ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | |
|---|---|
 | |
| ਛੋਟਾ ਨਾਮ | ਕਾਂਗਰਸ |
| ਚੇਅਰਪਰਸਨ | ਮੱਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ |
| ਲੋਕ ਸਭਾ ਲੀਡਰ | ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ (ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ) |
| ਰਾਜ ਸਭਾ ਲੀਡਰ | ਮੱਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ |
| ਸੰਸਥਾਪਕ | ਏ.ਓ. ਹਿਊਮ ਡਬਲਯੂ.ਸੀ. ਬੋਨਰਜੀ ਐਸ.ਐਨ. ਬੈਨਰਜੀ ਮੋਨੋਮੋਹਨ ਘੋਸ਼ ਵਿਲੀਅਮ ਵੈਡਰਬਰਨ ਦਾਦਾਭਾਈ ਨੌਰੋਜੀ ਬਦਰੂਦੀਨ ਤਾਇਬਜੀ ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ ਮਹਿਤਾ ਦਿਨਸ਼ਾਵ ਵਾਚਾ ਮਹਾਦੇਵ ਰਾਨਾਡੇ |
| ਸਥਾਪਨਾ | 28 ਦਸੰਬਰ 1885 |
| ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ | 24, ਅਕਬਰ ਰੋਡ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ |
| ਅਖ਼ਬਾਰ | ਕਾਂਗਰਸ ਸੰਦੇਸ਼ |
| ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਿੰਗ | ਕੌਮੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੰਗਠਨ |
| ਨੌਜਵਾਨ ਵਿੰਗ | ਭਾਰਤੀ ਯੁਵਾ ਕਾਂਗਰਸ |
| ਔਰਤ ਵਿੰਗ | ਮਹਿਲਾ ਕਾਂਗਰਸ |
| ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਿੰਗ | ਭਾਰਤੀ ਕੌਮੀ ਟ੍ਰੈਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ |
| ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ | ਲੁਭਾਊ ਲਿਬਰਲ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਸੋਸ਼ਲ ਲੋਕਤੰਤਰ ਡੈਮੋਕਰੈਟਿਕ ਸਮਾਜਵਾਦ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜਵਾਦ ਅੰਦਰੂਨੀ ਧੜੇ: • ਸੋਸ਼ਲ ਲਿਬਰਲ • ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ • ਕੇਂਦਰਕ |
| ਸਿਆਸੀ ਥਾਂ | Centre[1] |
| ਰੰਗ | ਕੇਸਰ ਚਿੱਟਾ ਹਰਾ |
| ਈਸੀਆਈ ਦਰਜੀ | ਕੌਮੀ ਪਾਰਟੀ[2] |
| ਗਠਜੋੜ | ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟਲ ਇਨਕਲੂਸਿਵ ਅਲਾਇੰਸ (INDIA) ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਗਠਜੋੜ (ਯੂ ਪੀ UPA) |
| ਚੋਣ ਨਿਸ਼ਾਨ | |
 | |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | |
| www | |
ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ (INC), ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਂਗਰਸ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ। 28 ਦਸੰਬਰ 1885 ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ, ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉਭਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਆਧੁਨਿਕ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਸੀ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ 1920 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਕਾਂਗਰਸ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਬਣ ਗਈ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।[3][4][5]
ਕਾਂਗਰਸ ਇੱਕ "ਵੱਡਾ ਤੰਬੂ" ਪਾਰਟੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸੀ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਇਜਲਾਸ 1885 ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਡਬਲਯੂ.ਸੀ. ਬੋਨਰਜੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੀਤੀ। 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਂਗਰਸ ਇੱਕ ਕੈਚ-ਆਲ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਪਾਰਟੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਗਲੇ 50 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਰਿਹਾ। ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਬਣਾ ਕੇ, ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਕੇ, ਮਿਸ਼ਰਤ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]
ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ, 72 ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਨਾਲ 28 ਦਸੰਬਰ 1885 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਗੋਕੁਲਦਾਸ ਤੇਜਪਾਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਹਾਂਵਿਦਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਏ.ਓ ਹਿਊਮ ਸਨ ਅਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਵੋਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੈਨਰਜੀ ਪਹਿਲੇ ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਇੱਕ ਅਭਿਜਾਤ ਵਰਗੀ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੈਂਬਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਤੋਂ ਸਨ। ਸਵਰਾਜ ਦਾ ਟੀਚਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ ਨੇ ਅਪਨਾਇਆ ਸੀ।
ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]| ਸਾਲ | ਆਮ ਚੋਣਾਂ | ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ | ਸੀਟ ਪਰਿਵਰਤਨ | ਵੋਟਾਂ ਦੀ % | ਵੋਟ ਫਰਕ |
|---|---|---|---|---|---|
| 1951 | ਪਹਿਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ | 364 | 44.99% | ||
| 1957 | ਦੂਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ | 371 |  7
|
47.78% | 2.79%
|
| 1962 | ਤੀਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ | 361 |  10
|
44.72% | 3.06%
|
| 1967 | ਚੌਥੀ ਲੋਕ ਸਭਾ | 283 | 78
|
40.78% | 2.94%
|
| 1971 | 5ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 352 | 69
|
43.68% | 2.90%
|
| 1977 | 6ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 153 | 199
|
34.52% | 9.16%
|
| 1980 | 7ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 351 | 198
|
42.69% | 8.17%
|
| 1984 | 8ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 415 | 64
|
49.01% | 6.32%
|
| 1989 | 9ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 197 | 218
|
39.53% | 9.48%
|
| 1991 | 10ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 244 | 47
|
35.66% | 3.87%
|
| 1996 | 11ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 140 | 104
|
28.80% | 7.46%
|
| 1998 | 12ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 141 | 1
|
25.82% | 2.98%
|
| 1999 | 13ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 114 | 27
|
28.30% | 2.48%
|
| 2004 | 14ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 145 | 32
|
26.7% | 1.6%
|
| 2009 | 15ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 206 | 61
|
28.55% | 2.02%
|
| 2014 | 16ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 44 | 162
|
19% | 9.55%
|
| 2019 | 17ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 52 | 8
|
19.49 % | 0.02%
|
| 2024 | 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ | 101 | 49
|
21.19% | 4.02%
|
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Indian National Congress – about INC, history, symbol, leaders and more". Elections.in. 7 February 2014. Archived from the original on 24 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 3 May 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "List of Political Parties and Election Symbols main Notification Dated 18.01.2013" (PDF). India: Election Commission of India. 2013. Retrieved 9 May 2013.
- ↑ Rastogi, P.N. (1975). The nature and dynamics of factional conflict. Macmillan Co. of India.
{{cite book}}: Unknown parameter|p.=ignored (help) - ↑ Parliamentary Debates. Council of States Secretariat. 1976.
{{cite conference}}: Unknown parameter|Issue=ignored (|issue=suggested) (help) - ↑ Gavit, Manikrao Hodlya; Chand, Attar (1989). Indian National Congress: A Select Bibliography. U.D.H. Publishing House. p. 451.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)