ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ
ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (ਕਵੀ) (ਖੱਬੇ), ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ (ਸੱਜੇ)
ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (ਕਵੀ) (ਖੱਬੇ), ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ (ਸੱਜੇ)
ਜਨਮ1908
ਲਾਇਲਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ
(ਮੌਜੂਦਾ ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ)
ਮੌਤ1997
ਕਿੱਤਾਲੇਖਕ, ਵਿਦਵਾਨ

ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ (1908–1997) ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਗਲਪ ਲੇਖਕ ਸਨ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਵੰਡ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

[ਸੋਧੋ]

ਸੇਖੋਂ ਦਾ ਜਨਮ ਲਾਇਲਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ (ਮੌਜੂਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇੜੇ ਦਾਖਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਪਰ ਅੰਤਰਮੁਖੀ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਵਧੇਰੇ ਵਿਹਾਰਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੀ, ਸਿੱਖ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਆਹੁਤਾ ਵਿਵਾਦ ਸੀ ਜੋ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਰੰਗਦਾ ਹੈ। ਸੇਖੋਂ ਨੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਸਾਂਝੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਬਲਯੂ.ਐਚ. ਔਡੇਨ ਅਤੇ ਸਟੀਫਨ ਸਪੈਂਡਰ।[1] ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਟਕਕਾਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ। ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਕਈ ਦੱਖਣ-ਏਸ਼ੀਅਨ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ (ਫੈਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਫੈਜ਼, ਹਰੀਵੰਸ਼ ਰਾਏ ਬੱਚਨ, ਬੁੱਧਦੇਵ ਬੋਸ) ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖਾਈ ਪਰ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ।

ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ

[ਸੋਧੋ]

ਉਸਦੇ ਇੱਕ-ਐਕਟ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਛੇ ਘਰ (1941) ਇੱਕ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸਫਲਤਾ ਸੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਟਕ ਭਾਵੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਇੱਕ ਧੀ-ਮਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀ ਮੁਲਕ ਰਾਜ ਆਨੰਦ ਵਾਂਗ ਸੇਖੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ।[2] ਉਹ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਪੱਕਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਚਾਰ ਵਾਰ (ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸੰਸਦ ਲਈ ।) ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਕਦੇ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕੀ।

ਉਸਦੀ ਬਹੁਤੀ ਲਿਖਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰਗਰਮੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ, ਪਰ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦੁਬਿਧਾਵਾਂ ਸੂਖਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਨੂੰ ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਬਹੁਤੀ ਸਫਲਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ।[3] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖੀ, ਅਤੇ ਕਈ ਪੂਰੇ-ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੇ ਨਾਟਕ ਵੀ ਲਿਖੇ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਧੁਨਿਕ ਥੀਮਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਰਦ-ਔਰਤ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।[4] ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਟਕ ਵਾਰਿਸ ਕਵੀ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਮ-ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਸਮਕਾਲੀ ਮਿੱਤਰ ਪਿਆਰਾ (ਪਿਆਰਾ ਦੋਸਤ), ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਧਾਰਨਾ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਲੈਨਿਨ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਉਸਦਾ ਨਾਟਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਸ ਪੂਰੀ-ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਇੱਕ-ਐਕਟ ਨਾਟਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਚਲਦਾ ਹੈ।

ਉਸ ਨੇ ਪੰਜ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਲਿਖੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੀਜਾ ਪਹਿਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।[5] ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਦੋ ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਲਿਖੇ। ਉਸਦੀਆਂ ਵਿਦਵਤਾ ਭਰਪੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤਆਰਥ, ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

1972 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਮਿੱਤਰ ਪਿਆਰਾ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸਨੂੰ 1987 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਉਹ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਉੱਘੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ; ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਇਕ ਚੇਅਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਝ

[ਸੋਧੋ]

ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ

[ਸੋਧੋ]

ਗੀਤ-ਮਈ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਦੋਵੇਂ ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹਨ, ਉਸ ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ ਦੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮੁੱਲ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ,ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਾਰਵਜਨਿਕ, ਲੋਕਤੰਤਰਿਕ ਜੁਗ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜਾਹ ਕੁ ਵਰਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਖ਼ਿਆਲ ਚਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵਿਹਲ ਘੱਟ ਮਿਲਣ ਦਾ ਇੱਕ ਸਿੱਟਾ ਹੈ। ਇਸ ਖ਼ਿਆਲ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨੀ, ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਜੁਗ ਵਿੱਚ, ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੀ ਲੋੜ ਇਤਨੀ ਵਧ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਸਧਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਰੂਪ, ਮਹਾਂ- ਕਾਵਿ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪਾਂਤਰ ਨਾਵਲ ਪੜਨ ਦੀ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਵਿਹਲਾ ਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਨਿਸੰਗ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਨ -ਪ੍ਰਚਾਵੇ ਜਾਂ ਆਤਮਕ ਚੇਸ਼ਟਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।[6] ਛੋੋੋੋੋੋੋੋਟੀ ਕਹਾਾਣੀ ਘੱੱਟ ਸਮੇੇਂ ਵਿੱਚ ਪੜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈੈ।।

ਕਵਿਤਾ

[ਸੋਧੋ]

ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਕਲਾ   ਕੇਵਲ ਜਾਤੀ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਉਤੇ ਆਧਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ, ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਪਾਂਉਦੀ ਹੈ। ਕਲਾ, ਸਾਹਿਤ, ਕਵਿਤਾ ਸਮਾਜਕ ਕਰਮ ਹਨ, ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਬਾਹਰੇ ਕਰਮ ਨਹੀਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਸਤੂ ਸਮਾਜਕ ਆਲੋਚਨਾ, ਸਮਾਜਕ ਭਾਵਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਢਾਣ ਤੇ ਉਸਾਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਥੋਥਾ ਰਹੇਗਾ। ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਕਲਾ, ਸਾਹਿਤ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ਇਹ ਸਮਾਜਕ ਢਾਈ ਤੇ ਉਸਾਰੀ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰੇ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਢਾਈ, ਢਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਸਾਰੀ, ਉਸਾਰੀ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਣੀ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਸੁਚੱਜ ਨੂੰ ਜ਼ਰਾ ਦੁਰਗਮ ਤੇ ਮਹਿੰਗੀ ਵਸਤੂ ਸਮਝ ਕੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਕ ਢਾਈ ਤੇ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੀ ਨਾ ਜਾਵੇ, ਜਾਂ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਂਤ ਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ਦੀ ਅੱਜ ਕੱਲ ਸੰਭਾਵਨਾ ਤੇ ਲੋੜ ਘਟ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਜੋ ਪੁਰਾਣੇ ਚੱਜ ਅਚਾਰ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਕੁਝ ਸੌਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[7]

ਆਲੋਚਨਾ

[ਸੋਧੋ]

ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸ-ਰੇਖਾ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦੀ ਆਮਦ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਤੀਵਾਦੀ, ਮਾਕਸਵਾਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਧਾਰਮਿਕ, ਅਧਿਆਤਮਕ, ਪ੍ਰਸੰਸਾਮਈ ਅਤੇ ਰੁਮਾਂਟਿਕ ਬਿਰਤੀ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਕੇ ਸਾਹਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਇਤਹਾਸਿਕ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਵਾਚਣ ਦਾ ਪੈਗਾਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਪੜਾਅ ਉਪਰ ਨਿੱਜੀ ਪ੍ਰਤਿਕਰਮਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਦਿ੍ਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਤੇ ਦਵੰਦਵਾਦੀ ਪਦਾਰਥਵਾਦ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਸਿਧਾਂਤਕ ਧਰਾਤਲ ਉਪਰ ਉਸਨੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਕਾਵਿ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਭਾਰਤੀ ਕਾਵਿ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਕਾਵਿ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਉਦਮ ਕੀਤਾ।[8]

ਰਚਨਾਵਾਂ

[ਸੋਧੋ]

ਕਵਿਤਾ

. ਕਾਵਿ-ਦੂਤ

ਨਾਵਲ

[ਸੋਧੋ]
  • ਲਹੂ ਮਿੱਟੀ
  • ਬਾਬਾ ਅਸਮਾਨ
  • ਮੁਇਆਂ ਸਾਰ ਨਾ ਕਾਈ

ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ

[ਸੋਧੋ]
  • ਕਾਮੇ ਤੇ ਯੋਧੇ
  • ਸਮਾਚਾਰ
  • ਬਾਰਾਂਦਰੀ
  • ਅੱਧੀ ਵਾਟ
  • ਤੀਜਾ ਪਹਿਰ
  • ਸਿਆਣਪਾਂ

ਇਕਾਂਗੀ

[ਸੋਧੋ]
  • ਛੇ ਘਰ (1941)
  • ਤਪਿਆ ਕਿਉਂ ਖਪਿਆ (1950)
  • ਨਾਟ ਸੁਨੇਹੇ (1954)
  • ਸੁੰਦਰ ਪਦ (1956)
  • ਵਿਉਹਲੀ (ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ)
  • ਬਾਬਾ ਬੋਹੜ (ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ)

ਨਾਟਕ

[ਸੋਧੋ]
  • ਭੂਮੀਦਾਨ
  • ਕਲਾਕਾਰ (1945)
  • ਨਲ ਦਮਯੰਤੀ (1960)
  • ਨਾਰਕੀ (1953)

ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਟਕ

[ਸੋਧੋ]
  • ਮੁਇਆਂ ਸਾਰ ਨਾ ਕਾਈ (1954)
  • ਬੇੜਾ ਬੰਧ ਨਾ ਸਕਿਓ (1954)
  • ਵਾਰਿਸ (1955)
  • ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ (1985)
  • ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ (1986)
  • ਮਿੱਤਰ ਪਿਆਰਾ (1971)

ਅਨੁਵਾਦ

[ਸੋਧੋ]

ਸਨਮਾਨ

[ਸੋਧੋ]

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

[ਸੋਧੋ]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ "Muse India - Sant Singh Sekhon's Profile". Archived from the original on 2007-10-27. Retrieved 2010-05-18.
  2. ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2010-06-20. Retrieved 2010-05-18.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  3. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000010-QINU`"'</ref>" does not exist. article on Punjabi Drama
  4. ↑ "Honoring Professor Sant Singh Sekhon". 21 September 2009.
  5. ↑ "Book Excerptise: Contemporary Indian short stories v.II by Bhabani Bhattacharya (Ed.)".
  6. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000013-QINU`"'</ref>" does not exist.
  7. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000014-QINU`"'</ref>" does not exist.
  8. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000015-QINU`"'</ref>" does not exist.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਸੰਤ_ਸਿੰਘ_ਸੇਖੋਂ&oldid=770680" ਤੋਂ ਲਿਆ