ਸਿੱਖ ਧਰਮਗ੍ਰੰਥ

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਗ੍ਰੰਥ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ (ਪਹਿਲਾ ਗ੍ਰੰਥ) ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗ੍ਰੰਥ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪਾਠ ਹਨ ਜੋ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜਾਂ ਆਦਿ ਸ੍ਰੀ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਗ੍ਰੰਥ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ( ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ) ਨੂੰ ਜੀਵਤ ਗੁਰੂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਪਵਿੱਤਰ ਪਾਠ 1430 ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸ ਗੁਰੂਆਂ) ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੇ ਗਏ ਅਸਲ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਲੇਬਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਸੰਤ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਜੋ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਸਾਹਿਤਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।^[1]

ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ (ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਤੱਤ)

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਗ੍ਰੰਥ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ (ਪਹਿਲਾ ਗ੍ਰੰਥ ) ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ "ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ" ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਸਗੋਂ ਆਪਣਾ ਸਦੀਵੀ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ " ਗੁਰੂ ", ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, ਮਨੁੱਖੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਸਵੇਂ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਗੁਰੂ, ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ 1708 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਜਾਂ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ 1430 ਅੰਗ ਸਾਹਿਬ ਹਨ (ਅੰਗ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਅੰਗ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਕੋਈ ਪੁਸਤਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਸਦੀਵੀ ਗੁਰੂ ਹੈ) 39 ਅਧਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਬਿਲਕੁਲ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸੰਕਲਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੰਕਲਨ ਦਾ ਕੰਮ 1601 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1604 ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਦੁਆਰਾ "ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ" ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਹਰਮੰਦਿਰ ਸਾਹਿਬ (ਰੱਬ ਦੇ ਘਰ) ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਜਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਐਸਜੀਪੀਸੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ 6 ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਿਹੰਗ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ 7 ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਦੀ ਇੱਕ ਬਾਣੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ

ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਅਰਦਾਸ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ - ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਗੁਰੂ। ਇਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ 38 ਪਉੜੀਆਂ (ਪਉੜੀਆਂ) ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਚਨਾ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਲੋਕ ਨਾਲ ਸੰਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 38 ਪਉੜੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਵਿ ਮੀਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।

ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਤੱਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਸਾਰਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਤਨੇਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਾਣੀ ਹੈ। 'ਸੱਚੀ ਭਗਤੀ ਕੀ ਹੈ' ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਸਰੂਪ ਕੀ ਹੈ' ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਵਚਨ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਸ਼ੈਕਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ "ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਧਿਆਨ ਦੇ ਪਾਠ" ਲਈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਭਗਤੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਸਤੂ ਵਜੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਜਾਪ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਾਜਨਾ ਸਮਾਰੋਹ ਅਤੇ ਸਸਕਾਰ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਚ ਵੀ ਉਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਵਾਰ

ਵਾਰਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀਆਂ 40 ਵਾਰਾਂ (ਅਧਿਆਇਆਂ) ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਨਾਮ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਦੁਆਰਾ "ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕੁੰਜੀ" ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।^[2]

ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ

ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ:

ਪੰਜਾਬੀ - ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਭਗਤ (ਸੰਤ) ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਅਤੇ ਹੋਰ
ਸਿੰਧੀ - ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ - ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਅਤੇ ਹੋਰ
ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ - ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ
ਪੱਛਮੀ ਹਿੰਦੀ - ਭਗਤ ਕਬੀਰ
ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੀ - ਦਰਬਾਰੀ ਕਵੀ
ਪੂਰਬੀ ਅਪਭ੍ਰੰਸ਼ - ਭਗਤ ਜੈਦੇਵ
ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਅਰਬੀ - ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਿੰਧੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਨੁਵਾਦ 1959 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੇ ਜੇਠਾਨੰਦ ਬੀ. ਲਾਲਵਾਨੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਨਿੱਜੀ ਬੱਚਤ ਵਰਤੀ ਅਤੇ 500 ਕਾਪੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ। ਲਾਲਵਾਨੀ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1963 ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਛਾਪਣ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਲਿਆ।

ਉਹ ਗਿਆਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ; ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਸਬੰਧ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਸੈਕੰਡਰੀ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਅਤੇ ਮੱਧ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿਖਿਆਰਥੀ ਦੇ ਪੱਖਪਾਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਿਖਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਬੀਰ ਰਸ (ਯੁੱਧ ਦਾ ਸਾਰ)

ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ

ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ - ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[3] ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ-ਜੋਤਿ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਸੰਕਲਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਗੁਰੂ ਦੀ ਵਿਧਵਾ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਇੱਕ ਗ੍ਰੰਥ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। . ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਦਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿਕ ਅਤੇ ਸੰਕਲਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੋਣ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ, ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਗਈ ਚਿੱਠੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਪੱਤਰ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਵਰਗੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ ਅਤੇ ਇਹ ਚਿੱਠੀ ਸਿਰਫ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ।^[4] ਇਹ 1711 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ 1428 ਪੰਨੇ ਅਤੇ 16 ਅਧਿਆਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਿਹੰਗ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ 70 ਅਧਿਆਏ ਹਨ।

ਜਾਪ ( ਧਿਆਨ )
ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ (ਗੁਰੂ ਦੀ ਆਤਮਕਥਾ)
ਅਕਾਲ ਉਸਤਤਿ (ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਾਲਾਹ)
ਚੰਡੀ ਚਰਿਤਰ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ (ਦੇਵੀ ਚੰਡੀ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ)
ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ (ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਗਾਥਾ)
ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੋਧ (ਗਿਆਨ ਦੀ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ)
ਚਉਬੀਸ ਅਵਤਾਰ ( ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ 24 ਅਵਤਾਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦੁਆਰਾ ਹੁਕਮ)
ਬ੍ਰਹਮ ਅਵਤਾਰ ( ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਅਵਤਾਰ)
ਰੁਦਰ ਅਵਤਾਰ ( ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਅਵਤਾਰ)
ਸ਼ਬਦ ਹਜ਼ਾਰੇ (ਦਸ ਸ਼ਬਦ)
ਸਵੈਯੇ (33 ਪਉੜੀਆਂ)
ਖਾਲਸਾ ਮਹਿਮਾ (ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਮਹਿਮਾ)
ਸ਼ਸਤਰ ਨਾਮ ਮਾਲਾ (ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ)
ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤਰ (ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿਨਸੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ)
ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ|ਜ਼ਫਰਨਾਮਾਹ (ਜਿੱਤ ਦਾ ਪੱਤਰ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਚਿੱਠੀ)
ਹਿਕਾਯਤਾਂ (ਕਹਾਣੀਆਂ)

ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਮੁੱਖ ਬਾਣੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਮਰਪਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ:

ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ

ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ (ਪੰਜਾਬੀ: ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ, ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ ) ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੰਗਲਾਚਰਨ ਪੁਰਾਣ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ "ਸਭ-ਸਟੀਲ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦਾ ਗ੍ਰੰਥ ਜਾਂ ਗ੍ਰੰਥ" । ਖਾਲਸਾ ਮਹਿਮਾ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਪੰਥ ਅਤੇ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਰਜ ਹੈ। ਖਾਲਸਾ ਮਹਿਮਾ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਬਾਣੀ ਹੈ।^[5]

ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ

ਖਾਦੀ ਬੋਲੀ
ਕੋਂਕਣੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ
ਪੰਜਾਬੀ
ਫਾਰਸੀ
ਹੈਦਰਾਬਾਦੀ
ਬ੍ਰਿਜ
ਅਵਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਪੰਜਾਬੀ
ਉਰਦੂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਫਾਰਸੀ
ਅਰਬੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਸੰਭਾਲ

ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਦੀ ਆੜ ਹੇਠ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਗੁਪਤ 'ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ' ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਿੱਖ ਧਰਮ-ਗ੍ਰੰਥ ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਢੰਗ ਨਾਲ "ਸਸਕਾਰ" (ਨਾਸ਼ ਲਈ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ)^[6]^[7] ਕੀਤਾ ਗਿਆ।^[8]^[9] ਇਸ ਅਭਿਆਸ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਖੋਜ, ਪੁਰਾਲੇਖ, ਮੁਰੰਮਤ ਜਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੇ ਅਯੋਗ ਹਨ।

ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲੀਕਰਨ

ਪੰਜਾਬ ਡਿਜੀਟਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੇ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ 2003 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲੀਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਡਿਜੀਟਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆਨਲਾਈਨ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

ਹਵਾਲੇ

↑ Deol, Harnik (2012). Religion and Nationalism in India:The Case of Punjab, 1960 -1990 (PDF). p. 48. Remarkably, neither is the Qur'an written in Urdu language, nor are the Hindu scriptures written in Hindi, whereas the compositions in the Sikh holy scripture, Adi Granth, are a melange of various dialects, often coalesced under the generic title of Sant Bhasha.
↑ The encyclopaedia of Sikhism. Vol. 4. Harbans Singh. Patiala: Punjabi University. 1992–1998. pp. 411–412. ISBN 0-8364-2883-8. OCLC 29703420.{{cite book}}: CS1 maint: date format (link) CS1 maint: others (link)
↑ The encyclopaedia of Sikhism. Vol. 1. Harbans Singh. Patiala: Punjabi University. 1992–1998. pp. 514–532. ISBN 0-8364-2883-8. OCLC 29703420.{{cite book}}: CS1 maint: date format (link) CS1 maint: others (link)
↑ Rinehart, Robin (2011). Debating the Dasam Granth. Oxford University Press. p. 39. ISBN 978-0-19-984247-6. OCLC 710992237.
↑ The encyclopaedia of Sikhism. Vol. 4. Harbans Singh. Patiala: Punjabi University. 1992–1998. pp. 57–58. ISBN 0-8364-2883-8. OCLC 29703420.{{cite book}}: CS1 maint: date format (link) CS1 maint: others (link)
↑ Mann, Gurinder Singh (2001). "8 The Guru Granth Sahib". The Making of Sikh Scripture. Oxford Academic. pp. 121–136. ...all old manuscripts were sent to Goindval for "cremation" in the late 1980s
↑ Sikh art from the Kapany Collection. P. M. Taylor, Sonia Dhami, Sikh Foundation, National Museum of Natural History. Asian Cultural History Program (First Indian ed.). New Delhi, India. 2021. pp. 296–302. ISBN 978-81-949691-2-9. OCLC 1258082801.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) CS1 maint: others (link)
↑ Dogra, Chander Suta (2013-05-27). "Endangered texts". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2023-01-08.
↑ Saxena, Shivani (23 November 2014). "For 25 years, a gurdwara near Dehradun has been cremating old copies of sacred texts | Dehradun News - Times of India". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2023-01-08.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

www.sikhs.org
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੀਰਤਨ
ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ: ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ: ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪੁਸਤਕ Archived 2015-12-12 at the Wayback Machine.
ਪੰਜਾਬ ਡਿਜੀਟਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ
ਗੁਰਬਾਣੀ
ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਰਿਪੋਰਟ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ
ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ
ਗੁਰਦੁਆਰੇ। Archived 2016-03-09 at the Wayback Machine. ਨੈੱਟ Archived 2016-03-09 at the Wayback Machine. ਔਨਲਾਈਨ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਹਿੰਦੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਨਾਲ।
www.hrusa.org
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ: ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਖੋਜ - ਸਿੱਖ ਧਰਮ Archived 2023-02-13 at the Wayback Machine.

[1] Deol, Harnik (2012). Religion and Nationalism in India:The Case of Punjab, 1960 -1990 (PDF). p. 48. Remarkably, neither is the Qur'an written in Urdu language, nor are the Hindu scriptures written in Hindi, whereas the compositions in the Sikh holy scripture, Adi Granth, are a melange of various dialects, often coalesced under the generic title of Sant Bhasha.

[2] The encyclopaedia of Sikhism. Vol. 4. Harbans Singh. Patiala: Punjabi University. 1992–1998. pp. 411–412. ISBN 0-8364-2883-8. OCLC 29703420.{{cite book}}: CS1 maint: date format (link) CS1 maint: others (link)

[3] The encyclopaedia of Sikhism. Vol. 1. Harbans Singh. Patiala: Punjabi University. 1992–1998. pp. 514–532. ISBN 0-8364-2883-8. OCLC 29703420.{{cite book}}: CS1 maint: date format (link) CS1 maint: others (link)

[4] Rinehart, Robin (2011). Debating the Dasam Granth. Oxford University Press. p. 39. ISBN 978-0-19-984247-6. OCLC 710992237.

[5] The encyclopaedia of Sikhism. Vol. 4. Harbans Singh. Patiala: Punjabi University. 1992–1998. pp. 57–58. ISBN 0-8364-2883-8. OCLC 29703420.{{cite book}}: CS1 maint: date format (link) CS1 maint: others (link)

[6] Mann, Gurinder Singh (2001). "8 The Guru Granth Sahib". The Making of Sikh Scripture. Oxford Academic. pp. 121–136. ...all old manuscripts were sent to Goindval for "cremation" in the late 1980s

[7] Sikh art from the Kapany Collection. P. M. Taylor, Sonia Dhami, Sikh Foundation, National Museum of Natural History. Asian Cultural History Program (First Indian ed.). New Delhi, India. 2021. pp. 296–302. ISBN 978-81-949691-2-9. OCLC 1258082801.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) CS1 maint: others (link)

[8] Dogra, Chander Suta (2013-05-27). "Endangered texts". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2023-01-08.

[9] Saxena, Shivani (23 November 2014). "For 25 years, a gurdwara near Dehradun has been cremating old copies of sacred texts | Dehradun News - Times of India". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2023-01-08.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]