ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਹਾਫ਼ਨੀਅਮ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
{{#if:| }}
ਹਾਫ਼ਨੀਅਮ
72Hf
Zr

Hf

Rf
ਲੂਟੀਸ਼ੀਅਮਹਾਫ਼ਨੀਅਮਟੈਂਟਲਮ
ਦਿੱਖ
steel gray
ਆਮ ਲੱਛਣ
ਨਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨ, ਅੰਕ ਹਾਫ਼ਨੀਅਮ, Hf, 72
ਉਚਾਰਨ /ˈhæfniəm/
HAF-nee-əm
ਧਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਧਾਤ
ਸਮੂਹ, ਪੀਰੀਅਡ, ਬਲਾਕ 46, d
ਮਿਆਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਭਾਰ 178.49
ਬਿਜਲਾਣੂ ਬਣਤਰ [Xe] 4f14 5d2 6s2
2, 8, 18, 32, 10, 2
History
ਭਵਿੱਖ-ਵਾਕ ਦਮਿਤਰੀ ਮੈਂਡਲੀਵ (੧੮੬੯)
ਖੋਜ ਡਰਕ ਕੋਸਟਰ ਅਤੇ ਜਾਰਜ ਡੇ ਹੈਵਸੀ (੧੯੨੨)
First isolation Dirk Coster and George de Hevesy (੧੯੨੨)
ਭੌਤਿਕੀ ਲੱਛਣ
ਅਵਸਥਾ solid
ਘਣਤਾ (near r.t.) 13.31 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿ.ਦ. 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ 12 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
[[ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ|ਉਃ ਦਃ] 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ {{{density gpcm3bp}}} ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ 2506 K, 2233 °C, 4051 °F
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ 4876 K, 4603 °C, 8317 °F
ਇਕਰੂਪਤਾ ਦੀ ਤਪਸ਼ 27.2 kJ·mol−1
Heat of 571 kJ·mol−1
Molar heat capacity 25.73 J·mol−1·K−1
pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 2689 2954 3277 3679 4194 4876
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਲੱਛਣ
ਆਕਸੀਕਰਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ 4, 3, 2 (ਐਂਫ਼ੋਟੈਰਿਕ ਆਕਸਾਈਡ)
ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨੈਗੇਟਿਵਟੀ 1.3 (ਪੋਲਿੰਗ ਸਕੇਲ)
energies 1st: {{{ਪਹਿਲੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਊਰਜਾ}}} kJ·mol−1
2nd: {{{ਦੂਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਰਜਾ}}} kJ·mol−1
3rd: {{{ਤੀਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਊਰਜਾ}}} kJ·mol−1
ਪਰਮਾਣੂ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ 159 pm
ਸਹਿ-ਸੰਯੋਜਕ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ 175±10 pm
ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ
ਬਲੌਰੀ ਬਣਤਰ ਛੇਭੁਜੀ ਬੰਦ ਭਰਾਈ
Magnetic ordering ਸਮਚੁੰਬਕੀ[1]
ਬਿਜਲਈ ਰੁਕਾਵਟ (੨੦ °C) 331 nΩ·m
ਤਾਪ ਚਾਲਕਤਾ 23.0 W·m−੧·K−੧
ਤਾਪ ਫੈਲਾਅ (25 °C) 5.9 µm·m−1·K−1
ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਗਤੀ (ਪਤਲਾ ਡੰਡਾ) (20 °C) 3010 m·s−੧
ਯੰਗ ਗੁਣਾਂਕ 78 GPa
ਕਟਾਅ ਗੁਣਾਂਕ 30 GPa
ਖੇਪ ਗੁਣਾਂਕ 110 GPa
ਪੋਆਸੋਂ ਅਨੁਪਾਤ 0.37
ਮੋਸ ਕਠੋਰਤਾ 5.5
ਵਿਕਰਸ ਕਠੋਰਤਾ 1760 MPa
ਬ੍ਰਿਨਲ ਕਠੋਰਤਾ 1700 MPa
CAS ਇੰਦਰਾਜ ਸੰਖਿਆ 7440-58-6
ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਆਈਸੋਟੋਪ
Main article: ਹਾਫ਼ਨੀਅਮ ਦੇ ਆਇਸੋਟੋਪ
iso NA ਅਰਥ ਆਯੂ ਸਾਲ DM DE (MeV) DP
172Hf syn 1.87 y ε 0.350 172Lu
174Hf 0.162% 2×1015 y α 2.495 170Yb
176Hf 5.206% 176Hf is stable with 104 neutrons
177Hf 18.606% 177Hf is stable with 105 neutrons
178Hf 27.297% 178Hf is stable with 106 neutrons
178m3Hf syn 31 y IT 2.446 178Hf
179Hf 13.629% 179Hf is stable with 107 neutrons
180Hf 35.1% 180Hf is stable with 108 neutrons
182Hf trace 8.9×106 y β 0.373 182Ta
· r

ਹਾਫ਼ਨੀਅਮ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ ਹੈ ਜਿਹਦਾ Hf ਅਤੇ ਪਰਮਾਣੂ ਸੰਖਿਆ ੭੫ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਚਮਕਦਾਰ, ਸਲੇਟੀ ਚਾਂਦੀ ਰੰਗੀ, ਚਹੁਸੰਯੋਜਕੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਧਾਤ ਹੈ ਜੋ ਰਸਾਇਣਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਰਕੋਨੀਅਮ ਵਰਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਿਰਕੋਨੀਅਮ ਦੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹਦੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ੧੮੬੯ ਵਿੱਚ ਦਮਿਤਰੀ ਮੈਂਡਲੀਵ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਨਾਂ Hafnia, "ਕੋਪਨਹੈਗਨ" ਦੀ ਲਾਤੀਨੀ, ਮਗਰੋਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ ਸੀ।

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.