ਸਰਦਾਰ ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ
ਸਰਦਾਰ ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਗੁਲਾਬਾ ਸਿੰਘ ਖੱਤਰੀ[1][2] ਡੱਲੇਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸਿੱਖ ਸੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸੰਪੰਨ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।[3] ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕਣ ਲਈ ਮਿਸਲਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਸਨ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਡੱਲੇਵਾਲ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਦਾ[4] ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਡੱਲੇਵਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਰਿਆਨੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਚੋਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦਾ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਚੋਰੀ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੁਗਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਾਗੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਅਧਖੜ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਲਈ, ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਨਵਾਬ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਬਣ ਗਿਆ।[4]
ਪਾਹੁਲ[ਸੋਧੋ]
1726 ਵਿੱਚ, ਨਵਾਬ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਦੀਵਾਲੀ 'ਤੇ ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਾਹੁਲ ਛਕਾਈ।[5] ਸਿੱਖ ਨਵਾਬ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਬਰਾਬਰ ਉੱਤਮ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸੀ ਅਤੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਬੁੱਢਾ ਦਲ (ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ, ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਰਜਾਂ, ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨਾ) ਅਤੇ ਤਰੁਣਾ ਦਲ (ਨੌਜਵਾਨ ਸਮੂਹ-ਲੜਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ) ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਅਟੁੱਟ ਕੜੀ ਸੀ।(ਡਿਫੈਂਡਰ, ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ)।[6]
ਤਰੁਣਾ ਦਲ[ਸੋਧੋ]
ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ 1726 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਤਰੁਣਾ ਦਲ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਦਮਨਕਾਰੀ ਮੁਗਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਦਿਆਂ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ, ਉਸ ਦੇ 10-15 ਸਾਥੀ ਸਨ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਲੁੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ; ਉਸਨੇ 150 ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਇੱਕ ਦਿਨ, ਉਸਨੇ ਜਲੰਧਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ, ਵੱਡੀ ਲੁੱਟ ਜਿੱਤ ਕੇ, ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਆਪਣੇ ਜੰਗਲ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ।
ਡੱਲੇਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ[ਸੋਧੋ]
1748 ਵਿੱਚ, ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੋ ਡਿਪਟੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਗੈਬਾ ਨਾਲ ਡੱਲੇਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ [7] ਦਾ ਮੁਖੀ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ।[8]
| ਡੱਲੇਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਵੇਰਵਾ | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ਐੱਸ.ਐੱਨ | ਨਾਮ | ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ | ਪੂੰਜੀ | ਮੁੱਖ ਆਗੂ | ਰੈਗੂਲਰ ਘੋੜਸਵਾਰ (1780)[9][10] ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ | 1759 ਤੱਕ ਮਿਸਲ ਕਾਲ ਖੇਤਰ[11][12] | ਅਨੁਸਾਰੀ ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤਰ |
| 1 | ਡੱਲੇਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ[13][14] | ਖੱਤਰੀ | ਸਰਦਾਰ ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਗੈਬਾ | 5,000 | ਨਕੋਦਰ, ਤਲਵਣ, ਬਡਾਲਾ, ਰਾਹੋਂ, ਫਿਲੌਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਆਦਿ। | ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ | |
ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ 1759 ਵਿੱਚ ਕਲਾਨੌਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਜ਼ੈਨ ਖ਼ਾਨ ਸਰਹਿੰਦੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਹੱਥੋਂ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।[15] ਇਸ ਲਈ ਮਿਸਲ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਆਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸਰਦਾਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਗੈਬਾ ਨੇ ਕੀਤੀ।[15]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Hari Ram Gupta (1973). History Of The Sikhs Vol. IV The Sikh Commonwealth Or Rise And Fall Of Sikh Misls (in English). pp. 52–53.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Singh, Bhagat (2009). "Chapter 9: The Dallewalia Misal". A History of the Sikh Misals (in English). Punjabi University. p. 225. ISBN 978-8130201818.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Harish Jain (2003). The Making of Punjab. Unistar. p. 203. ISBN 9788186898383.
- ↑ 4.0 4.1 Hari Ram Gupta (1973). History Of The Sikhs Vol. IV The Sikh Commonwealth Or Rise And Fall Of Sikh Misls (in English). pp. 52–53.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Hari Ram Gupta (1973). History Of The Sikhs Vol. IV The Sikh Commonwealth Or Rise And Fall Of Sikh Misls (in English). pp. 52–53.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Singha, H. S. (2005). Sikh Studies, Book 6. Hemkunt Press. p. 37. ISBN 8170102588.
- ↑ Markovits, Claude (2002-01-01). A History of Modern India, 1480-1950 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Prabhat Prakashan. ISBN 978-93-5266-745-1.
- ↑ Siṅgha, Bhagata (1993). A History of the Sikh Misals. original from the university of Michigan: Publication Bureau Punjabi University. p. 225.
- ↑ Griffin, Lepel Henry (1893). Ranjít Singh. Clarendon Press. p. 78.
- ↑ Bajwa, Sandeep Singh. "Sikh Misals (equal bands)". Archived from the original on 10 September 2018. Retrieved 24 April 2016.
- ↑ GUPTA, HARI RAM (1944). TRANS-SATLUJ SIKH. LAHORE: THE MINEVERA BOOK SHOP. p. 3.
- ↑ Kakshi 2007
- ↑ Bajwa, Sandeep Singh. "Misl Dallewalia". Archived from the original on 2019-02-16. Retrieved 2023-10-31.
- ↑ The Dallewalia Misl, was first led by Sardar Gulab Singh Dallewalia it had a strength of 9,000 regular horsemen. The Misl was founded by Sardar Gulab Singh Dallewalia (d.1759). He hailed from the village Dallewal near Dera Baba Nanak on the left bank of River Ravi, 50 km northeast of Amritsar. The Misl ruled in the Manjke Region of Punjab Rahon, Phillaur, Bilga, Nakodar areas. After the Death of Sardar Gulab Singh in 1759 his Successor was Sardar Tara Singh Ghaiba (1717–1807) who Ruled and further Expanded his Misl up to Ambala Area (Haryana Region). With other Sikh Sardars he Sacked Kasur city of Pathans and Joined the Sikh Sardars in the sack of Sirhind City in 1764. in 1807 after the death of Tara Singh Ghaiba His Territories were annexed to The Kingdom of Ranjit Singh. The Dallewalia and Nishanwalia Jathas were stationed at Amritsar to protect the holy city. Source Reference used History of the Sikhs: The Sikh commonwealth or Rise and fall of Sikh misls by Hari Ram Gupta; Published in 1978 by Munshiram Manoharlal; page 52
- ↑ 15.0 15.1 Hari Ram Gupta (2001). History Of The Sikhs Vol. IV The Sikh Commonwealth Or Rise And Fall Of Sikh Misls (in English). Munshiram Manoharlal. p. 53.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
