ਹਾਇਬਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ

ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਜਾਂ ਦੋਗਲਾ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ( Hybrid regime) ਇਕ ਮਿਸ਼ਰਤ ਕਿਸਮ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਾਸਨ ਹੈ ਜੋ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਅਧੂਰੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[1] ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵੀ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਾਬਾ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਚੋਣਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਜਾਂ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਹੈ। ^[2] ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਉਦਾਹਰਨ ਜਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼ ਹਨ । ਉਥੇ ਸ਼ਾਸਨ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਕਠੋਰ ਹਨ। ^[3] ਪਰ 21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਓਪਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।^[4]

ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੱਛਮੀ ਖੋਜਕਰਤਾ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਜਾਵਟੀ ਸੁਭਾਅ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ( ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਜਿੱਥੇ ਚੋਣਾਂ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰਾ ਮੀਡੀਆ ਸਰਕਾਰੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੋਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਧਿਰ), ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਹਾਇਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਵੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਉਥੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਹਿੰਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ^[3]

ਇਤਿਹਾਸ

ਜਮਹੂਰੀਕਰਨ ਦੀ ਤੀਜੀ ਲਹਿਰ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਮਹੂਰੀ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ। ਨਾ ਤਾਂ ਸੰਕੀਰਨ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਧਾਰਣਾ, ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਚੋਣ ਵਾਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ^[5]

ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਗੈਰ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ^[6] ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਅੰਤ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀਮਿਤ ਚੋਣਾਂ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਭਾਵੇਂ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਹੈ ਪਰ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਅੱਧੇ ਰਸਤੇ ਨੂੰ ਠੰਢਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ^[7]

ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਾਸਨਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ 1980 ਵਿੱਚ "ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਦੌਰ " ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਅਮਲ ਨੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਥੌਮਸ ਕੈਅਰਡਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਹੁਤੇ "ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਦੌਰ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼" ਨਾ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਚਾਹਵਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਥਿਰ ਸਲੇਟੀ ਜ਼ੋਨ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ। " ^[1] ਇਸ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਖਰਕਾਰ ਉਹ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਅਰਧ-ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਜਾਂ ਚੋਣਵਾਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ^[7]

ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਹਕੀਕਤ ਹੈ। ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਇਸ ਪਾਸੇ ਮੋੜਾ ਕੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਆਮ ਧਾਰਨਾ ਦੇ ਉਲਟ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਸਮਾਜਸ਼ਾਸਤਰੀ ਐਲੇਮਰ ਹੈਂਕਿਜ਼ (Elemér Hankiss) ਨੇ 1990ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਦੇ 1956 ਵਾਲੇ ਉਸ ਤਜਰਬੇ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਸਮਝ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਕੇ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਯਾਨੋਸ਼ ਕਾਦਰ (János Kádár) ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਕ ਥਾਪ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਕਾਦਰ ਨੇ ਦੁਪਾਸੀ ਖੇਡ ਖੇਡੀ - ਸਟਾਲਿਨ ਵਾਲੀ ਧਿੰਙੋਜ਼ੋਰੀ ਵੀ ਨਾ ਕੀਤੀ, ਕੁਝ ਸੁਧਾਰ ਵੀ ਲਿਆਂਦੇ, ਰੋਹ ਵੀ ਦਬਾਈ ਰੱਖਿਆ, ਸਾਹ ਵੀ ਲੈਣ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਵੀ ਦੇਂਦਾ ਰਿਹਾ। ^[8]

ਚਿੰਨ੍ਹ

ਗਿਲਮਰੋ ਓ ਡੌਨੇਲ, ਫਿਲਿਪ ਸੀ। ਸਮਿਟਰ, ਲੈਰੀ ਡਾਇਮੰਡ ਅਤੇ ਥੌਮਸ ਕੈਦਰਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ^[1]

ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ (ਚੋਣਾਂ, ਬਹੁ-ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਰੋਧ)।
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਦੀ ਘੱਟ ਡਿਗਰੀ (ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਿਆਂ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਅਸਮਰੱਥਾ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ, ਜਾਂ ਇਹ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿਚ ਹੋਣ)।
ਫੈਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ।
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਘੋਸ਼ਣਾਤਮਕ ਸੁਭਾਅ (ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇ)।
ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਨੀਵਾਂ ਪੱਧਰ।

ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਲੰਬੀਆ, ਮਿਸਰ, ਹੰਗਰੀ, ^[9] ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਮੈਕਸੀਕੋ, ਮੋਂਟੇਨੇਗਰੋ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਰੂਸ, ਸਰਬੀਆ, ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ, ਟੁਨੀਸ਼ੀਆ, ਤੁਰਕੀ, ਵੈਨਜ਼ੂਏਲਾ ਅਤੇ ਯੂਗਾਂਡਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ । ^[10]

ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ

ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ^[1]

ਕਮਜ਼ੋਰ ਬਹੁਲਵਾਦ ਲੱਛਣ ਨਾਲਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ - ਨਿਯਮਿਤ ਚੋਣਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਲੀਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਵਰਗ ਦਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ। ਥੌਮਸ ਕੈਡਰਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਅਲਬਾਨੀਆ, ਇਕੂਏਟਰ, ਮੈਡਾਗਾਸਕਰ, ਮਾਲਡੋਵਾ, ਨੇਪਾਲ, ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ, ਸੀਅਰਾ ਲਿਓਨ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਹੈ । ^[1]
ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪਾਵਰ ਲੱਛਣ ( ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਾਰਟੀ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) ਨਾਲ ਨਿਯੰਤਰਣ - ਸਜਾਵਟੀ ਜਮਹੂਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਧਿਰ ਦਰਮਿਆਨ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦਾ ਖੋਰਾ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਅੰਗੋਲਾ ( ਐਮਪੀਐਲਏ ), ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ( ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ), ਕੰਬੋਡੀਆ ( ਕੰਬੋਡੀਆ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ), ਜਪਾਨ ( ਲਿਬਰਲ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ), ਮੌਂਟੇਨੇਗਰੋ ( ਮੋਂਟੇਨੇਗਰੋ ਦੀ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟਜ਼ ), ਰੂਸ ਹਨ ( ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਸ ), ਸਰਬੀਆ ( ਸਰਬੀਅਨ ਪ੍ਰੋਗਰੈਸਿਵ ਪਾਰਟੀ ), ਸਿੰਗਾਪੁਰ ( ਪੀਪਲਜ਼ ਐਕਸ਼ਨ ਪਾਰਟੀ ), ਸਲੋਵਾਕੀਆ ( ਦਿਸ਼ਾ - ਸੋਸ਼ਲ ਡੈਮੋਕਰੇਸੀ ), ਸਾਊਥ ਅਫਰੀਕਾ ( ਅਫਰੀਕੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ), ਤੁਰਕੀ ( ਜਸਟਿਸ ਐਂਡ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪਾਰਟੀ ) ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ( ਜ਼ੈਨਯੂ-ਪੀਐਫ ) ਹਨ।
ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਲੋਕਤੰਤਰ - ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦਾ ਗੁੰਡਾਗਰਦੀ ਨਾਲ ਹੜੱਪ, ਵਿਆਪਕ ਸੰਭਾਵਿਤ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਲ, ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਢਾਂਚੇ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੀਕੀ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ। ਗਿਲਰਮੋ ਓ ਡੋਨਲ ਨੇ ਬੋਲੀਵੀਆ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਪੇਰੂ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਫਰੀਦ ਜ਼ਕਰੀਆ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬੋਰਿਸ ਯੇਲਤਸਿਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਰੂਸ ਵਿਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਸੀ।
ਬਹੁ-ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਆਈਵਰੀ ਕੋਸਟ ਅਤੇ ਕੀਨੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਚੋਣਾਂ ਬਾਕਾਇਦਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅਸਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅਲ ਸਲਵਾਡੋਰ ਅਤੇ ਗੁਆਟੇਮਾਲਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੂਸ (ਪੁਤਿਨਵਾਦ) ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ 1980 ਵਿਆਂ ਦੇ 1990- 1990 ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਇਕ ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਚੋਣਵਾਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ

ਵੱਖਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਚੋਣਵਾਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਜਾਂ ਅਖੌਤੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ( ਲੇਵੀਟਸਕੀ ਅਤੇ ਵੇਅ 2002 ; ਟੀ। ਕਾਰਲ 1995 ; ਐਲ। ਡਾਇਮੰਡ 1999 ; ਏ। ਸ਼ੈਲਰ 2002 ) ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ, ਪਰ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤੀਆਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਜੋ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਾਰੀਆਂ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਸੰਸਥਾਗਤ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਹਨ। ^[11] ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਤੱਤ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ^[7]

ਚੋਣਵਾਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਕਲੀ ਹਨ ਅਤੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਜਮਹੂਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਕਾਰਨ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹਨ। ^[6] ਚੋਣਵਾਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀਵਾਦ ਪ੍ਰਤਿਯੋਗੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਚੋਣਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਨਿਯਮੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਘਪਲਾ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ^[7] ਸ਼ਿਉਡਲਰ ਚੋਣਵਾਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਨੂੰ ਇਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਇੱਕ ਹਾਇਬਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਜਾਂ ਅਵਿਵਸਥਾਵਾਦੀ ਲੋਕਤੰਤਰ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਕ ਸ਼ੁੱਧ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ਤਾ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਣਾ ਪੈਂਦਾ ^[12] ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੈਰ-ਵਿਕਲਪਿਕ ਚੋਣਾਂ, ਜੋ ਸ਼ਾਸਕ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਮੰਨਣ ਲਈ ਉਚਿਤ ਸ਼ਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸੰਕੀਰਨ ਲੋਕਤੰਤਰ

ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਮੱਤ ਅਧਿਕਾਰ, ਅਜ਼ਾਦ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਚੋਣਾਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਾਕਮ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਧਿਰਾਂ, ਅਨੇਕਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਮੀਡੀਆ, ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਜਾਂ ਬਾਹਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ^[13] ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੱਤ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਨਾਕਸ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਬਣਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਸੰਕੀਰਨ ਲੋਕਤੰਤਰ ਹੈ ।

ਭਾਰਤ ਬਾਰੇ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਸਾਬਕਾ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਦਾਲਤ-ਏ-ਉਸਮਾ ਦੇ ਜੱਜ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਕੇ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਅਤੇ ਉੱਚ-ਅਦਲੀਆ ਨਿਜ਼ਾਮ ਨਾਲ ਹਮ-ਸਫ਼ਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਿਆਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਨਿਜ਼ਾਮ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਨਾ ਇਹ ਲੋਕਤੰਤਰ ਹੈ, ਨਾ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ। ਨੇਤਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ, ਭੀੜ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਹੈ। ਵੋਟਾਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਰਕਾਰਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ’ਚ ਵੱਖਰੀ ਇੱਕ ਥਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਇਹ ਨਵੀਂ ਇਬਾਰਤ ਹੈ।^[4]

ਖੋਜ ਇਤਿਹਾਸ

ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ( ਕੋਲਿਅਰ 1979 ) ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ( ਜ਼ੋਲਬਰਗ, 1966 ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ , ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ( ਅਲਮੰਡ ਐਂਡ ਕੋਲੈਮਨ, 1960 ) ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਰਾਜਸੀ ਸ਼ਾਸਨਾਂ ( ਸੈਮੂਅਲ ਫਾਈਨਰ 1970) ਦਾ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਗੈਰ-ਜਮਹੂਰੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ( ਲਿੰਜ਼, 2000, ਅਸਲ ਵਿੱਚ 1975 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਰਲਮਟਰ, 1981 )। ਹੰਟਿੰਗਟਨ ਅਤੇ ਮੂਰ ( ਹੰਟਿੰਗਟਨ ਅਤੇ ਮੂਰ, 1970 ) ਇਕ-ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ। ^[2] ਹਰਮੇਟ ( ਗਾਈ ਹਰਮੇਟ, ਰੋਜ਼, ਅਤੇ ਰਾquਕੀ 1978 ) ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਨਾਮਜ਼ਦ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ। ^[14]

"ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ" ( ਡਾਇਮੰਡ 2002 ), "ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ" ( ਲੇਵੀਟਸਕੀ ਅਤੇ ਵੇਅ 2002 ) ਅਤੇ "ਚੁਣਾਵੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀਵਾਦ" ( ਸ਼ਡਿ ,ਲਰ, 2006 ) ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਵੇਂ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਏ ਅਧਿਕਾਰੀ ਚੋਣ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ( ਲਸਟ-ਓਕਰ ਅਤੇ ਜਮਾਲ, 2002 ), ਚੋਣ ਜਿੱਤਣ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਰਥਿਕਤਾ ( ਐਲ. ਬਲੇਡੇਜ਼ 2006, ਮੈਗਲੋਨੀ 2006 ) ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨ ਲਈ ਚੋਣ ਲਾਮਬੰਦੀ ( ਲੇਹੌਕਕ 2003, ਸ਼ਡਿ 2002 ਲਰ 2002 ) ਨੂੰ ਸੰਸਥਾਗਤ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ^[14]

ਸਬੰਧਤ ਸਾਹਿਤ

ਹਵਾਲੇ

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001D-QINU`"'</ref>" does not exist.
↑ ^2.0 ^2.1 Jean-François Gagné — Hybrid Regimes
↑ ^3.0 ^3.1 Schulmann, Ekaterina. "Царство политической имитации" [The kingdom of political imitation]. vedomosti.ru. Retrieved 2019-08-13.
↑ ^4.0 ^4.1 ਐੱਸ ਪੀ ਸਿੰਘ. "ਲੋਕਤੰਤਰ ਬਨਾਮ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ - ਰਾਹ ਹੁਣ ਵਿੱਚ-ਵਿਚਾਲੜਾ ਜੀ". Tribuneindia News Service. Retrieved 2020-10-12.
↑ Matthijs Bogaards. 2009. «How to Classify Hybrid Regimes? Defective Democracy and Electoral Authoritarianism.» Democratization, 16 (2): 399—423.;
↑ ^6.0 ^6.1 Andreas Schedler. ed., 2006. Electoral Authoritarianism: The Dynamics of Unfree Competition, Boulder, CO: Lynne Rienner;
↑ ^7.0 ^7.1 ^7.2 ^7.3 YONATAN L. MORSE Review: THE ERA OF ELECTORAL AUTHORITARIANISM; World Politics; Vol. 64, No. 1 (January 2012), pp. 161—198 (38 pages)
↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000021-QINU`"'</ref>" does not exist.
↑ Zselyke, Csaky (2020-05-06). "Dropping the Democratic Facade". Retrieved 2020-05-06.
↑ Schulmann, Ekaterina (2015-01-21). "Какой в России политический режим?" [What is the political regime in Russia?]. Retrieved 2019-08-13.
↑ Barbara Geddes — Why Parties and Elections in Authoritarian Regimes?; Department of Political Science; UCLA; Los Angeles, California 90095-1472; Geddes@ucla.edu; March 2006
↑ Гудков, Лев (2009). "Природа "Путинизма"" [The nature of "Putinism"]. Вестник общественного мнения. Данные. Анализ. Дискуссии. 3: 13. Retrieved 2019-08-13.
↑ Bogaards, Matthijs (2009). "How to classify hybrid regimes?" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ): 399–423. doi:10.1080/13510340902777800. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
↑ ^14.0 ^14.1 Jeniffer Gandhi Political Institutions under Dictatorship (Cambridge UP, 2008)

ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.

[podles-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001D-QINU`"'</ref>" does not exist.

[gagne-2] 2.0 ^2.1 Jean-François Gagné — Hybrid Regimes

[vedom_sh-3] 3.0 ^3.1 Schulmann, Ekaterina. "Царство политической имитации" [The kingdom of political imitation]. vedomosti.ru. Retrieved 2019-08-13.

[:0-4] 4.0 ^4.1 ਐੱਸ ਪੀ ਸਿੰਘ. "ਲੋਕਤੰਤਰ ਬਨਾਮ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ - ਰਾਹ ਹੁਣ ਵਿੱਚ-ਵਿਚਾਲੜਾ ਜੀ". Tribuneindia News Service. Retrieved 2020-10-12.

[Bogaards-5] Matthijs Bogaards. 2009. «How to Classify Hybrid Regimes? Defective Democracy and Electoral Authoritarianism.» Democratization, 16 (2): 399—423.;

[Schedler-6] 6.0 ^6.1 Andreas Schedler. ed., 2006. Electoral Authoritarianism: The Dynamics of Unfree Competition, Boulder, CO: Lynne Rienner;

[MORSE-7] 7.0 ^7.1 ^7.2 ^7.3 YONATAN L. MORSE Review: THE ERA OF ELECTORAL AUTHORITARIANISM; World Politics; Vol. 64, No. 1 (January 2012), pp. 161—198 (38 pages)

[8] Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000021-QINU`"'</ref>" does not exist.

[9] Zselyke, Csaky (2020-05-06). "Dropping the Democratic Facade". Retrieved 2020-05-06.

[10] Schulmann, Ekaterina (2015-01-21). "Какой в России политический режим?" [What is the political regime in Russia?]. Retrieved 2019-08-13.

[11] Barbara Geddes — Why Parties and Elections in Authoritarian Regimes?; Department of Political Science; UCLA; Los Angeles, California 90095-1472; Geddes@ucla.edu; March 2006

[12] Гудков, Лев (2009). "Природа "Путинизма"" [The nature of "Putinism"]. Вестник общественного мнения. Данные. Анализ. Дискуссии. 3: 13. Retrieved 2019-08-13.

[13] Bogaards, Matthijs (2009). "How to classify hybrid regimes?" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ): 399–423. doi:10.1080/13510340902777800. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)

[Gandhi-14] 14.0 ^14.1 Jeniffer Gandhi Political Institutions under Dictatorship (Cambridge UP, 2008)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]