰ ਅੱਬਾਸ ਨਕਵੀ ਦੀ ਥਾਂ ਲਈ ਸੀ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ
[ਸੋਧੋ]ਨਜਮਾ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 ਨੂੰ ਭੋਪਾਲ, ਭੋਪਾਲ ਰਾਜ, ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਯੱਦ ਨਜਮਾ ਬਿੰਟ ਯੂਸਫ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸੱਯਦ ਯੂਸਫ਼ ਬਿਨ ਅਲੀ ਅਲਹਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਸਯੀਦਾ ਫਾਤਿਮਾ ਬਿੰਟ ਮਹਿਮੁਦ ਕੋਲ ਹੋਇਆ।[8] ਉਹ ਅਰਬੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਉਦੀ ਬੋਹਰਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੈ।[8] ਉਸਨੇ ਮੋਤੀਲਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਮਹਾਵਿਦਿਆਲਾ (ਐਮਐਮਵੀਐਮ) ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਐਮ.ਐਸ.ਸੀ. ਅਤੇ ਪੀਐਚ.ਡੀ.ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਵਿਜਰਾਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਉਜੈਨ ਤੋਂ ਜ਼ੂਆਲੋਜੀ (ਕਾਰਡੀਅਕ ਐਨਾਟੋਮੀ) ਵਿੱਚ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ।[8][9][10]
ਉਸ ਨੇ 1966 ਵਿੱਚ ਅੱਕਰ ਅਲੀ ਅਖਤਰ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਹਨ।[9] ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ, ਅਕਬਰ ਅਲੀ ਅਖਤਰ ਹੈਪਤੁੱਲਾ, ਜੋ ਇੱਕ ਜਨ-ਸ਼ਕਤੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੀ, ਨੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੈਟਰੋਟ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। 7 ਸਤੰਬਰ, 2007 ਨੂੰ 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[11]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਉਹ, ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੀ ਗਈ। ਉਹ 1986 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸੀ ਅਤੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਐਨਐਸਯੂਆਈ ਦੀ ਯੂਥ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਵਾਧੂ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਲਈ ਸੀ।[12] 1980 ਤੋਂ ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਵਜੋਂ 1980, 1986, 1992, 1998 ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਾਰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ ਹੈ।[13] ਨਜਮਾ ਜਨਵਰੀ 1985 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1986 ਤਕ ਅਤੇ 1988 ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2004 ਤਕ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਸੀ।[14]
ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਨੇ ਏਡਜ਼ 'ਤੇ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ "ਏਡਜ਼: ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਪਹੁੰਚ" ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ, ਵਾਤਾਵਰਨ, ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।
ਹੇਪਤੁੱਲਾ 2004 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ।[8][15][16] Media sources reported that she left the Congress apparently due to a strain in relationship with Congress president Sonia Gandhi.[17] ਮੀਡੀਆ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।[18] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਾਰਟੀ ਛੱਡ ਰਹੀ ਹੈ। 2007 ਵਿੱਚ, ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਐਨਡੀਏ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਉਤਾਰਿਆ, ਜੋ ਹਾਮਿਦ ਅੰਸਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਜਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।[19]
ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਨੂੰ ਇੰਡੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਕਲਚਰਲ ਰਿਲੇਸ਼ਨਜ਼ (ਆਈਸੀਸੀਆਰ) ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ 1958 ਦੀ ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਨੂੰ ਮੋਰਫ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ 'ਜਰਨੀ ਆਫ਼ ਏ ਲੈਜੈਂਡ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਆਈਸੀਸੀਆਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦਿਤ ਤਸਵੀਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਆਈਸੀਸੀਆਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵੀ ਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਫੋਟੋ ਇੱਕ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਕੈਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ "ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਨਾਲ" ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਖੇਡ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਮਈ 1958 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੌਲਾਨਾ ਦੀ ਮੌਤ 22 ਫਰਵਰੀ, 1958 ਨੂੰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ICCR ਦੁਆਰਾ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਸੰਸਕਰਣ, ਪਰ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਫੋਟੋ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਆਈਸੀਸੀਆਰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੁਆਰਾ ਦਾਇਰ ਜਨਹਿਤ ਪਟੀਸ਼ਨ 'ਤੇ ਸੀਬੀਆਈ ਨੂੰ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[20]
ਨਿਤਿਨ ਗਡਕਰੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਭਾਜਪਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ, ਉਹ 2010 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ 13ਵੀਂ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਾਰਜ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕੌਮੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।[21] ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ 26 ਮਈ 2014[21] ਤੋਂ 12 ਜੁਲਾਈ 2016 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[22] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੇਡ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਪਰ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[21]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Latest News: Latest Latest News - Latest Live News Online - News18". News18. Retrieved 15 July 2018.
- ↑ "Najma Heptulla appointed as new Jamia Millia Islamia Chancellor - Free Press Journal". 29 May 2017. Retrieved 15 July 2018.
- ↑ "Manipur Governor Najma Heptulla appointed Jamia Millia Islamia Chancellor". The Hindu. 29 May 2017. Retrieved 15 July 2018 – via www.thehindu.com.
- ↑ Parsai, Gargi (25 April 2012). "New stars in Rajya Sabha, spotlight on Mayawati". The Hindu. New Delhi. Retrieved 25 April 2012.
- ↑ "The Times of India: Latest News India, World & Business News, Cricket & Sports, Bollywood". The Times of India. Archived from the original on 2013-07-20. Retrieved 2019-07-19.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Aamir Khan gifted Maulana Azad's speech to sister – The Times of India". The Times of India. Archived from the original on 2013-05-03. Retrieved 2019-07-19.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Aamir Khan, the family guy – Hindustan Times". Archived from the original on 14 ਅਗਸਤ 2013. Retrieved 15 July 2018.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Why Najma Heptulla, G M Siddeswara were forced to quit Modi Cabinet, archived from the original on 2016-07-15, retrieved 2019-07-19
- ↑ 9.0 9.1 "Detailed Profile – Dr. Najma A. Heptulla – Members of Parliament (Rajya Sabha)". National Portal of India. Retrieved 27 May 2014.
- ↑ "Najma Heptulla's journey from Cong to BJP cabinet: all you need to know". Firstpost. 26 May 2014.
- ↑ "Najma Heptulla bereaved". The Hindu. 5 September 2007. Archived from the original on 28 ਮਈ 2014. Retrieved 26 May 2014.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "NDA puts up Najma Heptullah for VP poll". Retrieved 15 July 2018.
- ↑ "Alphabetical List of All Members of Rajya Sabha Since 1952". 164.100.47.5. Retrieved 30 October 2012.
- ↑ "Former Deputy Chairmen of the Rajya Sabha". Rajya Sabha Official website.
{{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help) - ↑ "NDA puts up Najma Heptullah for VP poll", The Times of India, 22 June 2007
- ↑ "National : Najma Heptulla joins BJP", The Hindu, Chennai, 12 June 2004, archived from the original on 28 June 2004, retrieved 8 ਜਨਵਰੀ 2022
{{citation}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ [1] Archived 24 July 2008 at the Wayback Machine.
- ↑ "Sonia humiliated me: Heptullah - Lok Sabha Election news 2009 - Rediff.com". In.rediff.com. 23 February 2004. Retrieved 30 October 2012.
- ↑ "NDA puts up Najma Heptullah for vice-presidential poll". The Hindu. 22 July 2007. Archived from the original on 24 ਅਕਤੂਬਰ 2012. Retrieved 27 May 2014.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "CBI may book Najma in fake photo case". Hindustan Times. 3 August 2007. Archived from the original on 4 September 2014. Retrieved 3 August 2007.
- ↑ 21.0 21.1 21.2 "Najma, The Lone Muslim Face in Modi Cabinet". The New Indian Express. 26 May 2014. Archived from the original on 22 ਦਸੰਬਰ 2014. Retrieved 27 May 2014.
- ↑
{{citation}}: Empty citation (help)
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]| ਰਾਜਨੀਤਕ ਦਫਤਰਾਂ | ||
|---|---|---|
| ਪੂਰਵ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਿਆਮ ਲਾਲ ਯਾਦਵ |
ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਮੈਨ 1985-1986 |
ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਐਮ ਜੇ ਜੇ |
| ਪੂਰਵ ਅਧਿਕਾਰੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਾਟਿਲ | ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਮੈਨ 1988-2004 |
ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਕੇ. ਰਹਿਮਾਨ ਖਾਨ |
| ਪੂਰਵ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕੇ. ਰਹਿਮਾਨ ਖਾਨ |
ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ 2014-2016 |
ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਮੁਖਤਾਰ ਅੱਬਾਸ ਨਕਵੀ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ |
| ਪੂਰਵ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵੀ. ਸ਼ਾਨਮਗਨਾਥਨ |
ਮਣੀਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ 21 ਅਗਸਤ 2016 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ |
ਉਤਾਧਿਕਾਰੀ ਮੌਜੂਦਾ |