ਮੁਆਇਨਾ

(ਰੋਜ, ਐਸਟੋਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ)

ਮੁਆਇਨਾ ਇੱਕ ਮੁੱਢਲੇ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ. ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਨਿਰੀਖਣ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਨਿਰੀਖਣ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਡਾਟਾ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੌਰਾਨ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡੇਟਾ ਦਾ ਸੰਦਰਭ ਵੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਿਰੀਖਣ ਗੁਣਾਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਭਾਵ, ਕਿਸੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਗੈਰ ਹਾਜ਼ਰੀ ਜਾਂ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਿਰਫ ਨੋਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਮਾਤਰਾਤਮਕ ਜੇ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਵਰਤਾਰੇ ਨਾਲ ਗਿਣਨ ਜਾਂ ਮਾਪਣ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸੰਖਿਆਤਮਿਕ ਮਾਨ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵਿਗਿਆਨ

ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਲਈ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਰਖਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੜਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

1. ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰੇ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ
2. ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੋ
3. ਇੱਕ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ਜੋ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਦੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਹੈ
4. ਕਲਪਨਾ ਦੇ ਤਰਕਪੂਰਨ, ਦੇਖਣਯੋਗ ਨਤੀਜੇ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਜੇ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ
5. ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਯੋਗ, ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਧਿਐਨ, ਖੇਤਰ ਅਧਿਐਨ, ਜਾਂ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਮਾਨ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ
6. ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਡੇਟਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਿੱਟਾ ਕੱਡੌ, ਜਾਂ ਅਨੁਮਾਨ ਨੂੰ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਕਰੋ ਜਾਂ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਓ
7. ਨਿਰੀਖਣ ਦਾ ਵੇਰਵਾਤਮ ਢੰਗ ਲਿਖੋ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਜਾਂ ਸਿੱਟੇ ਪਹੁੰਚੇ
8. ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਸੇ ਵਰਤਾਰੇ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤਜਰਬੇ ਵਾਲੇ ਮਿੱਤਰੋ

ਨਿਰੀਖਣ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਪੰਜਵੇਂ ਕਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੁਬਾਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਨਿਰੀਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਖੇ ਗਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਨ ਅੰਤਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਗੁਣਾਤਮਕ, ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਉਣ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਨਿਰੀਖਣਾਂ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਅਤੇ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਲਈ ਵਿਕਸਤ ਮਾਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ। ਮਾਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਇਕਾਈ ਨਾਲ ਦੇਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਰੀਖਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਟੈਂਡਰਡ ਯੂਨਿਟ ਇੱਕ ਆਰਟੀਫੈਕਟ, ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਜਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਸਾਰੇ ਨਿਰੀਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਡੁਪਲਿਕੇਟ ਜਾਂ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਮਾਪਣ ਵਿੱਚ ਸਟੈਂਡਰਡ ਇਕਾਈਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜੋ ਨਿਰੀਖਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਗਿਣਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਪ ਇੱਕ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੋ ਨਿਰੀਖਣ ਜਿਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਕੋ ਨੰਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਰੈਜ਼ੋਲੂਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਮਨੁੱਖੀ ਇੰਦਰੀਆਂ ਸੀਮਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਧਾਰਨਾ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਪਟੀਕਲ ਭਰਮ। ਵਿਗਿਆਨਕ ਯੰਤਰ ਅਜਿਹੇ ਤੌਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਾਬਲੀਅਤ, ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤੋਲ ਤੱਕੜੀ, ਘੜੀ, ਦੂਰਬੀਨ, ਮਾਈਕਰੋਸਕੋਪਸ, ਥਰਮਾਮੀਟਰ, ਕੈਮਰੇ, ਅਤੇ ਟੇਪ ਰਿਕਾਰਡਰ, ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਤੌਰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਘਟਨਾ ਸੁਚੇਤ ਕੇ ਬੇਕਾਰ ਹਨ, ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਸੂਚਕ ਡਾਈ,ਵੋਲਟਮੀਟਰ, ਸਪੈਕਟ੍ਰੋਮੀਟਰ, ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ ਕੈਮਰੇ, ਔਸਿਲੋਸਕੋਪ, ਇੰਟਰਫੇਰੋਮੀਟਰ, ਗੀਜਰ ਕਾਊੰਟਰ, ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਰਿਸੀਵਰ।

ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਨਤੀਜਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਜੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਅਣਉਚਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਅਬਜ਼ਰਵਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਵਾਹਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਟਾਇਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਹਵਾ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਬਾਅ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਯੰਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਰੀਖਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਕਰਨ ਲਈ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨਿਰੀਖਣ (ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਂ ਉਪਕਰਣ) ਵਿੱਚ ਵਿਸਤਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਾ ਬਦਲੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਵਧ ਰਹੀ ਐਂਟਰੋਪੀ।

ਪੈਰਾਡੋਕਸ

ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰੀਖਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹਰ ਰੋਜ ਦੇ ਨਿਰੀਖਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ " ਪੈਰਾਡੋਕਸ " ਨਾਲ ਦਰਸਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਵੱਖਰੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੋ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, "ਆਮ ਸੂਝ" ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

• ਅਨੁਸਾਰੀਤਾ: ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖਰੇ ਨਿਰੀਖਕ ਇੱਕ ਆਬਜੈਕਟ ਦੀ ਲੰਬਾਈ, ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ, ਪੁੰਜ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੁਣਾਂ ਲਈ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਮੁੱਲ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਨਿਰਭਰ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਆਬਜੈਕਟ. ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਜੁੜਵਾਂ ਵਿਗਾੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੁੜਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਇੱਕ ਯਾਤਰਾ ਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਜੁੜਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟੇ ਘਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਗਾੜ ਨਹੀਂ ਹੈ: ਸਮਾਂ ਇੱਕ ਹੌਲੀ ਰੇਟ 'ਤੇ ਲੰਘਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਕਾਈ ਦੇ ਆਦਰ ਨਾਲ ਚਲਦੇ ਫਰੇਮ ਤੋਂ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੀਲੇਟਿਵਿਸਟ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਨਿਰੀਖਣ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਿਰੀਖਕ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਇਸਦੇ ਸੰਦਰਭ ਫਰੇਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਿਆਂ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
• ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ: ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ "ਨਿਰੀਖਕ" ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕੱਲਤਾ ਵਿੱਚ, ਕੁਆਂਟਮ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੇਵ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਕਸਰ ਅਲਪ ਰਾਜ ਜਾਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਆਬਜੈਕਟ ਦੀ ਅਸਲ ਸਥਿਤੀ ਜਾਂ ਸਥਿਤੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਕੋ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੱਭਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ "ਮਿਸ਼ਰਣ"। ਨਿਰੀਖਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਆਪਸੀ ਤਾਲਮੇਲ ਲਹਿਰ ਦੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਇਕੋ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ " ਢਹਿ " ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੱਖਰੀ ਵੇਵ ਫੰਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਦਖਲ, ਜੋ ਇਸ ਲਹਿਰ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਢਹਿਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਰੀਖਣ ਜਾਂ ਮਾਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਇੱਕ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਵੇਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

ਪੱਖਪਾਤ

ਮਨੁੱਖੀ ਇੰਦਰੀਆਂ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਕੈਮਕੋਰਡਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ, ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਨਿਰੀਖਣਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ, ਬੇਹੋਸ਼ ਕਾਰਜ ਦੁਆਰਾ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਐਬਸਟਰੈਕਸ਼ਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਭਾਵਨਾ ਡਾਟਾ ਦੇ ਕੁਝ ਵੇਰਵੇ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਭੁੱਲ ਕੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਨਮੂਨੇ ਜਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਕੀਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੀ ਪੂਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਡੇਟਾ ਇਸ ਸਕੀਮਾ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਪਾੜੇ ਵੀ "ਮਨਮੋਹਕ" ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਨੂੰ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣਕ ਮੈਮੋਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੁੱਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਹ ਨਿਰਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ. ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋ ਲੋਕ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਧਾਰਨ ਤੱਥਾਂ ਬਾਰੇ ਅਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਚਸ਼ਮਦੀਦਾਂ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਬਦਨਾਮ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਦੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਹੇਠਾਂ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ.

ਪੁਸ਼ਟੀ ਪੱਖਪਾਤ

ਮਨੁੱਖੀ ਨਿਰੀਖਣ ਨਿਰੀਖਕ ਦੀਆਂ ਚੇਤੰਨ ਅਤੇ ਅਚੇਤ ਉਮੀਦਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੱਖਪਾਤੀ ਹਨ; ਅਸੀਂ " ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੀ ਵੇਖਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ "। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਪੁਸ਼ਟੀ ਪੱਖਪਾਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਖੋਜ ਹੈ, ਇਸ ਪੱਖਪਾਤ ਕਾਰਨ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਨੂੰ ਅਣਦੇਖਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਐਕਸ-ਰੇ ਦੀ ਖੋਜ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਿਥਿਹਾਸ ਲਈ ਗਲਤ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਹਾਇਤਾ ਦਾ ਵੀ ਨਤੀਜਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਸਲਵਾਦ ਜਿਸਨੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਨਸਲੀ ਉੱਤਮਤਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਹੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਕਨੀਕ ਨਿਰੀਖਣ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ, ਤਜ਼ਰਬੇਕਾਰ ਨਿਰੀਖਣਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੱਚੇ ਸਿੱਟੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਿਰੀਖਣ ਪੱਖਪਾਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਅੰਨ੍ਹੇ ਜਾਂ ਦੋਹਰੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪੱਖਪਾਤ

ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਉਪਕਰਣ ਮਨੁੱਖੀ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, "ਨਿਰੀਖਣ" ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਕੰਪਿਯੂਟਰਾਈਜ਼ਡ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨਾਲ, ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਾਟਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਚੇਨ ਵਿੱਚ "ਨਿਰੀਖਣ" ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ "ਸਿੱਟਾ ਕੱਡਣਾ" ਕਿੱਥੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗਿਕ ਡੇਟਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਡਿਜੀਟਲੀ ਤੌਰ ਤੇ ਵਧੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਬਾਹਰ ਕੱਡਣ ਲਈ ਵਧਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਖਪਾਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁਆਫ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ. ਕੁਝ ਵਿਗਿਆਨਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਨੇ ਵਿਸਤਰਤ ਮਾਪਦੰਡ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨੇ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਕਿ ਖੋਜ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਪਿਯੂਟਰਾਈਜ਼ਡ ਉਪਕਰਣ ਅਕਸਰ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੈਂਸਰਾਂ ਤੋਂ "ਕੱਚੇ ਡੇਟਾ" ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪੱਖਪਾਤ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਖਰੀ ਬਚਾਅ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਖੋਜ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਅਣਚਾਹੇ "ਕੱਚੇ" ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਫਿਲਾਸਫੀ

ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰੀਖਣ ਸੋਚ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਸੰਵੇਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇੰਪੁੱਟ ਸੁਣਨ, ਦੇਖਣ, ਗੰਧ, ਸੁਆਦ, ਜਾਂ ਛੂਹਣ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ਤਰਕਹੀਣ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਰੀਖਕ ਇੱਕ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦਾ ਵੇਖਦਾ ਹੈ ; ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਹ ਵੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਕਿਰਿਆ ਜਾਂ ਤਾਂ ਚੰਗੀ ਹੈ ਜਾਂ ਮਾੜੀ। ਕਿਹੜੇ ਵਿਵਹਾਰ ਚੰਗੇ ਜਾਂ ਮਾੜੇ ਹਨ ਬਾਰੇ ਕਟੌਤੀ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਤਰਜੀਹਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਦੇਖੇ ਗਏ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ' ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ, ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਚੇਤਨਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਨੈਤਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• Deixis
• Introspection
• List of cognitive biases
• Metaphysics of presence
• Naturalistic observation
• Observation unit
• Observational astronomy
• Observational error
• Observational learning
• Observational study
• Observable quantity
• Observations and Measurements
• Observatory
• Observer effect
• Present
• Self
• Theory ladenness
• Uncertainty principle