ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ੨੩ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤਰਫ਼ਲ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਪੱਖੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਕਾਰਖਾਨੇ ਸਾਇਕਲ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਹੌਜਰੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹਨ। ੭ ਤਹਿਸੀਲਾਂ, ੭ ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲਾਂ ਅਤੇ ੧੨ ਬਲਾਕਾਂ ਵਾਲਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਸਿਰ ਕੱਢਵਾਂ ਹੈ।[1] ੨੦੧੧ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਲੁਧਿਆਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਕੁੱਲ ਵਸੋਂ ੩੪,੯੮,੭੩੯ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਅਰਸੇ ਵਿੱਚ ਜਨਸੰਖਿਆ 'ਚ ੧੫% ਵਾਧਾ ਦਰ ਨੋਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[2]
ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਿਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਕੇਂਦਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਜ ਹੋਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸੀਮਾ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਰੂਪਨਗਰ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ; ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਦੱਖਣੀ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ; ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਅਤੇ ਬਰਨਾਲਾ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ; ਅਤੇ ਮੋਗਾ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹਨ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸਖ਼ਸੀਅਤਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ
[ਸੋਧੋ]- ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ
ਬਾਬਾ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ
ਬਾਬਾ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਉਸਮਾਨ
ਭਾਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ
ਦੀਵਾਨ ਜਗਦੀਸ਼ ਚੰਦਰ
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਇ
ਮੌਲਾਨਾ ਹਬੀਬ-ਉਰ-ਰਹਮਾਨ
ਨਿਰਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ
ਸੁਖਦੇਵ ਥਾਪਰ
ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਸੇਹ
ਕਲਾਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]- ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੀਲਾ
ਚੰਨੀ ਸਿੰਘ
ਧਰਮਿੰਦਰ
ਦਿਵਿਆ ਦੱਤਾ
ਹਰਪਾਲ ਟਿਵਾਣਾ
ਇੰਦਰਜੀਤ ਹਸਨਪੁਰੀ
ਇਸ਼ਮੀਤ ਸਿੰਘ
- ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ[3]
- ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ
ਡਾ. ਕੇਵਲ ਧੀਰ
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਦੀਬ
ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ
ਸਾਅਦਤ ਹਸਨ ਮੰਟੋ
ਪ੍ਰਿ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ
ਸੁਧਾ ਸੇਨ
ਸਾਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਵੀ
ਸਵ. ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ
ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ - ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੌਂ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਕੀ ਸਾਈਟ". District official website. Retrieved ਅਗਸਤ ੨੨, ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ: ਜਨਸੰਖਿਆ ੨੦੧੧". ਭਾਰਤੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ੨੦੧੧. Census2011. ਨਵੰਬਰ ੩੦, ੨੦੧੧. Retrieved ਅਗਸਤ ੨੨, ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=and|date=(help); External link in|publisher= - ↑ "ਸੰਬੰਧਤ ਸਖ਼ਸੀਅਤਾਂ". Archived from the original on 2012-08-17. Retrieved ਅਗਸਤ ੨੩, ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help)
ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਜ | ||
|---|---|---|
| ਇਲਾਕੇ |  | |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ • ਬਰਨਾਲਾ • ਬਠਿੰਡਾ • ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ • ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ • ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ • ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ • ਜਲੰਧਰ • ਕਪੂਰਥਲਾ • ਲੁਧਿਆਣਾ • ਮਾਨਸਾ • ਮੋਗਾ • ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ • ਮੁਕਤਸਰ • ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ • ਪਟਿਆਲਾ • ਪਠਾਨਕੋਟ • ਰੂਪਨਗਰ • ਸੰਗਰੂਰ • ਤਰਨਤਾਰਨ • ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ | |
| ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ | ||
Government and politics
[ਸੋਧੋ]ਰਾਜਨੀਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਫਤਿਹਗਡ਼੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਉੱਤਰੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਕੇਂਦਰੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੱਖਣ, ਆਤਮ ਨਗਰ, ਦਾਖ਼ਾ, ਗਿੱਲ ਅਤੇ ਜਗਰਾਂਵ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਖੰਨਾ, ਸਮਰਾਲਾ, ਸਾਹਨੇਵਾਲ, ਪਾਇਲ ਅਤੇ ਰਾਇਕੋਟ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਵਡ਼ਿੰਗ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ ਅਤੇ ਡਾ. ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਫਤਿਹਗਡ਼੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਸਦ ਹਨ, ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਵਡ਼ਿੰਗ 2024 ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ ਅਤੇ ਡਾ. ਅਮਰ ਸਿੰਘ 2019 ਤੋਂ ਸੰਸਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 14 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਹਨ। ਫਰਮਾ:Excerpt
ਵਿਧਾਇਕ
[ਸੋਧੋ]| No. | Constituency | Name of MLA | Party | Bench | |
|---|---|---|---|---|---|
| 57 | Khanna | Tarunpreet Singh Sond | Aam Aadmi Party | Government | |
| 58 | Samrala | Jagtar Singh | Aam Aadmi Party | Government | |
| 59 | Sahnewal | Hardeep Singh Mundian | Aam Aadmi Party | Government | |
| 60 | Ludhiana East | Daljit Singh Grewal | Aam Aadmi Party | Government | |
| 61 | Ludhiana South | Rajinder Pal Kaur Chhina | Aam Aadmi Party | Government | |
| 62 | Atam Nagar | Kulwant Singh Sidhu | Aam Aadmi Party | Government | |
| 63 | Ludhiana Central | Ashok Prashar Pappi | Aam Aadmi Party | Government | |
| 64 | Ludhiana West | Gurpreet Gogi | Aam Aadmi Party | Government | |
| 65 | Ludhiana North | Madan Lal Bagga | Aam Aadmi Party | Government | |
| 66 | Gill (SC) | Jiwan Singh Sangowal | Aam Aadmi Party | Government | |
| 67 | Payal (SC) | Manwinder Singh Gyaspura | Aam Aadmi Party | Government | |
| 68 | Dakha | Manpreet Singh Ayali | Shiromani Akali Dal | Opposition | |
| 69 | Raikot (SC) | Hakam Singh Thekedar | Aam Aadmi Party | Government | |
| 70 | Jagraon (SC) | Saravjit Kaur Manuke | Aam Aadmi Party | Government | |
ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੂੰ ਸੱਤ ਤਹਿਸੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਨ -
ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ ਤਹਿਸੀਲ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਇੱਕ ਤਹਿਸੀਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 181 ਪਿੰਡ ਹਨ।
ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਉਪ-ਤਹਿਸੀਲਾਂ ਹਨ -
- ਡੇਲੋਨ
- ਕੂਮ ਕਲਾਨ
- ਲੁਧਿਆਣਾ ਸੈਂਟਰਲ
- ਮੱਛੀਵਾਰਾ
- ਮਾਲੌਦ
- ਮੁੱਲਾਂਪੁਰ ਢਾਢਾ
- ਸਿਧਵਾਨ ਬੇਟ