ਗਿਆਨਪੀਠ ਇਨਾਮ
(ਗਿਆਨਪੀਠ ਅਵਾਰਡ ਤੋਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ)
ਗਿਆਨਪੀਠ ਇਨਾਮ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਦੋ ਸਰਬ-ਉਚ ਇਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਦੂਸਰਾ ਸਰਬ-ਉਚ ਇਨਾਮ ਸਾਹਿਤ ਅਕੈਡਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਹੈ।[1][2] ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾਗਰਿਕ ਜੋ ਅਠਵੀਂ ਅਨੁਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ 22 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਇਨਾਮ ਦੇ ਲਾਇਕ ਹੈ। ਇਨਾਮ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਨਕਦ ਆਰਕੇਐਮ, ਪ੍ਰਸ਼ਸਤੀਪਤਰ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕਾਂਸੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਇਨਾਮ ਰਾਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਇਸ ਇਨਾਮ ਨੂੰ 2005 ਵਿੱਚ 7 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 2005 ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਨਰਾਇਣ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ 7 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਗਿਆਨਪੀਠ ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਪਹਿਲਾ ਗਿਆਨਪੀਠ ਇਨਾਮ 1965 ਵਿੱਚ ਮਲਿਆਲਮ ਲੇਖਕ ਜੀ ਸ਼ੰਕਰ ਕੁਰੁਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਨਾਮ ਦੀ ਧਨਰਾਸ਼ੀ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਸੀ। 1982 ਤੱਕ ਇਹ ਇਨਾਮ ਲੇਖਕ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਲੇਖਕ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸੰਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣ ਲਗਾ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਕੰਨੜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਲੇਖਕ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸੱਤ ਵਾਰ ਇਹ ਇਨਾਮ ਪਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਨਾਮ ਬੰਗਾਲੀ ਨੂੰ ਪੰਜ ਵਾਰ, ਮਲਿਆਲਮ ਨੂੰ ਚਾਰ ਵਾਰ, ਉੜੀਆ, ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ - ਤਿੰਨ ਵਾਰ, ਅਸਾਮੀ, ਮਰਾਠੀ, ਤੇਲੁਗੂ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਤਮਿਲ ਨੂੰ ਦੋ - ਦੋ ਵਾਰ ਮਿਲ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਇਨਾਮ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ–ਸਾਹੂ ਜੈਨ ਪਰਵਾਰ– ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਭਾਰਤੀ ਗਿਆਨਪੀਠ ਟਰੱਸਟ ਦੁਆਰਾ 1961 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਗਿਆਨਪੀਠ ਇਨਾਮ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਲੇਖਕ
[ਸੋਧੋ]| ਸਾਲ | ਨਾਂਅ | ਕਾਰਜ | ਭਾਸ਼ਾ | ਤਸਵੀਰ |
|---|---|---|---|---|
| 1965 | ਜੀ ਸ਼ੰਕਰ ਕੁਰੁਪ | 'ਓਟੱਕੁਸ਼ਲ (ਬੰਸਰੀ) | ਮਲਿਆਲਮ | 
|
| 1966 | ਤਾਰਾਸ਼ੰਕਰ ਬੰਧੋਪਾਧਿਆਏ | ਗਣਦੇਵਤਾ | ਬੰਗਾਲੀ | |
| 1967 | ਕੇ.ਵੀ ਪੁੱਤਪਾ (ਕੁਵੇਮਪੂ) | ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਾਇਣ ਦਰਸ਼ਣਮ | ਕੰਨੜ | – |
| ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੋਸ਼ੀ | ਨਿਸ਼ਿਤਾ | ਗੁਜਰਾਤੀ | ||
| 1968 | ਸੁਮਿਤਰਾਨੰਦਨ ਪੰਤ | ਚਿਦੰਬਰਾ | ਹਿੰਦੀ | |
| 1969 | ਫਿਰਾਕ ਗੋਰਖਪੁਰੀ | ਗੁੱਲ-ਏ-ਨਗਮਾ | ਉਰਦੂ | |
| 1970 | ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਸਤਨਰਾਇਣ | ਰਾਮਾਇਣ ਕਲਪਵਰਿਕਸ਼ਮੁ | ਤੇਲਗੂ | |
| 1971 | ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਡੇ | ਸਿਮਰਤੀ ਸ਼ੱਤੋ ਭਵਿਸ਼ਿਅਤ | ਬੰਗਾਲੀ | – |
| 1972 | ਰਾਮਧਾਰੀ ਸਿੰਘ ਦਿਨਕਰ | ਉਰਵਸ਼ੀ | ਹਿੰਦੀ | |
| 1973 | ਦਤਾਤਰੇਅ ਰਾਮਚੰਦਰ ਬੇਂਦਰੇ | ਨਕੁਤੰਤੀ (ਚਾਰ ਤੰਤੀ) | ਕੰਨੜ | – |
| ਗੋਪੀਨਾਥ ਮਹਾਂਤੀ | ਮਾਟੀਮਟਾਲ | ਉੜੀਆ | ||
| 1974 | ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸਖਾਰਾਮ ਖਾਂਡੇਕਰ | ਯਯਾਤੀ | ਮਰਾਠੀ | |
| 1975 | ਪੀ.ਵੀ ਅਕਿਲਾਨੰਦਮ | ਚਿਤ੍ਰਪਵਈ | ਤਾਮਿਲ | 
|
| 1976 | ਆਸ਼ਾਪੂਰਣਾ ਦੇਵੀ | ਪ੍ਰਥਮ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਰੁਤੀ | ਬੰਗਾਲੀ | – |
| 1977 | ਕੇ. ਸ਼ਿਵਰਾਮ ਕਾਰੰਤ | ਮੁਕਾਜੀਸ ਕਨਸੁਗਾਲੁ (ਮੁਕਾਜੀਸ ਸੁਪਨੇ) | ਕੰਨੜ | – |
| 1978 | ਸਚਚਿਦਾਨੰਦ ਵਾਤਸਿਆਨ | ਕਿਤਨੀ ਨਾਵੋਂ ਮੇਂ ਕਿਤਨੀ ਬਾਰ? | ਹਿੰਦੀ | – |
| 1979 | ਬਿਰੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ | ਮ੍ਰਿਤੰਜੇ (ਅਮਰ) | ਅਸਾਮੀ | – |
| 1980 | ਐਸ.ਕੇ ਪੋਟੇਕਕੱਟ | ਓਰੂ ਦੇਸਾਥਿੰਠੇ ਕਥਾ (ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਣੀ) | ਮਲਿਆਲਮ | 
|
| 1981 | ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ | ਕਾਗਜ਼ ਤੇ ਕੈਨਵਸ | ਪੰਜਾਬੀ | ਤਸਵੀਰ:Amrita Pritam (1919 – 2005), in 1948.jpg |
| 1982 | ਮਹਾਦੇਵੀ ਵਰਮਾ | ਯਮ | ਹਿੰਦੀ | |
| 1983 | ਮਸਤੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਾ ਅਯੰਗਰ | ਚਿੱਕਾਵੀਰਾ ਰਾਜੇਂਦਰਾ (ਰਾਜਾ ਚਿੱਕਾਵੀਰਾ ਰਾਜੇਂਦਰਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼) | ਕੰਨੜ | – |
| 1984 | ਥਕਾਜ੍ਹੀ ਸਿਵਾਸੰਕਰਾ ਪਿੱਲਈ | ਕੋਇਰ (Coir) | ਮਲਿਆਲਮ | 
|
| 1985 | ਪੰਨਾਲਾਲ ਪਟੇਲ | ਮਾਨਵੀ ਨੀ ਭਵਾਈ | ਗੁਜਰਾਤੀ | – |
| 1986 | ਸਚਿਦਾਨੰਦਾ ਰਾਉਤ੍ਰੇ | ਉੜੀਆ | – | |
| 1987 | ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਵਮਨ ਸ਼ਿਰਵਾਡਕਰ (ਕੁਸੁਮਾਗ੍ਰਜ) | ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ | ਮਰਾਠੀ | |
| 1988 | ਸੀ. ਨਰਾਇਣਾ ਰੈਡੀ | ਵਿਸਵਾਮਭਰਾ | ਤੇਲਗੂ | 
|
| 1989 | ਕੁੱਰਤੁਲਐਨ ਹੈਦਰ | ਆਖਰੀ ਸ਼ਬ ਕੇ ਹਮਸਫਰ | ਉਰਦੂ | |
| 1990 | ਵੀ.ਕੇ ਗੋਕਕ | ਭਾਰਥਤਾ ਸਿੰਧੂ ਰਸ਼ਮੀ | ਕੰਨੜ | – |
| 1991 | ਸੁਭਾਸ਼ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ (ਕਵੀ) | ਪਦਤਿਕ (ਪੈਦਲ ਸਿਪਾਹੀ) | ਬੰਗਾਲੀ | – |
| 1992 | ਨਰੇਸ਼ ਮਹਿਤਾ | ਹਿੰਦੀ | – | |
| 1993 | ਸੀਤਾਕਾਂਤ ਮਹਾਪਾਤਰਾ | ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਅਮੁੱਲੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ, 1973–92 | Oriya | ਤਸਵੀਰ:Sitakant Mahapatra,।ndia poet, born 1937.jpg |
| 1994 | ਯੂ ਆਰ ਅਨੰਤਮੂਰਤੀ | ਕੰਨੜ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਲਈ | ਕੰਨੜ | 
|
| 1995 | ਐਮ.ਟੀ ਵਾਸੁਦੇਵਨ ਨਾਇਰ | ਮਲਿਆਲਮ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਲਈ | ਮਲਿਆਲਮ | 
|
| 1996 | ਮਹਾਸ਼ਵੇਤਾ ਦੇਵੀ | ਹਜ਼ਾਰ ਚੁਰਾਸ਼ੀਰ ਮਾ | ਬੰਗਾਲੀ | |
| 1997 | ਅਲੀ ਸਰਦਾਰ ਜਾਫ਼ਰੀ | ਉਰਦੂ | – | |
| 1998 | ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ[3] | ਕੰਨੜ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਲਈ ਅਤੇ ਕੰਨੜ ਥੀਏਟਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਲਈ (Yayati) | ਕੰਨੜ | 
|
| 1999 | ਨਿਰਮਲ ਵਰਮਾ | ਹਿੰਦੀ | .jpg)
| |
| ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ | ਪੰਜਾਬੀ | – | ||
| 2000 | ਇੰਦਰਾ ਗੋਸਵਾਮੀ | ਅਸਾਮੀ | – | |
| 2001 | ਰਾਜੇਂਦਰ ਸ਼ਾਹ | ਗੁਜਰਾਤੀ | – | |
| 2002 | ਡੀ. ਜੈਕਾਂਤਨ | ਤਮਿਲ | .jpg)
| |
| 2003 | ਵਿੰਦਾ ਕਰੰਦਿਕਰ | ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ | ਮਰਾਠੀ | – |
| 2004 | ਰਹਿਮਾਨ ਰਾਹੀ[4] | Subhuk Soda, Kalami Rahi and Siyah Rode Jaren Manz | ਕਸ਼ਮੀਰੀ | – |
| 2005 | ਕੁੰਵਰ ਨਾਰਾਇਣ[5] | ਹਿੰਦੀ | – | |
| 2006 | ਰਵਿੰਦਰ ਕਾਲੇਕਰ[5] | Konkani | – | |
| ਸਤਿਆਵ੍ਰਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ[6][7] | ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ | |||
| 2007 | ਓ.ਐਨ.ਵੀ ਕੁਰੁਪ[8] | For his contributions to Malayalam literature | Malayalam | 
|
| 2008 | ਸ਼ਹਿਰਿਆਰ[8] | ਉਰਦੂ | – | |
| 2009 | ਅਮਰ ਕਾਂਤ[9] | ਹਿੰਦੀ | – | |
| ਸ੍ਰੀ ਲਾਲ ਸ਼ੁਕਲ[9] | Hindi | – | ||
| 2010 | ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਕੰਬਾਰ[9] | For his contributions to Kannada literature | ਕੰਨੜ | – |
| 2011 | ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਰੇਅ[10] | Oriya | 
| |
| 2012 | ਰਾਓਰੀ ਭਾਰਦਵਾਜ[11] | Pakudu Rallu (Crawling Stones) | Telugu | |
| 2013 | ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਸਿੰਘ[12] | Akaal Mein Saras | Hindi | 
|
,_in_1948.jpg){kind=link}
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Report Archived 2008-02-10 at the Wayback Machine. from The Hindu, January 2007. Noted writer Manoj Das (in January 2007) "received the country's highest literary honour – Sahitya Akademi Fellowship."
- ↑ Article from Archived 2001-12-30 at the Wayback Machine. ਦ ਹਿੰਦੂ
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedMenon - ↑ Ravindra, Kalia (March 9, 2007) (pdf). 40th Jnanpith Award to Eminent Kashmiri Poet Shri Rahman Rahi (Press release). Bharatiya Jnanpith. Archived from the original on 2009-04-07. http://jnanpith.net/images/40thJnanpith_Declared.pdf. Retrieved 2013-05-06.
- ↑ 5.0 5.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedaward2008 - ↑ "Jnanpith Award presented". The Hindu. Chennai,।ndia. 20 August 2009. Archived from the original on 14 ਫ਼ਰਵਰੀ 2011. Retrieved 20 August 2009.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Ravindra, Kalia (November 22, 2008) (pdf). 41st Jnanpith Award to Eminent Hindi Poet Shri Kunwar Narayan and 42nd Jnanpith Award jointly to Eminent Konkani Poet and Author Shri Ravindra Kelekar and Sanskrit Poet and Scholar Shri Satya Vrat Shastri (Press release). Bharatiya Jnanpith. Archived from the original on 2010-02-15. http://www.jnanpith.net/images/Press-Release-41st-&-42nd-Awards.pdf. Retrieved 2013-05-06.
- ↑ 8.0 8.1 "Malayalam, Urdu writers claim Jnanpith awards". The Hindu. Chennai,।ndia. 25 September 2010. Archived from the original on 28 ਸਤੰਬਰ 2010. Retrieved 25 September 2010.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ 9.0 9.1 9.2 "Amar Kant, Shrilal Shukla, Kambar win Jnanpith Award" Archived 2012-11-03 at the Wayback Machine., The Hindu, 20 September 2011. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "award 2009-10" defined multiple times with different content - ↑ "Oriya novelist and academician Pratibha Ray wins 2011 Jnanpith Award". ibnlive.in.com. 2012. Archived from the original on 2 ਜਨਵਰੀ 2013. Retrieved 28 December 2012.
it was decided that Ray, 69, will be the winner of the 2011 Janapith Award.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Ravuri Bharadwaja Gets Gyanpeeth Award" (PDF). Archived from the original (PDF) on ਮਾਰਚ 4, 2016. Retrieved April 17, 2013.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Kedarnath Singh chosen for Jnanpith". Retrieved June 21, 2014.