ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਕਪਾਹ

ਜੋੜ ਸੋਧੋ
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
(ਨਰਮਾ/ਕਪਾਹ (ਫ਼ਸਲ) ਤੋਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ)
ਹੋਰ ਵਰਤੋਂਆਂ ਲਈ, ਦੇਖੋ ਕਪਾਹ (ਗੁੰਝਲ-ਖੋਲ੍ਹ)।
ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਵਾਢੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।

ਕਪਾਹ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Cotton) ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਨਰਮ ਅਤੇ ਫੁਲਣ ਵਾਲਾ ਸਟੇਪਲ ਫਾਈਬਰ (ਰੂੰ) ਵਾਲਾ ਫੁੱਲਦਾਰ ਪੌਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਾਲਵੇਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਗੋਸੀਪੀਅਮ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Gossypium) ਜੀਨਸ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨਾਲ ਤਾਅਲੁੱਕ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਕਪਾਹ ਦਾ ਰੂੰ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬੋਲ (ਗੇਂਦ) ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ। ਫਾਈਬਰ ਲਗਭਗ ਸ਼ੁੱਧ ਸੈਲੂਲੋਜ਼ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੋਮ, ਚਰਬੀ, ਪੈਕਟਿਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਮੂਲੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਗੇਂਦਾਂ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕਪਾਹ ਦਾ ਰੇਸ਼ਾ (ਰੂੰ), ਕਪਾਹ ਦੇ ਪੌਦੇ ਤੋਂ ਪਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ "ਚਿੱਟਾ ਸੋਨਾ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੱਟੀਆਂ ਫੁੱਟੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਇਰਦ ਗਿਰਦ ਡੋਡਿਆਂ ਦੇ ਖਿੜਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 7000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕਪਾਹ ਸਿੰਧੁ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਉੱਗੀ ਸੀ।

ਇਹ ਪੌਦਾ ਅਮਰੀਕਾ, ਅਫ਼ਰੀਕਾ, ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਉਪਖੰਡੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਝਾੜੀ ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ।[1] ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਲਤੂ ਫਸਲ ਸੀ।[2]

ਫਾਈਬਰ (ਰੇਸ਼ੇ) ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਧਾਗੇ ਵਿੱਚ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਰਮ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਯੋਗ, ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਕੱਪੜਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫੈਬਰਿਕ ਲਈ ਕਪਾਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਪੰਜਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ. ਦੇ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ 4200 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੱਕ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਕਪਾਹ ਜਿੰਨ ਦੀ ਕਾਢ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਵਿਆਪਕ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਇਹ ਅੱਜ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਕੁਦਰਤੀ ਫਾਈਬਰ ਵਾਲਾ ਕੱਪੜਾ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ਵ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਭਗ 25 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਜਾਂ 110 ਮਿਲੀਅਨ ਗੰਢ ਸਾਲਾਨਾ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ 2.5% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਿਰਯਾਤਕ ਰਿਹਾ ਹੈ।[3]

ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਵਾਢੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।

ਕਿਸਮਾਂ

[ਸੋਧੋ]

ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ, ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਵਿੱਚ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ:

  • ਗੌਸੀਪੀਅਮ ਹਿਰਸੁਟਮ - ਉੱਚੀ ਸਤਹ ਦੀ ਕਪਾਹ, ਮੱਧ ਅਮਰੀਕਾ, ਮੈਕਸੀਕੋ, ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਫਲੋਰੀਡਾ (ਵਿਸ਼ਵ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ 90% ਹਿੱਸਾ)
  • ਗੌਸੀਪਿਅਮ ਬਾਰਬਾਡੈਂਸ - ਵਾਧੂ-ਲੰਬੇ ਸਟੈਪਲ ਕਪਾਹ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਹੈ (ਵਿਸ਼ਵ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ 8% ਹਿੱਸਾ)
  • ਗੌਸੀਪੀਅਮ ਆਰਬੋਰੀਅਮ - ਰੁੱਖ ਕਪਾਹ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ (2% ਤੋਂ ਘੱਟ)
  • ਗੌਸੀਪੀਅਮ ਹਰਬੇਸ਼ੀਅਮ - ਲੇਵੈਂਟ ਕਪਾਹ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਅਰਬ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ (2% ਤੋਂ ਘੱਟ) ਦਾ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ

ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[4] ਦੋ ਨਵੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ, ਪਰ 1900 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵ ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਪਾਹ ਦੇ ਰੇਸ਼ੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੱਟੇ, ਭੂਰੇ, ਗੁਲਾਬੀ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਚਿੱਟੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਪਾਹ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੇ ਰੰਗਦਾਰ ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਉਗਾਉਣ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਹੈ।

ਕਾਸ਼ਤ

[ਸੋਧੋ]
ਸਿੰਗਾਲੰਦਪੁਰਮ, ਰਸੀਪੁਰਮ, ਭਾਰਤ ਵਿਖੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਖੇਤ (2017)
ਕਪਾਹ ਦੇ ਖੇਤ
ਕਪਾਹ ਦਾ ਪੌਦਾ
ਇੱਕ ਕਪਾਹ ਦਾ ਖੇਤ (ਚੁਗਾਈ ਵੇਲੇ)
ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਗੋਲ ਕਪਾਹ ਮਾਡਿਊਲ (2014)

ਕਪਾਹ ਦੀ ਸਫਲ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਠੰਡ-ਮੁਕਤ ਅਵਧੀ, ਕਾਫ਼ੀ ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਰਮਿਆਨੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 50 ਤੋਂ 100 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ (19 ਤੋਂ 39 ਇੰਚ) ਤੱਕ।[5] ਮਿੱਟੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਭਾਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਸਥਿਤੀਆਂ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਗੋਲਿਸਫਾਇਰ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮੀ ਸੁੱਕੇ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਉਪਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅੱਜ ਉਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਘੱਟ ਵਰਖਾ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਿੰਚਾਈ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਦਿੱਤੇ ਸਾਲ ਲਈ ਫਸਲ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਿਛਲੀ ਪਤਝੜ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਪਾਹ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਦੀਵੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਲਾਨਾ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[6] ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਮਈ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਕਪਾਹ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਲੂਣ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਨੂੰ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁੱਕੇ ਅਤੇ ਅਰਧ ਖੇਤਰ ਲਈ ਇੱਕ ਆਕਰਸ਼ਕ ਫਸਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤ ਸਖ਼ਤ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਭਾਵੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।[7][8][9][10][11] ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਗਲਤ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਰੂਥਲੀਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕਪਾਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਰਯਾਤ ਹੈ। ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਕਪਾਹ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਖਾਰਾਪਣ ਵਿਆਪਕ ਹੈ।[10][11]

ਜੈਨੇਟਿਕ ਸੋਧ

[ਸੋਧੋ]

ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ 'ਤੇ ਭਾਰੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਜੈਨੇਟਿਕਲੀ ਮੋਡੀਫਾਈਡ (GM) ਕਪਾਹ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਬੈਸੀਲਸ ਥੁਰਿੰਗੀਏਨਸਿਸ (ਬੀਟੀ) ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਰਸਾਇਣ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਤਿਤਲੀਆਂ, ਬੀਟਲਾਂ ਅਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਲਾਰਵੇ, ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੈ।[12][13][14] ਬੀਟੀ ਟੌਕਸਿਨ ਲਈ ਜੀਨ ਕੋਡਿੰਗ ਕਪਾਹ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਪਾਹ, ਜਿਸਨੂੰ ਬੀ.ਟੀ. ਕਪਾਹ ਜਾਂ ਬੀ. ਟੀ. ਨਰਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਪਾਰਕ ਕਪਾਹ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਕੀੜੇ ਲੇਪੀਡੋਪਟੇਰਨ ਲਾਰਵੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਟਰਾਂਸਜੇਨਿਕ ਕਪਾਹ ਵਿੱਚ ਬੀਟੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੇਪੀਡੋਪਟੇਰਨ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਵਿਆਪਕ-ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੇ ਪਾਈਰੇਥਰੋਇਡ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ)। ਇਹ ਖੇਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਕੀਟ ਸ਼ਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਗੈਰ-ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਕੀਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੀਟੀ ਨਰਮਾ/ਕਪਾਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਬੱਗ, ਬਦਬੂਦਾਰ ਬੱਗ, ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਐਫੀਡਜ਼ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬੇਅਸਰ ਹੈ; ਹਾਲਾਤਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਜੇ ਵੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। 2012 ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਨੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਅੱਧਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਲੇਡੀਬਰਡਜ਼, ਲੇਸਵਿੰਗਜ਼ ਅਤੇ ਮੱਕੜੀਆਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਦੁੱਗਣਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[15][16] ਐਗਰੀ-ਬਾਇਓਟੈਕ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਰਵਿਸ (ISAAA) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ, 2011 ਵਿੱਚ 25 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੀ.ਐਮ. ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[17] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜੇ ਗਏ ਕੁੱਲ ਰਕਬੇ ਦਾ 69% ਸੀ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੀ.ਐਮ. ਕਪਾਹ/ਨਰਮੇ ਦਾ ਰਕਬਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਿਆ, ਜੋ 2002 ਵਿੱਚ 50,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2011 ਵਿੱਚ 10.6 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੋ ਗਿਆ। 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦਾ ਕੁੱਲ ਰਕਬਾ 12.1 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਜੀ.ਐਮ. ਨਰਮਾ/ਕਪਾਹ, ਕੁੱਲ ਕਪਾਹ ਦੇ 88% ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਜੀ.ਐਮ. ਕਪਾਹ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ।[17] 2012 ਵਿੱਚ ਜਰਨਲ ਪੀਐਨਏਐਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਨੇ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਝਾੜ, ਮੁਨਾਫੇ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।[18] ਯੂਐਸ ਜੀ.ਐਮ. ਕਪਾਹ ਦੀ ਫਸਲ 2011 ਵਿੱਚ 4.0 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੀ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਸੀ, ਚੀਨੀ ਜੀਐਮ ਕਪਾਹ ਦੀ ਫਸਲ 3.9 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਨਾਲ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 2011 ਵਿੱਚ 2.6 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦਾ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜੀ.ਐਮ. ਕਪਾਹ ਫਸਲ ਖੇਤਰ ਸੀ।[17] ਜੀ.ਐਮ. ਕਪਾਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਫਲ ਸਾਬਤ ਹੋਈ- ਉਪਜ ਗੈਰ-ਟਰਾਂਸਜੇਨਿਕ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਫਸਲ ਨੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ (85% ਕਮੀ)।[19] GM ਕਪਾਹ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ GM ਕਪਾਹ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ 2009 ਵਿੱਚ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਕਪਾਹ ਦੀ ਫਸਲ ਦਾ 95% GM ਨਹੀਂ ਸੀ,[20] ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ GM ਕਪਾਹ ਫਸਲ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ। 2011 ਵਿੱਚ ਹੋਰ GM ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼ ਅਰਜਨਟੀਨਾ, ਮਿਆਂਮਾਰ, ਬੁਰਕੀਨਾ ਫਾਸੋ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਮੈਕਸੀਕੋ, ਕੋਲੰਬੀਆ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੋਸਟਾ ਰੀਕਾ ਸਨ।

ਮੌਨਸੈਂਟੋ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜੀ ਗਈ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ-ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕ ਗਲਾਈਫ਼ੋਸੇਟ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਲਈ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਜੈਨੇਟਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਕੁਝ ਬੀਜ ਵੀ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜੀ.ਐਮ. ਨਰਮਾ/ਕਪਾਹ ਵੇਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। 1996 ਤੋਂ 2011 ਤੱਕ ਉਗਾਈ ਗਈ ਜੀ.ਐਮ. ਨਰਮਾ/ਕਪਾਹ ਦਾ ਲਗਭਗ 62% ਕੀੜੇ ਰੋਧਕ, 24% ਸਟੈਕਡ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ 14% ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕ ਰੋਧਕ ਸੀ।

ਕਪਾਹ ਵਿੱਚ ਗੌਸੀਪੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਅਖਾਣਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਜੀਨ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਹਿਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਭੋਜਨ ਫਸਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।[21] 17 ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਨੂੰ, USDA ਨੇ GE ਲੋ-ਗੌਸੀਪੋਲ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਮੁਕਤ ਕੀਤਾ।[22][23]

ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਅਤੇ ਨਦੀਨ

[ਸੋਧੋ]
ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਪਾਹ ਦੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਗੁੱਡਦੇ ਹੋਏ। (ਗ੍ਰੀਨ ਕਾਉਂਟੀ, ਜਾਰਜੀਆ, ਯੂਐਸ, 1941)
ਕਪਾਹ ਹਰਲੇਕੁਇਨ ਬੱਗ (ਮਾਦਾ ਅਤੇ ਨਿੰਫ )

ਨਰਮੇ/ਕਪਾਹ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਸਾਇਣਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਾਦਾਂ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਜੈਵਿਕ ਮਾਡਲ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਜੈਵਿਕ ਉਤਪਾਦ ਟ੍ਰਾਂਸਜੇਨਿਕ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਜੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੌਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਲਈ ਕੋਡ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੀੜਿਆਂ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੋਲਵਰਮ (ਸੁੰਡੀ) ਲਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਲਈ, ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਨੇ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕਮੀ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕਪਾਹ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕੀੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲਵਰਮ (ਸੁੰਡੀ) ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ (Pectinophora gossypiella) ਅਤੇ ਤੰਬਾਕੂ ਸੁੰਡੀ (Tabacoo Caterpillar) ਆਦਿ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਸ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ (Whitefly), ਕਪਾਹ ਦੇ ਧੱਬੇ (Cotton stainers), ਚਿੱਲੀ ਥ੍ਰਿਪਸ, ਸਕਰਟੋਥਰਿਪਸ ਡੋਰਸਾਲਿਸ; ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜ ਦਾ ਬੱਗ, ਆਕਸੀਕਾਰਨਸ ਹਾਈਲਿਨੀਪੇਨਿਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਡਿਫੋਲੀਏਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਲ ਆਰਮੀ ਕੀੜਾ, ਸਪੋਡੋਪਟੇਰਾ ਫਰੂਗੀਪਰਡਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਵਾਢੀ/ਚੁਗਾਈ

[ਸੋਧੋ]
ਟੈਕਸਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਡੀਊਲ ਬਿਲਡਰ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ੇ ਕਟਾਈ ਵਾਲੇ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨਾ; ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਮੋਡੀਊਲ ਬੈਕਗਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਹੱਥੀਂ ਚੁਗਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, 2005

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ, ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਪਾਹ ਦੀ ਕਟਾਈ ਮਸ਼ੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਕਾਟਨ ਪਿੱਕਰ ਦੁਆਰਾ, ਇੱਕ ਮਸ਼ੀਨ ਜੋ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਏ ਬਿਨਾਂ ਕਪਾਹ ਤੋਂ ਰੂੰ ਨੂੰ ਹਟਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਕਪਾਹ ਸਟਰਿੱਪਰ ਦੁਆਰਾ, ਜੋ ਪੌਦੇ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਤਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਪਾਹ ਦੇ ਸਟ੍ਰਿਪਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਪਾਹ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਵਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਡਿਫੋਲੀਏਟ ਜਾਂ ਫ੍ਰੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕੁਦਰਤੀ ਡੀਫੋਲੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਕਪਾਹ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਦੀਵੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਤਝੜ ਜਾਂ ਠੰਢ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਪੌਦਾ ਵਧਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ।

ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਵਿੱਚ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਹੱਥੀਂ ਚੁੱਗਿਆ ਜਾਣਾ ਜਾਰੀ ਹੈ।[24] ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 20% ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਪਾਹ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।[25]

ਕਪਾਹ (ਉਤਪਾਦ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ

[ਸੋਧੋ]
ਕਾਮੇ ਗੰਦਗੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕਪਾਹ ਦੀ ਛਾਂਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਫਾਈਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਮਾਸਕ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ।

ਕਪਾਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਤਪਾਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਖਣ ਵਾਲੇ ਨਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੌਲੀਏ ਅਤੇ ਚੋਲੇ ਲਈ ਟੈਰੀਕਲੋਥ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਨੀਲੀ ਜੀਨਸ ਲਈ ਡੈਨੀਮ; ਕੈਮਬ੍ਰਿਕ, ਬਲੂ ਵਰਕ ਸ਼ਰਟ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ " ਬਲੂ-ਕਾਲਰ " ਸ਼ਬਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ); ਅਤੇ ਕੋਰਡਰੋਏ, ਸੀਰਸਕਰ, ਅਤੇ ਕਾਟਨ ਟਵਿਲ, ਜੁਰਾਬਾਂ, ਅੰਡਰਵੀਅਰ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟੀ-ਸ਼ਰਟਾਂ ਸੂਤੀ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। ਬਿਸਤਰੇ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਅਕਸਰ ਕਪਾਹ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ੀਟਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਤਰਜੀਹੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹਾਈਪੋਲੇਰਜੈਨਿਕ, ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।[26] ਕਪਾਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੌਸ਼ੇਟ ਅਤੇ ਬੁਣਾਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਧਾਗੇ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫੈਬਰਿਕ ਨੂੰ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਪਾਹ ਤੋਂ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਤਾਈ, ਬੁਣਾਈ ਜਾਂ ਕੱਟਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫੈਬਰਿਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕੁਝ ਸਮੱਗਰੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਫਾਈਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੇਅਨ ਅਤੇ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਫਾਈਬਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੋਲਿਸਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਫੈਬਰਿਕਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਫੈਬਰਿਕ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੈਚ ਜੀਨਸ ਵਰਗੇ ਲਿਬਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਟ੍ਰੈਚੀਅਰ ਧਾਗਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਲਸਟਾਈਨ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਨਾਲ ਲਿਨਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫੈਬਰਿਕ ਨਾਲ ਵੀ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲਿਨਨ-ਕਪਾਹ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਝੁਰੜੀਆਂ ਰੋਧਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਲਿਨਨ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਕਪਾਹ ਨਾਲੋਂ ਪਤਲੇ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਹਲਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[27]

ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਦਯੋਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਪਾਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਨੈੱਟ, ਕੌਫੀ ਫਿਲਟਰ, ਟੈਂਟ, ਵਿਸਫੋਟਕ ਬਣਾਉਣ (ਦੇਖੋ ਨਾਈਟ੍ਰੋਸੈਲੂਲੋਜ਼ ), ਸੂਤੀ ਕਾਗਜ਼, ਅਤੇ ਬੁੱਕਬਾਈਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਾਇਰ ਹੋਜ਼ ਕਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਕਪਾਹ ਬੀਜ ਬਚਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜ ਦੇ ਤੇਲ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਿਫਾਈਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਤੇਲ ਵਾਂਗ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਖਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜ ਦਾ ਭੋਜਨ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਰੁਮਾਂਡ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਬਚਿਆ ਗੌਸੀਪੋਲ ਮੋਨੋਗੈਸਟ੍ਰਿਕ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਪਾਹ ਦੇ ਹਲ ਨੂੰ ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੋਟਾਪੇ ਲਈ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੱਕ ਨੂੰ ਲੋਕ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਰਭਪਾਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਯਾਨੀ ਗਰਭਪਾਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ। ਗੋਸੀਪੋਲ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ 'ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਰੰਗ' ਕਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸੀਮਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਕੁਝ ਹਾਰਮੋਨਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਕੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[28]

ਯੂ.ਕੇ. ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ "ਕਪਾਹ ਉੱਨ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਇੱਕ ਘੱਟ ਤਕਨੀਕੀ ਵਰਤੋਂ, ਯੂਐਸ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ "ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਪਾਹ" (ਜਾਂ, ਅਕਸਰ, ਸਿਰਫ਼ "ਕਪਾਹ") ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸ਼ੁੱਧ ਉਤਪਾਦ ਲਈ ਹੈ: ਸ਼ੀਟਾਂ ਜਾਂ ਗੇਂਦਾਂ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲੀ ਕਪਾਹ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੈਡੀਕਲ, ਕਾਸਮੈਟਿਕ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਪੈਕੇਜਿੰਗ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਹਾਰਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ। ਕਪਾਹ ਉੱਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਡਾਕਟਰੀ ਵਰਤੋਂ ਸੈਮਪਸਨ ਗਾਮਗੀ ਦੁਆਰਾ ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਕਵੀਨਜ਼ ਹਸਪਤਾਲ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਹਸਪਤਾਲ) ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਲੌਂਗ ਸਟੈਪਲ (ਐਲਐਸ ਕਪਾਹ) ਲੰਬੇ ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਇਸਲਈ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਕਪਾਹ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਾਧੂ-ਲੰਬੀ ਸਟੈਪਲ ਕਪਾਹ (ਈਐਲਐਸ ਕਪਾਹ) ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਜੇ ਵੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਹੈ। "ਮਿਸਰ ਦਾ ਕਪਾਹ" ਨਾਮ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਕਪਾਹ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਇੱਕ LS ਜਾਂ (ਘੱਟ ਅਕਸਰ) ਇੱਕ ELS ਕਪਾਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[29] ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ "ਮਿਸਰ ਦਾ ਕਪਾਹ" ਨਾਮ ਕਪਾਹ ਦੇ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਧਾਗੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਉਸ ਸਥਾਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਕਿਸਮ ਪੀਮਾ ਕਪਾਹ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਅਕਸਰ ਮਿਸਰੀ ਕਪਾਹ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੂਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੀਮਾ ਕਪਾਹ ਅਕਸਰ ਅਮਰੀਕੀ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪੀਮਾ ਨਾਮ ਹੁਣ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਰੂ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[30] ਪੀਮਾ ਨਾਮ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਉਤਪਾਦ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਪਾਹ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ: ਅਮਰੀਕੀ-ਉਗਾਈ ਗਈ ELS ਪੀਮਾ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਸੁਪੀਮਾ ਕਪਾਹ ਵਜੋਂ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[31] "ਕਸਤੂਰੀ" ਕਪਾਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਲੰਬੇ ਮੁੱਖ ਕਪਾਹ ਲਈ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਂਡ-ਨਿਰਮਾਣ ਪਹਿਲ ਹੈ। ਪੀਆਈਬੀ ਨੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਇਸਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ।[32][33][34][35][36]

ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਗੋਲੇ ਵਰਗੇ ਫਲਾਂ ਕਾਰਨ ਸਜਾਵਟੀ ਜਾਂ ਨਵੀਨਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜੁਮੇਲ ਦੀ ਕਪਾਹ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਫਾਈਬਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ, ਇੱਕ ਸਜਾਵਟੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।[37] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਬੋਲ ਵੇਵਿਲ ਇਰਾਡੀਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਜਾਵਟੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਣ ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੋ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।[38]

ਇੱਕ ਰੁੱਖ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ

[ਸੋਧੋ]
ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਨ

ਕਪਾਹ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਉਤਪਾਦਕ, 2017 ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 18.53 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਅਤੇ 17.14 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਹੈ; ਇਸ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੱਚੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਹਨ, $4.9 ਬਿਲੀਅਨ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਨਾਲ, ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ, $2.1 ਬਿਲੀਅਨ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਨਾਲ। ਕੁੱਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ $12 ਬਿਲੀਅਨ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। 1980 ਤੋਂ ਕਪਾਹ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਦੁੱਗਣਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਰੇਲੂ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਦਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਨਿਰਮਾਣ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ। ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, ਕਪਾਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਧਾਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੈਮਫ਼ਿਸ, ਟੇਨੇਸੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਡੁਨਾਵੰਤ ਐਂਟਰਪ੍ਰਾਈਜ਼ਿਜ਼, ਸੈਂਕੜੇ ਖਰੀਦ ਏਜੰਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਪਾਹ ਦਲਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਯੂਗਾਂਡਾ, ਮੋਜ਼ਾਮਬੀਕ ਅਤੇ ਜ਼ੈਂਬੀਆ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੇ ਜਿੰਨ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜ਼ੈਂਬੀਆ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਅਕਸਰ 180,000 ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੀਜ ਅਤੇ ਖਰਚਿਆਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੇ ਲਈ ਕਪਾਹ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਗਿਲ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਨਿਰਯਾਤ ਲਈ ਕਪਾਹ ਵੀ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ।

ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਲਈ, ਵਿਸ਼ਵ ਕਪਾਹ ਦਿਵਸ ਹਰ 7 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[39][40][41]

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼

[ਸੋਧੋ]
ਸਿਖਰ ਦੇ 10 ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼ (ਟਨ ਵਿੱਚ)
ਰੈਂਕ ਦੇਸ਼ 2020
1 ਚੀਨ 28,500,000
2 ਭਾਰਤ 17,731,050
3 ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ 9,737,277 ਹੈ
4 ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ 7,070,136 ਹੈ
5 ਪਾਕਿਸਤਾਨ 3,454,334
6 ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ 3,063,998
7 ਟਰਕੀ 1,773,646
8 ਅਰਜਨਟੀਨਾ 1,046,043
9 ਬੁਰਕੀਨਾ ਫਾਸੋ 782,925 ਹੈ
10 ਬੇਨਿਨ 728,000
ਸਰੋਤ: ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਗਠਨ [42]

2019 ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਰਯਾਤਕ ਹਨ (1) ਭਾਰਤ, (2) ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ, (3) ਚੀਨ, (4) ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਅਤੇ (5) ਪਾਕਿਸਤਾਨ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ (26.63%), ਗੁਜਰਾਤ (17.96%) ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (13.75%) ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ਹਨ,[43] ਇਹਨਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰਮ ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਜਲਵਾਯੂ ਹੈ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ, ਟੈਕਸਾਸ ਰਾਜ ਨੇ 2004 ਤੱਕ ਕੁੱਲ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ,[44] ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਝਾੜ ਸੀ।[45]

ਫਾਈਬਰ (ਰੇਸ਼ੇ) ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ

[ਸੋਧੋ]
ਵਸਤੂ ਮੁਲਾਂਕਣ
ਆਕਾਰ ਚੌੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਇਕਸਾਰ, 12-20 ਮਾਈਕ੍ਰੋਮੀਟਰ;

ਲੰਬਾਈ 1 cm ਤੋਂ 6 cm (1⁄2 ਤੋਂ 2⁄2 ਇੰਚ) ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ;

ਆਮ ਲੰਬਾਈ 2.2 cm ਤੋਂ 3.3 cm (7⁄8 ਤੋਂ 1⁄4 ਇੰਚ) ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਚਮਕ ਬਹੁਤ
ਦ੍ਰਿੜਤਾ (ਤਾਕਤ)

ਸੁੱਕਾ

ਗਿੱਲਾ

3.0–5.0 g/d

3.3–6.0 g/d

ਲਚਕਤਾ ਘੱਟ
ਘਣਤਾ 1.54–1.56 g/cm3
ਨਮੀ ਸਮਾਈ

ਕੱਚੀ: ਕੰਡੀਸ਼ਨਡ

ਸੰਤ੍ਰਿਪਤਾ

mercerized: ਕੰਡੀਸ਼ਨਡ

ਸੰਤ੍ਰਿਪਤਾ

8.5%

15–25% 8.5–10.3% 15–27%+

ਅਯਾਮੀ ਸਥਿਰਤਾ ਵਧੀਆ
ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ:

ਐਸਿਡ

ਖਾਰੀ

ਜੈਵਿਕ ਘੋਲਨ ਵਾਲੇ

ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ

ਸੂਖਮ ਜੀਵ

ਕੀੜੇ

ਨੁਕਸਾਨ, ਫਾਈਬਰ ਕਮਜ਼ੋਰ

ਰੋਧਕ; ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲਈ ਉੱਚ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ

ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਐਕਸਪੋਜਰ ਫਾਈਬਰ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਅਤੇ ਸੜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਿਲਵਰਫਿਸ਼ ਰੇਸ਼ੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਥਰਮਲ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ

ਗਰਮ ਕਰਨ ਲਈ

ਅੱਗ ਨੂੰ

150 °C ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੀਲੀ ਲਾਟ ਨਾਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੜਦਾ ਹੈ, ਸੜਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਰਗਾ ਗੰਧ ਆਉਂਦਾ ਹੈ. ਬਚੀ ਹੋਈ ਸੁਆਹ ਹਲਕਾ ਅਤੇ ਫੁਲਕੀ ਅਤੇ ਸਲੇਟੀ ਰੰਗ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਮੂਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਕਪਾਹ ਦੀ ਰਸਾਇਣਕ ਰਚਨਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ:[46]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ The Biology of Gossypium hirsutum L. and Gossypium barbadense L. (cotton). ogtr.gov.au
  2. ↑ "The Evolution of Cotton". Learn.Genetics. Retrieved 22 March 2023.
  3. ↑ "Natural fibres: Cotton". Archived 3 September 2011 at the Wayback Machine.. International Year of Natural Fibres.
  4. ↑ Singh, Phundan. "Cotton Varieties and Hybrids" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2022-10-09.
  5. ↑ George, Alex Andrews (2020-11-18). "Cotton Cultivation in India: Important Things You Should Know". ClearIAS (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2023-05-19.
  6. ↑ "Planting Cotton Seeds" Archived 27 February 2015 at the Wayback Machine.. cottonspinning.com.
  7. ↑ Wegerich, K. (2002). "Natural drought or human-made water scarcity in Uzbekistan?". Central Asia and the Caucasus. 2: 154–162. Archived from the original on 27 October 2012.
  8. ↑ Pearce, Fred (2004). "9 "A Salty Hell"". Keepers of the Spring. Island Press. pp. 109–122. ISBN 978-1-55963-681-0.
  9. ↑ Chapagain, A. K.; Hoekstra, A. Y.; Savenije, H. H. G.; Gautam, R. (2006). "The water footprint of cotton consumption: An assessment of the impact of worldwide consumption of cotton products on the water resources in the cotton producing countries". Ecological Economics. 60: 186–203. doi:10.1016/j.ecolecon.2005.11.027.
  10. ↑ 10.0 10.1 Mainguet, Monique; Létolle, René (1998). "Human-made Desertification in the Aral Sea Basin". The Arid Frontier. Springer. pp. 129–145. ISBN 978-0-7923-4227-4.
  11. ↑ 11.0 11.1 Waltham, Tony; Sholji, Ihsan (November 2001). "The demise of the Aral Sea - an environmental disaster". Geology Today. 17 (6): 218–228. doi:10.1046/j.0266-6979.2001.00319.x.
  12. ↑ Mendelsohn, Mike; Kough, John; Vaituzis, Zigfridais; Matthews, Keith (2003-01-01). "Are Bt crops safe?". Nature Biotechnology. 21 (9): 1003–9. doi:10.1038/nbt0903-1003. PMID 12949561.
  13. ↑ Hellmich, Richard L.; Siegfried, Blair D.; Sears, Mark K.; Stanley-Horn, Diane E.; Daniels, Michael J.; Mattila, Heather R.; Spencer, Terrence; Bidne, Keith G.; Lewis, Leslie C. (9 October 2001). "Monarch larvae sensitivity to Bacillus thuringiensis- purified proteins and pollen". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 98 (21): 11925–11930. Bibcode:2001PNAS...9811925H. doi:10.1073/pnas.211297698. PMC 59744. PMID 11559841.
  14. ↑ Rose, Robyn; Dively, Galen P.; Pettis, Jeff (July 2007). "Effects of Bt corn pollen on honey bees: emphasis on protocol development". Apidologie. 38 (4): 368–377. doi:10.1051/apido:2007022.
  15. ↑ Carrington, Damien (13 June 2012) GM crops good for environment, study finds Archived 5 October 2013 at the Wayback Machine. The Guardian, Retrieved 16 June 2012
  16. ↑ Lu y, W. K.; Wu, K.; Jiang, Y.; Guo, Y.; Desneux, N. (July 2012). "Widespread adoption of Bt cotton and insecticide decrease promotes biocontrol services". Nature. 487 (7407): 362–365. Bibcode:2012Natur.487..362L. doi:10.1038/nature11153. PMID 22722864.
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 ISAAA Brief 43-2011: Executive Summary Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2011 Archived 10 February 2012 at the Wayback Machine.. Retrieved 24 September 2012.
  18. ↑ Kathage, J.; Qaim, M. (2012). "Economic impacts and impact dynamics of Bt (Bacillus thuringiensis) cotton in India". Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (29): 11652–6. Bibcode:2012PNAS..10911652K. doi:10.1073/pnas.1203647109. PMC 3406847. PMID 22753493.
  19. ↑ Facts & Figures/Natural Resource Management Issues, Biotechnology, 2010. cottonaustralia.com.au.
  20. ↑ Genetically modified plants: Global Cultivation Area Cotton Archived 29 July 2010 at the Wayback Machine. GMO Compass, 29 March 2010. Retrieved 7 August 2010.
  21. ↑ Bourzac, Katherine (21 November 2006) Edible Cotton. MIT Technology Review.
  22. ↑ "USDA Announces Deregulation of GE Low-Gossypol Cotton". United States Department of Agriculture. Archived from the original (website) on 22 ਅਕਤੂਬਰ 2018. Retrieved 21 October 2018.
  23. ↑ "Federal Register: Texas A&M AgriLife Research; Determination of Nonregulated Status of Cotton Genetically Engineered for Ultra-low Gossypol Levels in the Cottonseed" (PDF). National Archives and Records Administration. Archived (PDF) from the original on 2022-10-09. Retrieved 21 October 2018.
  24. ↑ China's 'tainted' cotton, BBC Newshour, Dec. 15, 2020: "A little further along the same road and workers are still in the fields, twisting and plucking the bolls of white fibre. It is hot, grueling, backbreaking work." See also Ana Nicolaci da Costa (Nov 13, 2019). "Xinjiang cotton sparks concern over 'forced labour' claims". BBC., "UK business 'must wake up' to China's Uighur cotton slaves". BBC. Dec 16, 2020.
  25. ↑ Davidson, Helen (2020-12-15). "Xinjiang: more than half a million forced to pick cotton, report suggests". The Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).
  26. ↑ "Why choose cotton bedding?". 10 March 2021. Archived from the original on 13 May 2021.
  27. ↑ "What is the difference between cotton and linen?". Archived from the original on 17 October 2016. Retrieved 20 September 2016.
  28. ↑ Perrin, Liese M. (2001). "Resisting Reproduction: Reconsidering Slave Contraception in the Old South". Journal of American Studies. 35 (2): 255–274. doi:10.1017/S0021875801006612. JSTOR 27556967.
  29. ↑ Chapter 5. Extra long staple cotton. cottonguide.org
  30. ↑ "5.2-Market segments-Extra long staple cotton" Archived 21 January 2015 at the Wayback Machine.. cottonguide.org.
  31. ↑ "Supima Cotton - FAQ". Retrieved 13 July 2018.
  32. ↑ "Ginners expected to produce 8-10 lakh bales of 'branded' Kasturi cotton this season". The Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2020-10-07. Retrieved 2021-08-12.
  33. ↑ Today, Telangana (6 August 2021). "Cotton research centres to be set up at Adilabad, Warangal". Telangana Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2021-08-12.
  34. ↑ "Indian cotton gets 'Kasturi' branding, logo". The Hindu. 9 October 2020.
  35. ↑ "Kasturi, the first national brand of Indian cotton can fetch at least a 5% price premium: Experts". The Economic Times. Retrieved 2021-08-12.
  36. ↑ "India gets its first ever Brand & Logo for its Cotton on 2nd World Cotton Day – A Historic Day for Indian Cotton!". pib.gov.in. Retrieved 2021-08-12.
  37. ↑ Porcher, Richard D.; Fick, Sarah (2005). The story of Sea Island cotton. Charleston, South Carolina: Wyrick & Company. pp. 82–83. ISBN 0-941711-73-0.
  38. ↑ Glasgow, Tom (27 November 2015). "Cotton growers must comply with state regulations". New Bern Sun Journal (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). North Carolina. Archived from the original on 12 December 2015. Retrieved 2020-10-09.
  39. ↑ "World Cotton Day – Welcome to World Cotton Day". World Cotton Day. Retrieved 2021-10-08.
  40. ↑ "Celebrating World Cotton Day: an opportunity to recognize the global importance of cotton". World Trade Organization (WTO). 2021-10-07. Retrieved 2021-10-08.
  41. ↑ Winkler, Martín; Cereijo, Antonela; Muchut, Robertino; Dileo, Pablo; Scarpin, Gonzalo; Lorenzini, Fernando; Roeschlin, Roxana; Paytas, Marcelo. "Día mundial de algodón: seminario de innovaciones tecnológicas y organizativas" (PDF) (in ਸਪੇਨੀ). SENASA Argentina. Archived (PDF) from the original on 2022-10-09.
  42. ↑ "Statistical data of top cotton producers". Archived from the original on 6 April 2021. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 14 ਮਾਰਚ 2016 suggested (help)
  43. ↑ "Three largest producing states of important crops" (PDF). Archived from the original (PDF) on 9 April 2008. Retrieved 6 April 2008.
  44. ↑ Womach, Jasper (2004). "Cotton Production and Support in the United States" (PDF). CRS Report for Congress. Archived from the original (PDF) on 27 September 2013.
  45. ↑ Siebert, JB (1996). "26". Cotton production manual. ANR Publications. p. 366. ISBN 978-1-879906-09-9.
  46. ↑ Mishra, S. P. (2000). A Text Book of Fibre Science and Technology. New Age International. p. 78. ISBN 978-81-224-1250-5.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਕਪਾਹ&oldid=702406" ਤੋਂ ਲਿਆ