ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ, ਤੰਬੜੀ ਸੁਰਲਾ

	This box: view; talk; edit;
	॥ सनातन धर्म ॥ ; ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ; 'ਤੇ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ
	ਇਤਿਹਾਸ · ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ
	ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ · ਆਗਮ
ਯਕੀਨ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ
	ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ · ਮੁਕਤੀ
	ਕਰਮ · ਪੂਜਾ · ਮਾਇਆ
	ਦਰਸ਼ਨ · ਧਰਮ
	ਵੇਦਾਂਤ ·ਯੋਗ
	ਸ਼ਾਕਾਹਾਰ · ਆਯੁਰਵੇਦ
	ਯੱਗ · ਸੰਸਕਾਰ
	ਭਗਤੀ {{ਹਿੰਦੂ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ}}
ਗ੍ਰੰਥ
	ਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ · ਵੇਦਾਂਗ
	ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗ੍ਰੰਥ · ਜੰਗਲੀ
	ਉਪਨਿਸ਼ਦ · ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ
	ਰਾਮਾਇਣ · ਮਹਾਂਭਾਰਤ
	ਨਿਯਮ · ਪੁਰਾਣ
	ਸ਼ਿਕਸ਼ਾਪਤਰੀ · ਵਚਨਾਮ੍ਰਤ
ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ
	ਦੈਵੀ ਧਰਮ ·
	ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ
	ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸੰਤ · ਮੰਦਿਰ ਦੇਵਸਥਾਨ
	ਯੱਗ · ਮੰਤਰ
	ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ · ਤਿਓਹਾਰ
	ਵਿਗ੍ਰਹ
	ਫਾਟਕ:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ;
	ਹਿੰਦੂ ਤੱਕੜੀ ਢਾਂਚਾ;

ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ, ਤੰਬੜੀ ਸੁਰਲਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਦੰਬ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਸ਼ੈਵ ਮੰਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਪੂਜਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਇੱਕ ASI ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਾਰਕ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]

ਇਹ ਮੰਦਰ ਬੇਸਾਲਟ ਤੋਂ ਕਦੰਬ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਦੱਖਣ ਦੇ ਪਠਾਰ ਤੋਂ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਪਾਰ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉੱਕਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧ ਬੇਸਾਲਟ ਪੱਥਰ ਵਿੱਚ ਕਦੰਬਾ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਨਮੂਨਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ ਦੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਜੰਗਲ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਫਾਈ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੰਦਰ ਅਛੂਤ ਬਚਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸਾਈਟ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹੈ।

ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ[ਸੋਧੋ]

ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਆਇਹੋਲ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਦਰਲੇ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਚੌਂਕੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਲਿੰਗ (ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ) ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਿੰਗ ਕੋਬਰਾ ਮੱਧਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਾਲੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਗਰਭਗ੍ਰਹਿ, ਅੰਤਰਾਲ ਅਤੇ ਬੇਸਾਲਟ ਦਾ ਬਣਿਆ ਇੱਕ ਥੰਮ ਵਾਲਾ ਨੰਦੀ ਮੰਡਪ ਹੈ। ਚਾਰ ਥੰਮ੍ਹ, ਹਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਜੰਜ਼ੀਰਾਂ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸਜਾਏ ਹੋਏ, ਬਾਰੀਕ ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਐਸ਼ਟੋਕਨ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਈ ਪੱਥਰ ਦੀ ਛੱਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।^[1]^[2]

ਹੁਨਰਮੰਦ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਪਾਸਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਦੀ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ, ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਮੂਲ-ਰਾਹਤ ਚਿੱਤਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਾਸਿਆਂ 'ਤੇ ਪੈਨਲਾਂ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸਧਾਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਮੰਡਪ (ਖੰਭਿਆਂ ਵਾਲਾ ਹਾਲ) ਸਾਦੇ ਸਲੇਟੀ ਢਲਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਲੈਬਾਂ ਦੀ ਛੱਤ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦਾ ਮੂੰਹ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇਵਤੇ 'ਤੇ ਚਮਕਣ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਮੰਡਪ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਦਰਲਾ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਇੱਕ ਤਿੰਨ-ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਬੁਰਜ ਦੁਆਰਾ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸਿਖਰ ਅਧੂਰਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੂਰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਮੰਡਪ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਰ ਰਹਿਤ ਨੰਦੀ (ਬਲਦ, ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਵਾਹਨ) ਹੈ, ਜੋ ਚਾਰ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਕਾਲਮਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਦੰਬ ਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ, ਇੱਕ ਹਾਥੀ ਜੋ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਲਤਾੜਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਕਾਲਮ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਾਗਾਡੋ ਨਦੀ, (ਪਿੰਡ ਕੇਰੀ, ਸੱਤਰੀ ਰਾਹੀਂ) ਨੇੜੇ ਵਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਦੀ ਉਡਾਣ ਦੁਆਰਾ ਰਸਮੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਲਈ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਧੂਮਧਾਮ ਅਤੇ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਬਸਤੀਆਂ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਦੂਰ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਔਸਤ ਗੋਆ ਦੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਮੰਦਰ ਛੋਟਾ ਹੈ।

ਟਿਕਾਣਾ[ਸੋਧੋ]

ਮੰਦਿਰ ਵਿਖੇ ਹੈ15°26′20″N 74°15′8″E / 15.43889°N 74.25222°E / 15.43889; 74.25222 13 kilometres (8.1 mi) ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਤੰਬਡੀ ਸੁਰਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੋਲਕੋਰਨਮ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ, ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਸੈੰਕਚੂਰੀ ਅਤੇ ਮੋਲੇਮ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ। ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਮੋਲੇਮ ਹੈ।

ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਲਗਭਗ 65 kilometres (40 mi) ਰਾਜਧਾਨੀ ਪਣਜੀ ਤੋਂ। ਇਹ ਉੱਤਰ ਤੋਂ 22 kilometres (14 mi) ਛੋਟੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੈ ਸੱਤਰੀ ਤਾਲੁਕਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਸਬੇ ਵਾਲਪੋਈ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਅਨਮੋਦ ਘਾਟ ਦੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਹੈ, ਜੋ ਗੋਆ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।