ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕ ( ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ) ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੀਨ, ਤਾਈਵਾਨ, ਜਾਪਾਨ, ਮੰਗੋਲੀਆ, ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[1] ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1.677 ਬਿਲੀਅਨ ਅਤੇ 2020 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 21% ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ[2] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵੱਡੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਡਾਇਸਪੋਰਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੀਨੀ, ਜਾਪਾਨੀ, ਕੋਰੀਅਨ, ਅਤੇ ਮੰਗੋਲੀਆਈ ਡਾਇਸਪੋਰਾ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਰ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਡਾਇਸਪੋਰਾ, ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ 1.677 ਬਿਲੀਅਨ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਸਹੀ ਅੰਕੜਾ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।[3]

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ[lower-alpha 1] ਜੋ ਕਿ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਮੂਲ ਬਣਦੇ ਹਨ ਚੀਨੀ, ਕੋਰੀਅਨ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨੀ ਹਨ।[5] ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈਨੂ, ਬਾਈ, ਮਾਨਚੁਸ, ਮੰਗੋਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੰਗੋਲਿਕ ਲੋਕ, ਨਿਵਖ, ਕਿਆਂਗ, ਰਿਯੂਕਯੂਆਨ, ਤਿੱਬਤੀ ਅਤੇ ਯਾਕੁਟਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[6][7]

ਸੱਭਿਆਚਾਰ

[ਸੋਧੋ]

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿਨੀਟਿਕ,[lower-alpha 2] ਜਾਪੋਨਿਕ ਅਤੇ ਕੋਰੀਅਨ ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ।[8][9][10] ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤੀ-ਬਰਮਨ, ਆਇਨੂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਮੰਗੋਲਿਕ, ਤੁੰਗਸਿਕ, ਤੁਰਕੀ, ਹਮੋਂਗ-ਮੀਅਨ, ਤਾਈ-ਕਦਾਈ, ਆਸਟ੍ਰੋਨੇਸ਼ੀਅਨ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੋਏਸੀਆਟਿਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[11]

ਯੁੱਗਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ 'ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਚੀਨ ਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਸਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਨੋਸਫੀਅਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੰਗੋਲੀਆ ਦੇ ਅਪਵਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।[12] ਚੀਨੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਇਸਦੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਗੁਆਂਢੀਆਂ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਕੋਰੀਆ ਲਈ ਵੀ।[13] ਚੀਨੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਚਤੁਰਾਈ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕਲਾਸਿਕ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਭਿਅਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੀਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕਨਫਿਊਸ਼ੀਅਨ ਨੈਤਿਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਚੀਨੀ ਕੈਲੰਡਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ੈਲੀ, ਖੁਰਾਕ, ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ, ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਸਾਮਰਾਜੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਜੋ ਚੀਨੀ ਕਲਾਸਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਗਿਆਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ। ਨਾਲ ਹੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਕੋਰੀਆ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਲਿਖਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ।[14][15][16][12][17][18][19] ਚੀਨ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੰਸਾਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰੀਕੋ-ਰੋਮਨ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[18] ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਜਪਾਨ ਅਤੇ ਕੋਰੀਆ ਵੱਲ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀਆਂ ਚੀਨੀ -ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਨਫਿਊਸ਼ਿਅਨਵਾਦ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਮਾਨ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲੀਆ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਹੈ ਜੋ ਬਾਕੀ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਜ਼ਾਖ, ਕਿਰਗਿਜ਼ ਅਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।[19][17][20]

ਹਾਨ ਚੀਨੀ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਲਿਪੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ (ਮੰਗੋਲੀਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਇਕਸਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਰਹੀ ਹੈ।[20] ਚੀਨੀ ਅੱਖਰ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣ ਗਏ।[20] ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਰੀਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਜਾਪਾਨੀ ਲਿਖਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੇਜੋਂਗ ਮਹਾਨ ਨੇ ਹੰਗੁਲ ਵਰਣਮਾਲਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕੋਰੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਮੁੱਖ ਆਰਥੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਜੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[21] ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜਾਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਚੀਨੀ ਅੱਖਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੀਰਾਗਾਨਾ, ਕਾਟਾਕਾਨਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੰਗੋਲੀਆ ਵਿੱਚ, ਉੱਥੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਲਿਪੀ ਮੰਗੋਲੀਆਈ ਲਿਪੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿਰਿਲਿਕ ਲਿਪੀ ਹੈ।[19]

ਜੈਨੇਟਿਕਸ

[ਸੋਧੋ]

ਸਿਹਤ

[ਸੋਧੋ]

ਅਲਕੋਹਲ ਫਲੱਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ

[ਸੋਧੋ]

ਅਲਕੋਹਲ ਫਲੱਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਅਨਾਂ ਦੇ 36% ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਫਲੱਸ਼ਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ।[22][23][24] ਲਗਭਗ 80% ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ADH1B*2 ਨਾਮਕ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ਅਲਕੋਹਲ ਡੀਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨੇਜ਼ ਲਈ ਜੀਨ ਕੋਡਿੰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਐਲੀਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਲਕੋਹਲ ਡੀਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨੇਜ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੋਰ ਜੀਨ ਰੂਪਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਲਕੋਹਲ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਐਸੀਟਾਲਡੀਹਾਈਡ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ।[25][26] ਹੈਪਮੈਪ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਫਲੱਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਐਲੀਲ, ALDH2 ਦਾ rs671 (ALDH2*2) ਯੂਰਪੀਅਨ ਅਤੇ ਉਪ-ਸਹਾਰਨ ਅਫਰੀਕਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 30% ਤੋਂ 50% ਚੀਨੀ, ਜਾਪਾਨੀ, ਅਤੇ ਕੋਰੀਆਈ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ALDH2*2 ਐਲੀਲ ਹੈ।[27] ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦੀ ਔਸਤ ਦਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਦੇ ਕਾਰਨ।[25]

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

[ਸੋਧੋ]

ਨੋਟਸ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ There are no universally accepted and precise definitions of the terms "ethnic group" and "nationality". In the context of East Asian ethnography in particular, the terms ethnic group, people, nationality and ethno-linguistic group, are mostly used interchangeably, although preference may vary in usage with respect to the situation specific to the individual countries of East Asia.[4]
  2. ↑ Sinitic refers to Sinophones or Chinese-speaking ethnic groups. It is derived from the Greco-Latin word Sīnai ('the Chinese'), probably from Arabic Ṣīn ('China'), from the Chinese dynastic name Qín. (OED)

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ "Introducing East Asian Peoples" (PDF). International Mission Board. September 10, 2016.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002C-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    "How Asians view each other". The Economist. September 18, 2015.;

    Khoo, Isabelle (May 30, 2017). "The Difference Between East Asians And South Asians Is Pretty Simple". Huffington Post.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002F-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000030-QINU`"'</ref>" does not exist.
  2. ↑ "East Asia Countries Total Population".
  3. ↑ "Large East Asian Diaspora figures" (PDF).
  4. ↑ Pan and Pfeil (2004), "Problems with Terminology", pp. xvii–xx.
  5. ↑ Siska, Veronika; Jones, Eppie Ruth; Jeon, Sungwon; Bhak, Youngjune; Kim, Hak-Min; Cho, Yun Sung; Kim, Hyunho; Lee, Kyusang; Veselovskaya, Elizaveta (2017). "Genome-wide data from two early Neolithic East Asian individuals dating to 7700 years ago". Science Advances. 3 (2) (published February 1, 2017): e1601877. Bibcode:2017SciA....3E1877S. doi:10.1126/sciadv.1601877. PMC 5287702. PMID 28164156.;

    Wang, Yuchen; Lu Dongsheng; Chung Yeun-Jun; Xu Shuhua (2018). "Genetic structure, divergence and admixture of Han Chinese, Japanese and Korean populations". Hereditas. 155. SpringerLink: 19. doi:10.1186/s41065-018-0057-5. PMC 5889524. PMID 29636655.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link);

    Wang, Yuchen; Lu, Dongsheng; Chung, Yeun-Jun; Xu, Shuhua (April 6, 2018). "Genetic structure, divergence and admixture of Han Chinese, Japanese and Korean populations". Hereditas. 155. SpringerLink: 19. doi:10.1186/s41065-018-0057-5. PMC 5889524. PMID 29636655.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link);

    "Introducing East Asian Peoples" (PDF). International Mission Board. September 10, 2016.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000037-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Herreria, Carla (May 17, 2017). "Basically Nobody Knows Who Counts As An Asian Person". The Huffington Post.;

    Lin, Yu-Cheng; Wang, Mao-Jiun J.; Wang, Eric M. (June 23, 2003) [2003]. "The comparisons of anthropometric characteristics among four peoples in East Asia". Department of Industrial Engineering and Engineering Management. Applied Ergonomics. 35 (2). Elsevier Ltd.: 173–8. doi:10.1016/j.apergo.2004.01.004. PMID 15105079.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003A-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003B-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003C-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003D-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003E-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003F-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000040-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000041-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000042-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000043-QINU`"'</ref>" does not exist.;

    Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000044-QINU`"'</ref>" does not exist.
  6. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000045-QINU`"'</ref>" does not exist.
  7. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000046-QINU`"'</ref>" does not exist.
  8. ↑ Shimabukuro, Moriyo. (2007). The Accentual History of the Japanese and Ryukyuan Languages: a Reconstruction, p. 1.
  9. ↑ Miyake, Marc Hideo. (2008). Old Japanese: a Phonetic Reconstruction. p. 66. ਗੂਗਲ ਬੁਕਸ 'ਤੇ
  10. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000047-QINU`"'</ref>" does not exist.
  11. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000048-QINU`"'</ref>" does not exist.
  12. ↑ 12.0 12.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000049-QINU`"'</ref>" does not exist.
  13. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000004A-QINU`"'</ref>" does not exist.
  14. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000004B-QINU`"'</ref>" does not exist.
  15. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000004C-QINU`"'</ref>" does not exist.
  16. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000004D-QINU`"'</ref>" does not exist.
  17. ↑ 17.0 17.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000004E-QINU`"'</ref>" does not exist.
  18. ↑ 18.0 18.1 Edwin O. Reischauer, "The Sinic World in Perspective," Foreign Affairs 52.2 (January 1974): 341—348. JSTOR Archived 2017-01-15 at the Wayback Machine.
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000004F-QINU`"'</ref>" does not exist. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "auto3" defined multiple times with different content
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000050-QINU`"'</ref>" does not exist. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "auto4" defined multiple times with different content
  21. ↑ "How was Hangul invented?". The Economist. 2013-10-08. Archived from the original on 28 March 2018. Retrieved 5 May 2018.
  22. ↑ "Asian flushing: genetic and sociocultural factors of alcoholism among East asians". Gastroenterology Nursing. 37 (5): 327–36. 2014. doi:10.1097/SGA.0000000000000062. PMID 25271825. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  23. ↑ "The alcohol flushing response: an unrecognized risk factor for esophageal cancer from alcohol consumption". PLOS Medicine. 6 (3): e50. March 2009. doi:10.1371/journal.pmed.1000050. PMC 2659709. PMID 19320537. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  24. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000054-QINU`"'</ref>" does not exist.
  25. ↑ 25.0 25.1 "The ADH1B Arg47His polymorphism in east Asian populations and expansion of rice domestication in history". BMC Evolutionary Biology. 10: 15. January 2010. doi:10.1186/1471-2148-10-15. PMC 2823730. PMID 20089146. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  26. ↑ "ALDH2, ADH1B, and ADH1C genotypes in Asians: a literature review". Alcohol Research & Health. 30 (1): 22–7. 2007. PMC 3860439. PMID 17718397. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  27. ↑ "Rs671".
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਪੂਰਬੀ_ਏਸ਼ੀਆਈ_ਲੋਕ&oldid=725394" ਤੋਂ ਲਿਆ