ਗੁਰਪੁਰਬ
| ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ |
| ਸਿੱਖ ਧਰਮ |
|---|
 |
ਗੁਰਪੁਰਬ ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗੁਰਪੁਰਬ
[ਸੋਧੋ]ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (ਜਨਮ) 15 ਅਪਰੈਲ, 1469 ਈ. (ਵੈਸਾਖ ਸੁਦੀ 3, ਸੰਵਤ 1526 ਵਿਕ੍ਰਮੀ) ਵਿੱਚ ਤਲਵੰਡੀ ਰਾਇ ਭੋਇ ਨਾਮਕ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ। ਸੁਵਿਧਾ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ’ਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਉੱਤਸਵ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਣਿਮਾ (ਕੱਤਕ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ) ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਲਵੰਡੀ ਹੁਣ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1][2][3][4]
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜਾ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਚੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਤਾਰੀਖ ਹਰ ਸਾਲ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਾਲਕੀ (ਪਾਲਕੀ) ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਭਜਨ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਬੈਂਡ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੁਨਾਂ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ, 'ਗਤਕਾ' (ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟ) ਟੀਮਾਂ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਮੂਹ ਗਾਇਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਝੰਡਿਆਂ ਅਤੇ ਸਜਾਏ ਹੋਏ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਆਗੂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਵੇਰੇ 4 ਜਾਂ 5 ਵਜੇ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ (ਸਵੇਰ ਦੇ ਭਜਨ) ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਭਜਨਾਂ ਦੇ ਗਾਇਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਥਾ (ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ) ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਉਸਤਤ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਣ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਸ਼ਨ ਦੁਪਹਿਰ 2 ਵਜੇ ਤੱਕ ਚੱਲਦੇ ਹਨ।
ਅਰਦਾਸ ਅਤੇ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰਪੁਰਬ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੰਗਰ ਵਰਤਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਰਹਿਰਾਸ (ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ) ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਕਵੀ-ਦਰਬਾਰ (ਕਾਵਿ ਸੰਮੇਲਨ) ਵੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਛੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰ ਸਕਣ। ਲਗਭਗ 1:20 ਵਜੇ, ਜਨਮ ਦੇ ਅਸਲ ਸਮੇਂ, ਸੰਗਤ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਗਮ ਲਗਭਗ 2 ਵਜੇ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜੋ ਸਿੱਖ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਨ, ਪਾਠ, ਅਰਦਾਸ, ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਲਗਾ ਕੇ ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਹੋਰ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ
[ਸੋਧੋ]ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਸੰਬਰ ਜਾਂ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਸ਼ਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਖੰਡ ਪਾਠ, ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ, ਕਥਾ ਅਤੇ ਲੰਗਰ।
ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜਾ ਮਈ ਜਾਂ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮਹੀਨੇ ਹਨ। 25 ਮਈ 1606 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਨ, ਕਥਾ, ਭਾਸ਼ਣ, ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਗਰਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਦੁੱਧ, ਖੰਡ, ਸਾਰ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਠੰਡਾ ਮਿੱਠਾ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਦਾਰਥ, ਜਿਸਨੂੰ ਛਬੀਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅਤੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਹੇਠ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ 11 ਨਵੰਬਰ 1675 ਨੂੰ ਚਾਂਦੀ ਚੌਕ, ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਆਪਣੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 3 ਅਕਤੂਬਰ 1708 ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਗੁਰਗੱਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦਿਨ, ਕੀਰਤਨ, ਕਥਾ, ਭਾਸ਼ਣ, ਅਰਦਾਸ, ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇੱਕ-ਰੋਜ਼ਾ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। 2008 ਵਿੱਚ, ਇਸ ਗੁਰਪੁਰਬ ਦੀ ਤੀਸਰੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ, ਜਿਸਨੂੰ 300 ਸਾਲ ਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ, ਨਾਂਦੇੜ ਵਿਖੇ ਮੁੱਖ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਏ ਗਏ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Cole, Owen. "The Gurdwara: The Sikh temple." Learning for Living 13.2 (1973): 55-56.
- ↑ Singh, Devinder Pal. "The Creator of Nanakshahi Calendar: S. Pal Singh Purewal Remembered." (2022).
- ↑ Kotin, Igor Yu. "Sikh Festivals and the Nanakshahi Calendar." Vostok. Afro-Aziatskie obshchestva: istoriia i sovremennost 2 (2022): 192-202.
- ↑ Ganeri, Anita (2003). The Guru Granth Sahib and Sikhism. London: Evans. p. 28. ISBN 0-237-52350-7. OCLC 56470212.
 | ਇਹ ਸਿੱਖੀ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |
