ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਕਸੂਦਪੁਰ;ਬੇਗੋਵਾਲ;ਨੰਗਲ;ਰਾਏਪੁਰ;ਨਡਾਲਾ;ਇਬਰਾਹੀਵਾਲ; ਆਦਿ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਆਉਦੇ ਹਨ
 | ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |
ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਤੱਕ 815,168 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਦੋ ਗੈਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਕਪੂਰਥਲਾ-ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਭਾਗ ਅਤੇ ਫਗਵਾੜਾ ਤਹਿਸੀਲ ਜਾਂ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ l[1]
ਕਪੂਰਥਲਾ-ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਉੱਤਰੀ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ 31° 07' ਅਤੇ 31° 22' ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਲੰਬਕਾਰ 75° 36' ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨਾਲ, ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ, ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਫਗਵਾ ਤਹਿਸੀਲ ਉੱਤਰੀ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ 31° 22' ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਲੰਬਕਾਰ 75° 40' ਅਤੇ 75° 55' ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਫਗਵਾੜਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਨੰਬਰ 1 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਕੌਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲੋਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਸਤ ਹੈ। ਫਗਵਾ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (12 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਦੋ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਐਸ ਬੀ ਐਸ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ/ਤਹਿਸੀਲਾਂ ਹਨ: ਕਪੂਰਥਲਾ, ਫਗਵਾੜਾ ਅਤੇ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤਰਫਲ 1,633 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (1,015 ਮੀਲ) ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 909.09 ਕਿਲੋਮੀਟਰ 2 (351.00 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਕਪੂਰਥਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ, 304.05 ਕਿਲੋਮੀਟਰ 2 (117.39 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਫਗਵਾੜਾ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 451.09 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (117.39 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਸਲਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਤਹਿਸੀਲ. ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਹੈ।
ਜਨਸੰਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 815,168 ਹੈ, ਲਗਭਗ ਕੋਮੋਰੋਸ ਰਾਸ਼ਟਰ[2] ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਡਕੋਟਾ[2] ਰਾਜ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਇਹ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 481 ਵੀਂ ਰੈਂਕਿੰਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ (ਕੁੱਲ 640 ਵਿੱਚੋਂ)।[3] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (1,300/ਵਰਗ ਮੀਲ) 501 ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਘਣਤਾ ਹੈ।[1] 2001-2011 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧਾ ਦਰ 8.37% ਸੀ। ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ 1000 ਮਰਦਾਂ ਪਿੱਛੇ 912 ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 80.2% ਹੈ। ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 33.94% ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ।
| Year | Pop. | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1951 | 295,071 | — |
| 1961 | 343,778 | +1.54% |
| 1971 | 429,514 | +2.25% |
| 1981 | 545,249 | +2.41% |
| 1991 | 646,647 | +1.72% |
| 2001 | 754,521 | +1.55% |
| 2011 | 815,168 | +0.78% |
ਲਿੰਗ
[ਸੋਧੋ]ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।[4]
| Census year | Ratio |
|---|---|
| 2011 | 912 |
| 2001 | 887 |
| 1991 | 896 |
| 1981 | 898 |
| 1971 | 889 |
| 1961 | 886 |
| 1951 | 880 |
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
| Year | Urban | Rural |
|---|---|---|
| 2011 | 896 | 859 |
| 2001 | 792 | 782 |
ਧਰਮ
[ਸੋਧੋ]ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਨ, ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਦਬਦਬਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਨ।[7]
| Religion in Kapurthala district (2011) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Religion | Percent | |||
| Sikhism | 55.66% | |||
| Hinduism | 41.23% | |||
| Islam | 1.25% | |||
| Buddhism | 0.82% | |||
| Christianity | 0.66% | |||
| Other or not stated | 0.38% | |||
ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਨ, ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਦਬਦਬਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਨ।
| Religious
group |
1901 | 1911 | 1921 | 1931 | 1941 | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pop. | % | Pop. | % | Pop. | % | Pop. | % | Pop. | % | |
| Islam | 178,326 | 56.73% | 152,117 | 56.73% | 160,457 | 56.44% | 179,251 | 56.59% | 213,754 | 56.49% |
| Hinduism | 93,652 | 29.79% | 61,426 | 22.91% | 58,412 | 20.55% | 64,319 | 20.31% | 61,546 | 16.27% |
| Sikhism | 42,101 | 13.39% | 54,275 | 20.24% | 64,074 | 22.54% | 72,177 | 22.79% | 88,350 | 23.35% |
| Jainism | 226 | 0.07% | 205 | 0.08% | 228 | 0.08% | 27 | 0.01% | 380 | 0.1% |
| Christianity | 39 | 0.01% | 107 | 0.04% | 1,100 | 0.39% | 983 | 0.31% | 1,667 | 0.44% |
| Zoroastrianism | 4 | 0% | 3 | 0% | 4 | 0% | 0 | 0% | 6 | 0% |
| Buddhism | 3 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% |
| Judaism | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% |
| Others | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | 12,677 | 3.35% |
| Total population | 314,351 | 100% | 268,133 | 100% | 284,275 | 100% | 316,757 | 100% | 378,380 | 100% |
| ਨੋਟ: ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਰਹੱਦਾਂ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੰਡਾਂ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਸਟੀਕ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਹਨ - ਜਿਸਨੇ ਨਵੇਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਬਣਾਏ ਹਨ - ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਧਦਾ ਹੈ। | ||||||||||
| ਰਾਜਧਾਨੀ |  | |
|---|---|---|
| ਇਲਾਕੇ | ||
| ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ • ਬਰਨਾਲਾ • ਬਠਿੰਡਾ • ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ • ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ • ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ • ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ • ਜਲੰਧਰ • ਕਪੂਰਥਲਾ • ਲੁਧਿਆਣਾ • ਮਾਨਸਾ • ਮੋਗਾ • ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ • ਮੁਕਤਸਰ • ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ • ਪਟਿਆਲਾ • ਪਠਾਨਕੋਟ • ਰੂਪਨਗਰ • ਸੰਗਰੂਰ • ਤਰਨਤਾਰਨ • ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ | |
| ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ | ||
- ↑ "ਕਪੂਰਥਲਾ ਸ਼ਹਿਰ", ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼, 2023-09-25, retrieved 2024-07-04
- ↑ "Resident Population Data - 2010 Census". web.archive.org. 2011-11-18. Archived from the original on 2010-12-27. Retrieved 2024-07-05.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ "CIA - The World Factbook -- Rank Order - Population". web.archive.org. 2007-06-13. Archived from the original on 2007-06-13. Retrieved 2024-07-05.
- ↑ "ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ", ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼, 2023-03-07, retrieved 2024-07-13