ਸ਼ਬ-ਇ ਯਲਦਾ
| ਸ਼ਬ-ਇ ਯਲਦਾ | |
|---|---|
 ਸ਼ਬ-ਏ ਚਿਲੇ ਦਾ ਮੇਜ਼ | |
| ਮਨਾਉਣ ਵਾਲੇ |  ਇਰਾਨ ਫਰਮਾ:Country data Azerbaijan ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਫਰਮਾ:Country data Iraqi Kurdistan ਇਰਾਕੀ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ
 ਤੁਰਕੀ (by ਅਜ਼ੇਰੀ)  ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਦਾਗਸਤਾਨੀ ਲੋਕ) ਯੂਐੱਸਏ (ਵਿੱਚਇਰਾਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ) |
| ਮਹੱਤਵ | ਸਾਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਰਾਤ[rs 1] |
| ਮਿਤੀ | 20, 21 ਜਾਂ 22 ਦਸੰਬਰ (ਦੱਖਣੀ ਆਇਨੰਤ ਦੀ ਰਾਤ) |
| ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ | ਸਾਲਾਨਾ |
| ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ | Nowruz, Tirgan, Chaharshanbe Suri |
ਸ਼ਬ-ਏ ਯਲਦਾ (ਫ਼ਾਰਸੀ: شب یلدا shab-e yalda) ਜਾਂ ਸ਼ਬ-ਏ ਚਿਲੇ ) ਈਰਾਨ, [1] [2] ਇਰਾਕੀ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ, [3] [4] ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, [5] ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਆਇਨੰਤ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਗ੍ਰੈਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ਦਸੰਬਰ 20/21 (±1) ਦੀ ਰਾਤ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਮਹੀਨੇ (ਅਜ਼ਰ ) ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਅਤੇ ਦਸਵੇਂ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ( ਦੇਯ ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨੀ ਸੂਰਜੀ ਕੈਲੰਡਰ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ, ਇਰਾਕੀ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ, ਬਲੋਚੀ ਖੇਤਰ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਈਰਾਨੀ-ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [6] [7] [8] [9] [10] [11] ਸਾਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਹਨੇਰੀ ਰਾਤ ਉਹ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਣ, ਪੀਣ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ
ਹਾਫ਼ਿਜ਼ ) ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਨਾਮਾ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫਲ ਅਤੇ ਗਿਰੀਆਂ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਨਾਰ ਅਤੇ ਤਰਬੂਜ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਫਲਾਂ ਦਾ ਲਾਲ ਰੰਗ ਸਵੇਰ ਦੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਚਮਕ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਵਾਨ-ਏ ਹਾਫ਼ਿਜ਼ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਈਰਾਨੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਅਤੇ ਨੌਰੋਜ਼ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਬ-ਏ ਯਲਦਾ ਨੂੰ 2008 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਰੋਹ ਕਰਕੇ ਇਰਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਜ਼ਾਨਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਨਾਮ[ਸੋਧੋ]
ਸਾਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਹਨੇਰੀ ਰਾਤ "ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਸਰਦੀ ਦੀ ਰੁੱਤ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਚਾਲੀ ਦਿਨਾਂ" ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਚਿਲੇਹ, ਨਾਮ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। 40-ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਕੁੱਲ ਤਿੰਨ ਚਿਲੇਹ ਹਨ, ਇੱਕ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਦੋ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ। ਦੋ ਸਰਦੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ "ਵੱਡੇ ਚਿਲੇਹ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ "ਛੋਟਾ ਚਿਲੇਹ" ( 10 Bahman ਤੋਂ 30 Bahman, 20 ਦਿਨ + 20 ਰਾਤਾਂ = 40 ਰਾਤਾਂ ਅਤੇ ਦਿਨ)। ਸ਼ਬ-ਏ ਚਿਲੇਹ "ਵੱਡੇ ਚਿਲੇਹ" ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਰਾਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਤਝੜ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੀ ਰਾਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਮ, 'ਯਲਦਾ', ਸੀਰੀਆਈ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਈਸਾਈਆਂ ਤੋਂ ਉਧਾਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਹਖੋਦਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਯਲਦਾ ਇੱਕ ਸੀਰੀਆਈ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਨਮ ਦਿਨ, ਅਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਯਲਦਾ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਸੀਹਾ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਐਪਰ, 25 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਿਥਰਾ (ਮੇਹਰ [ਸੂਰਜ]) ਦੇ ਆਗਮਨ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈਆਂ ਨੇ ਯਿਸੂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਰੀਤ ਪਾਈ ਸੀ। ਯਲਦਾ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਪਤਝੜ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਰਾਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰਾਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।" ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਪੂਰਬੀ ਈਸਾਈ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਰਥੀਅਨ ਅਤੇ ਸਾਸਾਨੀਅਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲ਼ੀ ਹੋਈ ਸੀ। [12] ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ, ਈਰਾਨੀ (ਭਾਵ ਪਾਰਥੀਅਨ, ਫਾਰਸੀ ਆਦਿ) ਈਸਾਈ ਧਾਰਮਿਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨੇਸਟੋਰੀਅਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੀਅਨ ਯਲਦਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸੀਰੀਆਈ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਹੈ "ਜਨਮ" ਪਰ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸੀਰੀਆਈ ਈਸਾਈਆਂ ਦਾ ਕ੍ਰਿਸਮਸ, ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਨਾਮ ਵੀ ਸੀ। ਅਤੇ ਇਹ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਆਇਨੰਤ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਈਸਾਈ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਗੈਰ-ਈਸਾਈ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਕੋਲ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਤਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਸੀਰੀਆਈ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਨੇ ਉਧਾਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ 'ਸ਼ਬ-ਏ ਯਲਦਾ' ' ਅਤੇ 'ਸ਼ਬ-ਏ ਚਿਲੇਹ' ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਥਾਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "ČELLA – Encyclopaedia Iranica". Iranicaonline.org.
- ↑ Richter, Joanne (2005). Iran, the culture. New York: Crabtree Pub. Co. pp. Germany 🇩🇪 18. ISBN 0-7787-9317-6.
- ↑ https://www.etvbharat.com/english/national/videos/top-videos/kurds-celebrate-the-longest-night-of-the-year/na20211222105750875
- ↑ https://www.tappersia.com/yalda-night/
- ↑ "UNESCO - Yaldā/Chella". ich.unesco.org (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-12-21.
- ↑ https://natakallam.com/shabe-yalda-the-longest-night-of-the-year/
- ↑ https://www.tappersia.com/yalda-night/
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2022-12-17. Retrieved 2022-12-23.
- ↑ https://www.teacherspayteachers.com/Product/Winter-Solstice-is-Science-Persian-Yalda-1621644
- ↑ https://www.etvbharat.com/english/national/videos/top-videos/kurds-celebrate-the-longest-night-of-the-year/na20211222105750875
- ↑ Agency, Anadolu (20 December 2021). "Iran's Yalda greets triumph of light over dark with poetry, fruits". Daily Sabah. Retrieved 22 January 2022.
- ↑ von Harnack, Adolph (1905). The Expansion of Christianity in the First Three Centuries. Williams & Norgate. p. 293.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:<ref> tags exist for a group named "rs", but no corresponding <references group="rs"/> tag was found