ਅਰੁਣਾ ਆਸਿਫ਼ ਅਲੀ
ਅਰੁਣਾ ਆਸਿਫ਼ ਅਲੀ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | 16 ਜੁਲਾਈ 1909 |
| ਮੌਤ | 29 ਜੁਲਾਈ 1996 (ਉਮਰ 87) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਸੇਕਰਡ ਹਰਟ, ਕਾਨਵੈਂਟ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀ, ਅਧਿਆਪਕ |
ਅਰੁਣਾ ਆਸਿਫ਼ ਅਲੀ (ਬੰਗਾਲੀ: অরুণা আসফ আলী) (16 ਜੁਲਾਈ 1909 – 29 ਜੁਲਾਈ 1996), ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਅਰੁਣਾ ਗੰਗੁਲੀ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦੀ ਉਘੀ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ, 1942 ਸਮੇਂ ਬੰਬੇ ਦੇ ਗੋਵਾਲੀਆ ਟੈਂਕ ਮੈਦਾਨ ਵਿਖੇ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਕਰਨ ਉਹ ਨਿਡਰ ਔਰਤ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ।
ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਅਰੁਣਾ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ 1909 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਅੰਬਾਲਿਕਾ ਦੇਵੀ ਟਰੈਲੋਕਯਨਾਥ ਸਨਿਆਲ ਦੀ ਧੀ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬ੍ਰਹਮੋ ਨੇਤਾ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੋ ਭਜਨ ਲਿਖੇ ਸਨ। ਉਪੇਂਦਰਨਾਥ ਗਾਂਗੁਲੀ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਧੀਰੇਂਦਰਨਾਥ ਗਾਂਗੁਲੀ (ਡੀ.ਜੀ.) ਅਰੰਭਕ ਫਿਲਮੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਰਾ, ਨਗੇਂਦਰਨਾਥ, ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਬਚੀ ਧੀ ਮੀਰਾ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। ਅਰੁਣਾ ਦੀ ਭੈਣ ਪੂਰਨੀਮਾ ਬੈਨਰਜੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮੂਲ ਨਾਮ ਅਰੁਣਾ ਗਾਂਗੁਲੀ ਸੀ। ਅਰੁਣਾ ਨੇ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੈਨੀਤਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਤੇਜ਼ ਬੁੱਧ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੋਸ਼ਿਆਰ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਲਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਲੈਂਦੀ ਸੀ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿਆਣਪ ਅਤੇ ਤੇਜ-ਤਰਾਫੀ ਦੀ ਧਾਂਕ ਜਮਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਅਰੁਣਾ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸੈਕਰਡ ਹਾਰਟ ਕਾਨਵੈਂਟ ਅਤੇ ਫਿਰ ਨੈਨੀਤਾਲ ਦੇ ਆਲ ਸੇਂਟਸ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਗੋਖਲੇ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਅਰੁਣਾ ਬਾਲਗ ਹੋਈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਸੰਨ 1928 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਪ੍ਰੇਮ-ਵਿਆਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ ਉਘੇ ਵਕੀਲ ਆਸਫ ਅਲੀ ਨਾਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇਸ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵਿਰੁੱਧ ਸਨ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਵਾਨ ਮਿ.ਆਸਫਅਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ਉੱਤੇ ਕਰਨ ਨੂੰ ਰਾਜੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ।[1]
ਜਦੋਂ ਮੇਰਾ ਅਤੇ ਆਸਿਫ਼ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਤੰਬਰ 1928 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਮੇਰੇ ਚਾਚਾ ਜੀ ਨਗੇਂਦਰਨਾਥ ਗਾਂਗੁਲੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਸਮਝਦੇ ਸਨ, ਨੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ ਮੈਂ ਮਰ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੇਰਾ ਸ਼ਰਾਧ ਕੀਤਾ ਸੀ।[7]
ਪੁਰਾਤਨ
[ਸੋਧੋ]ਅਰੁਣਾ ਆਸਿਫ਼ ਅਲੀ ਨੂੰ ਸਾਲ 1964 ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੈਨਿਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਝਦਾਰੀ ਲਈ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ 1992 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਭਾਰਤ ਰਤਨ, 1997 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1998 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਅਰੁਣਾ ਅਸਾਫ ਅਲੀ ਮਾਰਗ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮਾਈਨਰਿਟੀਜ਼ ਫਰੰਟ ਡਾ: ਅਰੁਣਾ ਆਸਫ ਅਲੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਐਵਾਰਡ ਸਾਲਾਨਾ ਵੰਡਦਾ ਹੈ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਅਰੁਣਾ ਆਸਫ਼ ਅਲੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਰੁਣਾ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ
ਅਰੁਣਾ ਆਸਫ਼ ਅਲੀ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਸਫ਼ ਅਲੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਨਮਕ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਦੌਰਾਨ ਜਨਤਕ ਜਲੂਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਸਨੂੰ 21 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਅਵਾਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ 1931 ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ-ਇਰਵਿਨ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਿਹਾਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਦੀਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਸੀ। ਹੋਰ ਮਹਿਲਾ ਸਹਿ-ਕੈਦੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਅਹਾਤੇ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਦਖਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਹਾਰ ਮੰਨ ਲਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਉਸਦੀ ਰਿਹਾਈ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈ।
1932 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੈਦੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਦੀਆਂ ਨਾਲ ਉਦਾਸੀਨ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹਾਲਾਤ ਸੁਧਰ ਗਏ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਅੰਬਾਲਾ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਕਾਂਤ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਉਸਦੀ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ 1942 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਭੂਮੀਗਤ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ
[ਸੋਧੋ]8 ਅਗਸਤ 1942 ਨੂੰ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਬੰਬਈ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੁੱਖ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਵਰਕਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਨੌਜਵਾਨ ਅਰੁਣਾ ਆਸਫ ਅਲੀ ਨੇ 9 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਬਾਕੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੋਵਾਲੀਆ ਟੈਂਕ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਅਸੈਂਬਲੀ 'ਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਅਰੁਣਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਉਸਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ 1942 ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਰਾਣੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਗ੍ਰੈਂਡ ਓਲਡ ਲੇਡੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਿੱਧੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਗਏ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਉਸਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਵਾਰੰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਭੂਮੀਗਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸਾਲ 1942 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮੀਗਤ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਅਤੇ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਰਾਮ ਮਨੋਹਰ ਲੋਹੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਸਿਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ, ਇਨਕਲਾਬ ਦਾ ਵੀ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। 1944 ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਕ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਅਹਿੰਸਾ ਬਾਰੇ ਵਿਅਰਥ ਚਰਚਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਇਨਕਲਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਜੈਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਰਾਇਣ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾ ਆਸਫ ਅਲੀ ਵਰਗੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ "ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬੱਚੇ ਪਰ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ" ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ 5,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਇਨਾਮ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕਰੋਲ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਜੋਸ਼ੀ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਲੁਕੀ ਰਹੀ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਨੋਟ ਭੇਜਿਆ ਕਿ ਉਹ ਲੁਕਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਵੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦੇਵੇ - ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਮਿਸ਼ਨ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਨਾਮ ਦੀ ਰਕਮ ਨੂੰ ਹਰੀਜਨ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਵਰਤ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ 1946 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਾਰੰਟ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਲੁਕਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਈ। ਉਸਨੇ ਮਹਾਤਮਾ ਤੋਂ ਨੋਟ ਨੂੰ ਕੀਮਤੀ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਉਸਦੇ ਡਰਾਇੰਗ ਰੂਮ ਨੂੰ ਸਜਾਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਨੂੰ ਰਾਇਲ ਇੰਡੀਅਨ ਨੇਵੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਲਈ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਇੱਕ ਅੰਦੋਲਨ ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਏਕਤਾ ਕਾਰਕ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਿਖਰ ਸੀ।[8]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2013-02-05. Retrieved 2013-10-27.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)