ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ
ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ (ਸਿੰਧੀ: जिब्राल्टर हिन्दू मंदिर) ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪਰਵਾਸੀ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਿਤ ਹੋਇਆ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਇੰਜੀਨਿਅਰਸ ਲੇਨ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਇੱਕਮਾਤਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਹਿੰਦੂ ਅਬਾਦੀ ਲਈ ਆਧਿਆਤਮ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਜਿਬਰਾਲਟੇਰਿਅਨ ਹਿੰਦੂ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 1.8 ਫ਼ੀਸਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਵਰਤਮਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੰਧ ਰਾਜ ਤੋਂ ਆਏ ਵਿਆਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਇੱਕ ਧਰਮਾਰਥ ਸੰਗਠਨ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੂਜਨੀਕ ਰਾਮ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਧਰਮਪਤਨੀ ਸੀਤਾ, ਭਰਾ ਲਕਸ਼ਮਨ ਅਤੇ ਪਰਮ ਭਗਤ ਹਨੁਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਮੰਦਰ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵੇਦੀ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲਾਵਾ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾਵਾਂ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਰੋਜਾਨਾ ਸ਼ਾਮ ਦੇ 7:30 ਵਜੇ ਆਰਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਕੀਤੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਤਨਰਾਇਣ ਕਥਾ ਵੀ ਆਜੋਜਿਤ ਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵੱਖਰਾ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਜਮਾਤਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਆਗਮਨ
[ਸੋਧੋ]
ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਉਪਲੱਬਧ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਹਿੰਦੂ ਨੇ ਉਂਨੀਸਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। 1869 ਵਿੱਚ ਸਵੇਜ ਨਹਿਰ ਦਾ ਸ਼ੁਭਾਰੰਭ ਹੋਇਆ ਜਿਸਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਦ ਭਾਰਤੀ ਵਪਾਰੀ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਕਰਣ ਲੱਗੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਆਕੇ ਨਹੀਂ ਬਸੇ। ਇਹੈਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਆਦਾਤਰ ਵਪਾਰੀ ਵਰਤਮਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੰਧ ਰਾਜ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਸਨ।[1]
1967 ਵਿੱਚ ਆਜੋਜਿਤ ਹੋਏ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਸੰਪ੍ਰਭੁਤਾ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਜਿਬਰਾਲਟੇਰਿਅਨ ਲੋਕੋ ਨੇ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਰੂਪ ਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟੈਨ ਦੀ ਸੰਪ੍ਰਭੁਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਹਿਣ ਦਾ ਹੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ। ਜਿਸਦੇ ਪਰਿਣਾਮਸਵਰੂਪ 1969 ਵਿੱਚ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਆਰਡਰ ਪਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਜਿਸਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਨੇ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸੀਮਾ ਸਾਰਾ ਰੂਪ ਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਸਾਰੇ ਕੜੀਆਂ ਤੋੜ ਦਿੱਤੀ।[2] ਪਰਿਣਾਮਸਵਰੂਪ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਬਰੀਟੀਸ਼ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੇਹਿੰਦੁਵਾਂਨੇ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਵਿੱਚ ਪਲਾਇਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1961 ਵਿੱਚ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੀ ਹਿੰਦੂ ਅਬਾਦੀ ਸਿਰਫ 26 ਸੀ ਜੋ 1970 ਵਿੱਚ ਵਧਕੇ 293 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।
ਜਿਆਦਾਤਰ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਸਿੰਧੀ ਮੂਲ ਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਇੱਕੀਕ੍ਰਿਤ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਅਪਨਾਇਆ ਅਤੇ ਧੀਰ-ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਤੈਅਸ਼ੁਦਾ ਵਿਆਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਗਈ।[1] 1 ਮਾਰਚ 2000 ਦੇ ਦਿਨ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਦਾ ਇੰਜੀਨਿਅਰਸ ਲੇਨ ਉੱਤੇ ਉਦਘਾਟਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦਾ ਇੱਕਮਾਤਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ।[3] ਮੰਦਰ ਦਾ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਉਦਘਾਟਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਰਿਚਰਡ ਲੂਸ, ਬੈਰਨ ਲੂਸ, ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ।[4]
ਭਗਵਾਨ ਅਤੇ ਪੂਜਾ
[ਸੋਧੋ]
ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਟਦੇਵ ਰਾਮ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਧਰਮਪਤਨੀ ਸੀਤਾ, ਭਰਾ ਅਤੇ ਪਰਮ ਭਗਤ ਹਨੁਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖੀ ਮੁੱਖ ਵੇਦੀ ਦੇ ਆਲਾਵਾ ਚਾਰ ਛੋਟੀ ਵੇਦੀਆਂ ਵੀ ਹਨ: ਵਿਸ਼ਨੂੰ - ਲਕਸ਼ਮੀ, ਸਿੱਧਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਟਦੇਵ ਝੂਲੇਲਾਲ, ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਗਣੇਸ਼ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵ - ਪਾਰਵਤੀ ਅਤੇ ਰਾਧਾ - ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਦਸ ਗੁਰੁਓ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਰਡੀ ਦੇ ਸਾਂਈ ਬਾਬਾ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਦੇ ਉਗਰ ਰੂਪ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਵੀਪ੍ਰਤੀਮਾਵਾਂ ਹਨ।[5]
ਰੋਜਾਨਾ ਦੀ ਆਰਤੀ ਸ਼ਾਮ 7:30 ਵਜੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਤਿ ਸਾਈ ਬਾਬਾ ਦੇ ਸਤਸੰਗ ਅਤੇ ਮੰਤਰਾਂ ਦਾ ਜਾਪ ਵੀ ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਦੈਨਿਕ ਕਰਿਆ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।[6] ਸਤਨਰਾਇਣ ਕਥਾ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਆਜੋਜਿਤ ਦੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਧਾਰਮਿਕ ਅਨੁਸ਼ਠਾਨ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰ ਦਾ ਪੰਡਤ ਵਿਸ਼ਨੂ ਦੇ ਕ੍ਰਿਪਾਲੁ ਅਵਤਾਰ ਸਤਨਰਾਇਣ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਕਥਾ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ।[7]
ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਲਾਸਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਮੰਦਰ ਹਿੰਦੂ ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਧਾਰਮਿਕ ਜਮਾਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਭਾਵਨਾਮ੍ਰਤ ਸੰਘ ਵੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਗਵਤਗੀਤਾ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਜਮਾਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ। ਬੁੱਧਵਾਰ ਦੇ ਦਿਨ ਵੇਦਾਂਤ ਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜਮਾਤ ਆਜੋਜਿਤ ਹੁੰਦੀ।[8]
ਬਾਹਾਰੀ ਕੜੀਆਂ
[ਸੋਧੋ]- http://gibraltarhindutemple.org/ Archived 2012-11-02 at the Wayback Machine.
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000010-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Cahoon, Ben (2000). "Gibraltar". WorldStatesmen. Retrieved 1੯ ਦਸੰਬਰ 2012.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "Gibraltar Attractions – Historical Places of Worship". gibraltarinformation.com. Archived from the original on 2013-12-25. Retrieved ੧੯ ਦਸੰਬਰ ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ User:Toromedia (23 ਨਵੰਬਰ 2012), Gibraltar Hindu Temple inauguration plaque, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ, retrieved ੧੯ ਦਸੰਬਰ ੨੦੧੨
{{citation}}:|author=has generic name (help); Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "Virtual Tour". Gibraltarhindutemple.org. Archived from the original on 2016-03-04. Retrieved ੧੯ ਦਸੰਬਰ ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Events – Regular Events". Gibraltarhindutemple.org. Archived from the original on 2015-10-03. Retrieved ੧੯ ਦਸੰਬਰ ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000017-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "Events – Regular Study Classes". Gibraltarhindutemple.org. Archived from the original on 2015-10-03. Retrieved ੧੯ ਦਸੰਬਰ ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.