ਸਾਹੀਵਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
ਸਾਹੀਵਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ (), ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦਾ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। 1998 ਵਿਚ, ਇਸ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 1,843,194 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 16.27% ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਸਨ।[1] 2008 ਤੋਂ, ਸਾਹੀਵਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਓਕਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਅਤੇ ਪਕਪਟਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਸਾਹੀਵਾਲ ਡਵੀਜ਼ਨ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਹੀਵਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਡਵੀਜਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਸਾਹੀਵਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੂਰਵ ਇਤਿਹਾਸਕ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹੜੱਪਾ ਇੱਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਲਗਭਗ 35 km (22 mi) ਸਾਹੀਵਾਲ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿਚ, ਇਹ ਲਗਪਗ 2600 ਈਪੂ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਪਰਵਾਸ ਅਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਲਾਂਘੇ ਵਿਚ ਸੀ।
ਸਾਹੀਵਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿੰਧ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੌਰਾਨ ਜੰਗਲਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਸੀ। ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਵਿਚ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਸਭਿਆਚਾਰ ਇਥੋਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਆਇਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਸਿਆ। ਕੰਬੋਜ, ਦਰਦਾਸ, ਕੈਕੇਯਸ, ਮਦਰਾਸ, ਪੌਰਵ, ਯੁਧਿਆਸ, ਮਾਲਵਾਸ ਅਤੇ ਕੁਰਸ ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ, ਇਥੇ ਵਸ ਗਏ ਅਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। 331 ਈ.ਪੂ. ਵਿਚ ਅਚੇਮੇਨੀਡ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਨੇ ਅੱਜ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿਚ 50,000 ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਲੈ ਕੇ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ। ਸਾਹੀਵਾਲ ਉੱਤੇ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ, ਇੰਡੋ-ਯੂਨਾਨੀ ਰਾਜ, ਕੁਸ਼ਨ ਸਾਮਰਾਜ, ਗੁਪਤਾ ਸਾਮਰਾਜ, ਚਿੱਟੇ ਹੰਸ, ਕੁਸ਼ਾਨੋ-ਹੇਫਥਲਾਇਟਸ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। 7 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਹੀ ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਉੱਤੇ ਦਬਦਬਾ ਬਣਾਇਆ। 997 ਈਸਵੀ ਵਿਚ, ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਸੁਲਤਾਨ ਸੁਬਕਤਗੀਨ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਜ਼ਨਵੀਦ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਰਾਜਭਾਗ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ, ਇਸਨੇ 1005 ਵਿਚ ਕਾਬੁਲ ਵਿਚ ਸ਼ਾਹੀ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਿੱਤਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਮੁਲਤਾਨ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਤਕ (ਮੌਜੂਦਾ ਸਾਹੀਵਾਲ ਦੇ ਖੇਤਰ ਸਮੇਤ) 1193 ਤਕ ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਜ ਰਿਹਾ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਸੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਇਸ ਰਾਜ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਸੂਫੀ ਸੰਤਾਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਖਿੱਤਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਰਗਾਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਖਿੱਤੇ ਦੇ ਚੱਪੇ ਚੱਪੇ ਤੇ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜਨਸੰਖਿਆ ਸੰਬੰਧੀ
[ਸੋਧੋ]1998 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੱਖ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ [2] ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 98% ਦੀ ਹੈ। ਉਰਦੂ 1.4% ਅਤੇ ਪਸ਼ਤੋ 0.4% ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। [3] : 23–24
ਟਿਕਾਣਾ
[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Population Table Archived 13 May 2006 at the Wayback Machine., Urban Resource Centre
- ↑ "Mother tongue": defined as the language of communication between parents and children.
- ↑ 1998 District Census report of Sahiwal. Census publication. Vol. 51. Islamabad: Population Census Organization, Statistics Division, Government of Pakistan. 1999.