ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਉਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣਾਂ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਖਿਰਕਾਰ, ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉੱਪਰ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚਲੇ ਉਤਸਵਾਂ ਦਾ ਅਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੋਰ ਜਲਵਾਯੂ ਰੂਪ ਕਾਰਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਕਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਮਿੱਟੀ ਤੋੰ, ਪਾਣੀ ਤੱਕ, ਹਵਾ, ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ, ਪੌਦੇ, ਅਤੇ ਭੋਜਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕੁਝ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਮੁੱਦੇ ਹਨ: ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਸਿੰਜਾਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਅੰਸ, ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਪਤਨ, ਅਤੇ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ।
ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ[ਸੋਧੋ]
ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ[ਸੋਧੋ]
ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੋਵੇਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸੰਬੰਧਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਲਮੀ ਤਪਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰੱਖਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ, ਵਰਖਾ ਅਤੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਲ ਰਨ-ਆਫ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਿਤੀਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਪਾਲਤੂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਕਾਫੀ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜੀਵ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਫਲਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ' ਤੇ ਦੋਨੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਅਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਣਗੇ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ 'ਤੇ ਗਲੋਬਲ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਸਹੀ ਅਨੁਮਾਨ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬੇਯਕੀਨੀ ਹੈ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਲਈ ਉਚਿਤ ਜ਼ੋਨ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸ਼ਿਫਟ ਵਿੱਚ ਅਡਜੱਸਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਆਰਥਿਕ ਲਾਗਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ, ਮੀਥੇਨ, ਅਤੇ ਨਾਈਟਰਸ ਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਰਿਹਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਵਹਾਈ, ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਅਮੋਨੀਆ, ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ, ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਾਇਓਡਾਇਵਰਸਿਟੀ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।[1] ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕਵਰ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੇਡੀਏਟਿਵ ਫੋਰਸਿਜ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਉਜਾੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਾਨਵ-ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਰੋਤ ਹਨ; ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੀਥੇਨ ਅਤੇ ਨਾਈਟਰਸ ਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੁਦ ਹੀ ਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।[2]
ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ[ਸੋਧੋ]
ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਚਰਾਂਦ ਜਾਂ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਸਾਫ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਵਾਤਾਵਰਣਵਾਦੀ ਨੋਰਮਨ ਮੇਅਰਜ਼ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਦੇ 5% ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, 19% ਜਿਆਦਾ ਭਾਰੀ ਲਾਗ ਕਾਰਨ, 22% ਪਾਮ ਤੇਲ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ 54% ਸਲੈਸ਼ ਅਤੇ ਬਰਨ਼ ਖੇਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ।[3]
ਸਿੰਚਾਈ[ਸੋਧੋ]
ਸਿੰਚਾਈ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ:[4]
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਓਵਰ ਡਰਾਫਟਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਭੂਮੀਗਤ ਐਕੁਆਫਰਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਖਰਾਬ ਵੰਡ ਦੀ ਇਕਸਾਰਤਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪਾਣੀ, ਰਸਾਇਣਾਂ, ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਵੱਧ ਸਿੰਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਓਵਰ ਸਿੰਚਾਈ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਸਿਲੰਡਾਂ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ ਡਰੇਨੇਜ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਸਲਿੰਟੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਬਸਪਲੇਸ ਜ਼ਮੀਨੀ ਡਰੇਨੇਜ ਦੇ ਕੁਝ ਰੂਪ ਦੁਆਰਾ ਵਾਟਰਟੇਬਲ ਕੰਟਰੋਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇ ਮਿੱਟੀ ਸਿੰਚਾਈ ਅਧੀਨ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਾੜੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਨਿਯੰਤਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਖਾਰਾਪਣ ਵਧਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਤਹ ਉੱਪਰਲੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਉਪਜਾਊਕਰਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਲੂਣਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਅਤੇ ਲੂਣ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਡਰੇਨੇਜ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਖਾਰਾ ਜਾਂ ਹਾਈ-ਸੋਡੀਅਮ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਲਕਾਲੀਨ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਗਠਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ van der Warf, Hayo; Petit, Jean (December 2002). "Evaluation of the environmental impact of agriculture at the farm level: a comparison and analysis of 12 indicator-based methods". Agriculture, Ecosystems and Environment. 93 (1–3): 131–145. doi:10.1016/S0167-8809(01)00354-1. Retrieved 21 April 2015.
- ↑ "UN Report on Climate Change" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2007-11-14. Retrieved 25 June 2007.
- ↑ Hance, Jeremy (May 15, 2008). "Tropical deforestation is 'one of the worst crises since we came out of our caves'". Mongabay.com / A Place Out of Time: Tropical Rainforests and the Perils They Face. Archived from the original on May 29, 2012.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ ILRI, 1989, Effectiveness and Social/Environmental।mpacts of।rrigation Projects: a Review.।n: Annual Report 1988,।nternational।nstitute for Land Reclamation and।mprovement (ILRI), Wageningen, The Netherlands, pp. 18–34 . On line: [1]