ਭਾਰਤ ਦਾ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ
.svg) | |
 | |
ਹੁਣ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇੇ ਖਾਲੀ 23 ਮਈ 2004 ਤੋਂ | |
| ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ | |
| ਮੈਂਬਰ | ਭਾਰਤੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਪਰਿਸ਼ਦ |
|---|---|
| ਉੱਤਰਦਈ | |
| ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰਤਾ | ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ |
| ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਰਤਾ | ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ |
| ਨਿਰਮਾਣ | 15 ਅਗਸਤ 1947 |
| ਪਹਿਲਾ ਅਹੁਦੇਦਾਰ | ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ |
ਭਾਰਤ ਦਾ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮੰਤਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦਾ ਸੀਨੀਅਰ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਅਹੁਦੇਦਾਰ ਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦਫ਼ਤਰ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ 75 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 1947 ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ 7 ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਪੂਰਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦਸੰਬਰ 1950 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪਟੇਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਖਾਲੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ 1967 ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਹੀਂ ਬਣੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਰਿਹਾ। ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਅਤੇ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਅਤੇ ਯਸ਼ਵੰਤਰਾਓ ਚਵਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਬ੍ਰੇਕ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਗਏ। ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਇਕੋ-ਇਕ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕੋ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਹੁਦਾ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੱਤਵੇਂ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ।
ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਅਹੁਦਾ 23 ਮਈ 2004 ਤੋਂ ਖਾਲੀ ਹੈ।.
ਸੂਚੀ[ਸੋਧੋ]
| ਲੜੀ ਨੰ. | ਚਿੱਤਰ | ਨਾਮ
(ਜਨਮ–ਮੌਤ) |
ਅਹੁਦੇ ਤੇ[1] | ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਰਤਾ | ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ[lower-alpha 1] | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ਤੋਂ | ਤੱਕ | ਸਮਾਂ | ||||||
| 1 | 
|
ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ(1875–1950) | 15 ਅਗਸਤ 1947 | 15 ਦਸੰਬਰ 1950[†] | 3 ਸਾਲ, 122 ਦਿਨ | ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ | ਡਾ. ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |
| ਖ਼ਾਲੀ (16 ਦਸੰਬਰ 1950 – 12 ਮਾਰਚ 1967) | ||||||||
| 2 | 
|
ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ(1896–1995) | 13 ਮਾਰਚ 1967 | 19 ਜੁਲਾਈ 1969[RES] | 2 ਸਾਲ, 128 ਦਿਨ | ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ | ਸਰਵੇਪੱਲੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਣਨ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |
| ਖ਼ਾਲੀ (20 ਜੁਲਾਈ 1969 – 23 ਜਨਵਰੀ 1979) | ||||||||
| 3 | 
|
ਚੌਧਰੀ ਚਰਨ ਸਿੰਘ(1902–1987) | 24 ਜਨਵਰੀ 1979 | 16 ਜੁਲਾਈ 1979[RES] | 173 ਦਿਨ | ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ | ਨੀਲਮ ਸੰਜੀਵ ਰੈਡੀ | ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |
| 4 | 
|
ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ(1908–1986) | 28 ਜੁਲਾਈ 1979[RES] | 185 ਦਿਨ | ||||
| 5 | 
|
ਯਸ਼ਵੰਤਰਾਓ ਚਵਾਨ(1913–1984) | 28 ਜੁਲਾਈ 1979 | 14 ਜਨਵਰੀ 1980 | 170 ਦਿਨ | ਚੌਧਰੀ ਚਰਨ ਸਿੰਘ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ (ਉਰਸ) | |
| ਖ਼ਾਲੀ (15 ਜਨਵਰੀ 1980 – 1 ਦਸੰਬਰ 1989) | ||||||||
| 6 | 
|
ਦੇਵੀ ਲਾਲ(1915–2001) | 2 ਦਸੰਬਰ 1989 | 1 ਅਗਸਤ 1990[RES] | 242 ਦਿਨ | ਵੀ. ਪੀ. ਸਿੰਘ | ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਵੇਂਕਟਰਮਣ | ਜਨਤਾ ਦਲ |
| ਖ਼ਾਲੀ (2 ਅਗਸਤ 1990 – 9 ਨਵੰਬਰ 1990) | ||||||||
| (6) |
|
ਦੇਵੀ ਲਾਲ(1915–2001) | 10 ਨਵੰਬਰ 1990 | 21 ਜੂਨ 1991[RES] | 223 ਦਿਨ | ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸਿੰਘ | ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਵੇਂਕਟਰਮਣ | ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਰਾਸ਼ਟਰੀ) |
| ਖਾਲੀ (22 ਜੂਨ 1991 – 28 ਜੂਨ 2002) | ||||||||
| 7 | 
|
ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ(1927–) | 29 ਜੂਨ 2002 | 22 ਮਈ 2004 | 1 ਸਾਲ, 328 ਦਿਨ | ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪਾਈ | ਕੋਚੇਰਿਲ ਰਮਣ ਨਾਰਾਇਣਨ | ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |
| ਖ਼ਾਲੀ (23 ਮਈ 2004 ਤੋਂ) | ||||||||
ਹੋਰ ਦੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ ਅਨੁਸਾਰੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਆਰਡੀਨਲ ਸੰਖਿਆ
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:<ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found