ਸਤਿਗੁਰੂ
ਸਤਿਗੁਰੂ ਦਾ ਅਰਥ ਸੰਤ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ 'ਸੱਚਾ ਗੁਰੂ' ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਉਸਤਾਦ, ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਆਦਿ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀਆਂ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਇੱਕ ਉਪਾਧੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਗਿਆਨਵਾਨ ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਂ ਸੰਤ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਅਰੰਭ ਕੀਤੇ ਸ਼ਿਸ਼ਿਆ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਬੋਧ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਇੱਕ ਭਗਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਸੱਚੀ ਭਗਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਪਰਮ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ
[ਸੋਧੋ]ਸਿਵਯਾ ਸੁਬਰਾਮੁਨਿਆਸਵਾਮੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀਨ, ਇੱਕ ਅਣਵਿਆਹਿਆ ਤਿਆਗੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਖਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਕਾਰਾਮ, ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸਤਿਗੁਰੂ, ਦਾ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਕਮਾਲ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਭਗਤ ਸੀ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਉਸਦੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸਨ।
15ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਅਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ “ਸਤਿਪੁਰੁਸ਼ ਕੋ ਜਾਣਸੀ, ਤਿਸਕਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਾਮੁ” ਭਾਵ ਜਿਸ ਨੇ ਸੱਚਖੰਡ(ਸਤਲੋਕ) ਦੇ ਪਰਮ ਪ੍ਰਭੂ (ਸਤਪੁਰੁਸ਼) ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਉਹ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹੈ।
ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, " ਦੇਵੀ ਦੇਵਲ ਜਗਤ ਵਿੱਚ, ਕੋਟਿਕ ਪੂਜੇ ਕੋਇ। ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕੀਜੈ, ਸਭ ਕੀ ਪੂਜਾ ਹੋਈ",ਭਾਵ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਦੀ ਪੂਜਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਭੌਤਿਕ ਰੂਪ (ਸਤਿ ਪੁਰਸ਼) ਹੈ।
